Ước mơ cháy bỏng của cậu học sinh khuyết tật đam mê công nghệ

Chúng tôi thực sự bị thuyết phục khi tiếp xúc với cậu học trò có vóc dáng nhỏ bé, gầy gò, đôi chân khuyết tật khó khăn khi di chuyển nhưng đôi mắt sáng luôn ánh lên niềm lạc quan. Câu chuyện của em về những dự án STEM dù đã hoàn thành hay còn đang ấp ủ đều lan truyền nguồn cảm hứng và tinh thần tích cực cho người đối diện bởi cách nói dí dỏm, thông minh. Em là Bùi Mạnh Cường học sinh lớp 12A8, Trường THPT Hàn Thuyên (thành phố Bắc Ninh).

Đam mê khác lạ của cậu bé 4 tuổi
Bùi Mạnh Cường là con trai cả trong gia đình có bố và mẹ cùng làm công nhân của Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Đuống. Bị bệnh teo cơ, ngắn gân bẩm sinh một bên chân nên phải lúc 4 tuổi, Cường mới tập đi. Dù được phẫu thuật 2 lần tại Bệnh viện Nhi T.Ư để cải thiện tình trạng song do di chứng của bệnh, một bên chân em hiện vẫn teo nhỏ, việc đi lại khá khó khăn. Chỉ cách đây 2 năm thôi, em vẫn thường xuyên phải dùng nẹp nhựa để hạn chế thấp nhất mức độ lệch cột sống. Vậy nhưng khi được hỏi “Em có cảm thấy thiệt thòi hay buồn khi không may bị khiếm khuyết như vậy?”, Cường nhoẻn cười “Em chưa khi nào thấy buồn, em cũng chẳng để ý đến nó bởi em có niềm đam mê của riêng mình”.

Bùi Mạnh Cường (bên trái) và cộng sự say mê nghiên cứu, sáng tạo những sản phẩm STEM có tính ứng dụng.

Từ nhỏ, khác với các bạn đồng trang lứa, đồ chơi yêu thích của Cường chỉ là chiếc tuốc - nơ - vít và một đồ vật công nghệ nào đó đã hỏng. Không thể thoải mái chạy nhảy như các bạn, em có thể dành nguyên một ngày chỉ để chìm đắm trong những trò chơi công nghệ, với tháo, lắp rồi lại tháo, không hề biết chán. Luôn học tốt các môn tự nhiên, song Cường hầu như không đi học thêm mà tự học tại nhà. Kỹ năng tự học này cũng giúp em có thêm nhiều kiến thức ngoài sách vở nhờ ứng dụng công nghệ 4.0.
“Mối duyên” chính thức của Cường với công nghệ là cuốn sách giáo khoa môn Tin học 11, nghĩa là đến nay mới tròn 1 năm. Với những kiến thức cơ bản trong cuốn sách mà “bạn nào cũng có” đó, em thấy một “lực hút” đặc biệt, từ đó mày mò tự học trên mạng internet, sau đó đăng ký tham gia Câu lạc bộ STEM của Trường THPT Hàn Thuyên ngay khi nhà trường thành lập Câu lạc bộ. Từ đây, đam mê của cậu trò nhỏ như được “tiếp lửa” và nhiều dự án nhỏ đã ra đời, nuôi dưỡng một ước mơ cháy bỏng giàu tính nhân văn… ở một dự án lớn đang hình thành.
Nói về Cường, thày giáo Ngô Văn Tiến, Bí thư Đoàn Trường THPT Hàn Thuyên, Chủ nhiệm Câu lạc bộ tự hào: “Em Cường là một trong những thành viên đầu tiên của câu lạc bộ ngay khi mới thành lập. Dù sinh hoạt nhóm hay độc lập, Cường đều bộc lộ tố chất đặc biệt với nhiều ý tưởng hay, thiết thực và em thường chia sẻ với thày để xin ý kiến. Mặc dù có hoàn cảnh khá đặc biệt, kinh tế gia đình khó khăn, song em luôn nỗ lực vươn lên, say mê nghiên cứu, thử nghiệm. Có thể nói Cường là “hạt giống” điển hình yêu khoa học của câu lạc bộ”.
Những thử nghiệm ban đầu
Trên nền tảng kiến thức về lập trình định hướng cho vi xử lý, robot, kiến thức cơ bản về thiết kế mạch điện tử và tự động hóa… được tiếp cận từ các buổi sinh hoạt câu lạc bộ STEM do các giảng viên khách mời và sinh viên đội Robocon Đại học Bách Khoa truyền đạt, Cường đã biến nhiều ý tưởng thành sản phẩm sáng tạo và được Ban Chủ nhiệm câu lạc bộ đánh giá cao vì có tính ứng dụng trong thực tế, một số sản phẩm đã dự thi và đạt được kết quả đáng khích lệ.
Song song với việc tích cực sinh hoạt ở Câu lạc bộ STEM, Bùi Mạnh Cường được lựa chọn tham gia nhiều cuộc thi tin học và công nghệ. Đây cũng chính là những trải nghiệm thực tế để em biến ý tưởng thành hiện thực. Năm học 2018-2019, em tham gia thi Tin học cấp thành phố và đạt giải Ba. Với phần mềm “Hệ thống tưới rau tự động”, Cường và nhóm cộng tác tham gia thi lĩnh vực Phần mềm sáng tạo đạt giải Nhì cuộc thi Tin học trẻ cấp thành phố và giải Nhì cấp tỉnh. Dự án này tiếp tục tham gia thi cấp Quốc gia, song bị loại ở vòng sơ khảo do sơ suất khi gửi… nhầm “bản cốt sản phẩm” chưa hoàn thiện khiến thày, trò Cường đều tiếc nuối. Nói thêm về dự án này, em cho rằng có tính ứng dụng khá cao trong thực tế: “Nguy cơ mất ATTP từ rau xanh có dư lượng hóa chất, thuốc trừ sâu, phân bón, thuốc tăng trưởng… khiến nhiều người tự trồng rau tại nhà bằng thùng xốp. Tuy nhiên, việc tưới tiêu chăm sóc hằng ngày cần được kiểm tra thường xuyên. Đề tài cho sản phẩm có thể tự động thu thập thông tin về độ ẩm đất và nhiệt độ môi trường, tự động tưới cây cần nước. Sản phẩm được thiết kế bằng các linh kiện dễ tìm, dễ chế tạo, giúp tiết kiệm thời gian, có giá thành rẻ, phù hợp với điều kiện kinh tế người Việt Nam. Trong tương lai, nếu có kinh phí và thời gian, chúng em sẽ phát triển hệ thống tưới tiêu giám sát thông qua mạng internet (wifi, 3G, 4G)”. Đam mê công nghệ, Cường cũng tự viết và đang nâng cấp phần mềm mini game giải trí “Cờ Caro” với các chức năng chính: Đấu người với người, đấu người với người thông qua kết nối mạng lan để tự thử thách bản thân vì game này đã có một số người viết rồi.
Và uớc mơ cháy bỏng
Khó nhọc khi di chuyển trên đôi chân không hoàn hảo nên hơn ai hết Bùi Mạnh Cường thấu hiểu, đồng cảm với những người cùng cảnh ngộ, đặc biệt là những bệnh nhân sau phẫu thuật hoặc bị liệt 2 chi dưới.  Luôn đau đáu ý tưởng thiết kế một sản phẩm có thể giúp đỡ người bệnh khó khăn di chuyển, Cường chia sẻ với Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ STEM và được các thày hết sức ủng hộ. Từ ước mơ cháy bỏng đó, Cường và cộng sự nỗ lực từng ngày và đang từng bước gọt giũa sản phẩm robot hỗ trợ người khuyết tật. Hình hài một sản phẩm tâm huyết đang dần rõ nét, nhưng vì đang trong vòng “bí mật” để chuẩn bị dự thi cuộc thi khoa học kỹ thuật dự kiến tháng 11 tới đây sẽ tổ chức cấp cụm, để chọn thi cấp tỉnh và cấp Quốc gia nên Cường chia sẻ với tôi mô hình 3D và các chức năng tiện ích ưu việt, song chỉ đồng ý “bật mí” với bạn đọc vài thông tin cơ bản: Đây là một thiết kế “kép”, robot vừa là xe lăn, vừa là giường bệnh, trong đó xe lăn là một phần của giường bệnh, người dùng có thể điều khiển bằng cách sử dụng giọng nói, cử chỉ của đầu hoặc smartphone. Cường phụ trách phần điện và lập trình, bạn Nguyễn Trọng Dũng, thành viên của Câu lạc bộ STEM là cộng sự phụ trách phần cơ khí.
Thày giáo Tiến chia sẻ thêm: Robot hỗ trợ người khuyết tật là một đề tài lớn, có ý tưởng mới, lạ, mang ý nghĩa nhân văn và tính ứng dụng trong cuộc sống rất cao nếu thành công. Khi biết ý tưởng và quyết tâm của nhóm Cường - Dũng cùng những khó khăn về nguồn kinh phí thực hiện dự án, một số thày cô và phụ huynh đã huy động nguồn xã hội hóa với mong muốn có thêm nguồn kinh phí hỗ trợ thêm cho các em. Một nhóm học sinh Trường THPT Hàn Thuyên cũng kêu gọi mọi người ủng hộ bằng cách bình chọn sản phẩm sáng chế công cụ của các em trên một website của chương trình “Tri thức trẻ vì giáo dục” do T.Ư Đoàn, Bộ Giáo dục - Đào tạo phối hợp một số đơn vị tổ chức nhằm chung tay giành khoản tiền thưởng giúp Cường hoàn thành ước mơ. 
Tuy vậy, khó khăn lớn nhất trong việc biến ý tưởng thành sản phẩm robot hỗ trợ người khuyết tật của các kỹ sư tương lai chính là quá trình thi công cơ khí. Nào là hàn, xì, rồi cắt, gọt, mài, giũa… toàn những công việc đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm lâu năm của thợ cơ khí lành nghề. Hiện tại, sản phẩm mới xong phần khung và hoàn thành một số chức năng cơ bản, đang tiếp tục được chỉnh sửa, hoàn thiện.
Được nuôi dưỡng từ ngôi trường có nhiều thành tích cao trong kỳ thi khoa học - kỹ thuật các cấp, hy vọng dự án tâm huyết gửi gắm ước mơ cháy bỏng của Cường sẽ thật hoàn hảo và đoạt giải cao. Đó cũng sẽ là phần thưởng xứng đáng cho cậu trò nhỏ đam mê công nghệ.