Văn học nghệ thuật Bắc Ninh - 50 năm tỏa sáng cùng quê hương

Trong dòng chảy lịch sử văn hóa dân tộc, Bắc Ninh luôn được biết đến là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi sản sinh và hội tụ tinh hoa văn hóa Kinh Bắc ngàn năm văn hiến. Nửa thế kỷ qua, đội ngũ văn nghệ sĩ Bắc Ninh không ngừng kế thừa truyền thống, miệt mài sáng tạo, khẳng định vai trò là một bộ phận quan trọng trong sự nghiệp phát triển văn hóa, con người và bản sắc quê hương.

 Trưng bày tư liệu “50 năm nền văn học nghệ thuật Việt Nam sau ngày đất nước thống nhất” tại Thư viện Bắc Ninh.

Dấu ấn sáng tạo bền bỉ  và tâm huyết

Bắc Ninh - vùng đất giàu truyền thống văn hiến, khoa bảng và cách mạng từ lâu đã là cái nôi nuôi dưỡng nhiều nhân tài góp sức cho công cuộc dựng nước và giữ nước. Trong dòng chảy văn học nghệ thuật (VHNT) Việt Nam, nhiều văn nghệ sĩ quê hương Bắc Ninh để lại dấu ấn bằng những tác phẩm văn chương, nghệ thuật giá trị. Đặc biệt, Dân ca Quan họ Bắc Ninh - niềm tự hào của người dân Kinh Bắc được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, là minh chứng sinh động cho sức sống trường tồn của văn hóa Bắc Ninh.
Truyền thống yêu chuộng văn chương, nghệ thuật là mạch nguồn hun đúc nên những tài năng, khơi dậy cảm hứng sáng tạo. Nửa thế kỷ qua, VHNT Bắc Ninh đã phát huy mạnh mẽ tinh thần ấy, trở thành dòng chảy bền bỉ trong đời sống, góp phần quan trọng xây dựng con người mới và nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Hiện nay, Hội VHNT tỉnh quy tụ gần 400 hội viên thuộc 8 chuyên ngành sáng tác, trong đó có hàng chục hội viên Trung ương.
Với tình yêu quê hương, trách nhiệm xã hội và bản lĩnh nghề nghiệp, đội ngũ văn nghệ sĩ Bắc Ninh có mặt trên mọi lĩnh vực đời sống, từ bảo tồn và phát huy giá trị di sản, truyền thống cách mạng đến xây dựng nông thôn mới, phát triển đô thị... Hàng loạt tác phẩm văn học, ca khúc, tranh vẽ, ảnh nghệ thuật, kịch bản sân khấu, công trình nghiên cứu đã ra đời và để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng công chúng, góp phần làm rạng danh hình ảnh quê hương Bắc Ninh nghĩa tình, năng động, hội nhập.
Trên nền tảng văn hóa truyền thống đặc sắc, nơi sản sinh hàng trăm làn điệu Quan họ ngọt ngào, những làng khoa bảng vang danh cùng hệ thống di sản phong phú, VHNT Bắc Ninh không ngừng làm giàu bản sắc quê hương bằng nhiều loại hình sáng tạo: Văn học, âm nhạc, sân khấu, văn nghệ dân gian, mỹ thuật, nhiếp ảnh, kiến trúc… Trong đó, văn học Bắc Ninh được đánh giá là một trong những làng văn có hạng của cả nước vì đã kế thừa thành tựu từ lớp thế hệ nhà văn tài năng đi trước như: Kim Lân, Nguyên Hồng, Hoàng Cầm… để sáng tạo những tác phẩm mang hơi thở đặc trưng của văn hiến Bắc Ninh - Kinh Bắc.
Nhìn một cách tổng thể, VHNT Bắc Ninh đã có bước tiến khá dài với hoạt động sáng tác được duy trì đều đặn, số lượng và chất lượng tác phẩm được nâng tầm, khẳng định qua tên tuổi nhiều văn nghệ sĩ đã ghi dấu ấn trong những cuộc thi, những trại sáng tác, những cuộc bình chọn VHNT khu vực và toàn quốc. Chặng đường 50 năm phát triển VHNT Bắc Ninh là hành trình tâm huyết, bền bỉ và đầy sáng tạo. Hàng nghìn tập thơ, tuyển tập truyện ngắn, bút ký, tiểu thuyết, kịch bản sân khấu, công trình nghiên cứu văn nghệ dân gian được xuất bản, công bố, trình diễn và lan tỏa rộng rãi. Nhiều ca khúc viết về Bắc Ninh-Kinh Bắc trở thành “tài sản tinh thần” truyền đời. Các triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh, công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn văn hóa Kinh Bắc vừa làm phong phú đời sống nghệ thuật tỉnh nhà, vừa phản ánh hồn cốt quê hương luôn hội nhập, hòa cùng hơi thở thời đại.
Ngoài sáng tác, nhiều văn nghệ sĩ Bắc Ninh còn là những trí thức, nhà nghiên cứu, nhân sĩ tham góp những tiếng nói trách nhiệm trong phản biện xã hội, góp phần đưa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của tỉnh đi vào thực tiễn. Họ vừa “ghi chép lịch sử bằng nghệ thuật”, vừa định hướng thẩm mỹ, đạo đức, lan tỏa giá trị nhân văn, nuôi dưỡng tình yêu quê hương và khát vọng phát triển.
VHNT Bắc Ninh hôm nay cũng đang bước ra đời sống hiện đại với hình thức đa dạng, hấp dẫn. Mới đây nhất, MV “Bắc Bling” của nữ ca sĩ Hòa Minzy với giai điệu hiện đại và hình ảnh đậm bản sắc Bắc Ninh trở thành hiện tượng mạng xã hội, đứng đầu Top Trending YouTube Việt Nam và toàn cầu chỉ sau 2 tuần phát hành. Không chỉ là sản phẩm giải trí, MV “Bắc Bling” giống như “tấm danh thiếp” sống động, hiện đại và đầy tự hào về văn hóa Bắc Ninh gửi tới bạn bè trong nước và quốc tế.

Nhóm họa sĩ Bắc Ninh tham gia Triển lãm Kinh Bắc Art tại Hà Nội.

Chính quyền đồng hành-văn nghệ tỏa sáng

Văn nghệ sĩ chính là một bộ phận tinh hoa góp phần làm nên diện mạo văn hóa hiện đại của quê hương. Tại buổi gặp mặt văn nghệ sĩ đầu xuân 2025, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Anh Tuấn xúc động bày tỏ lòng tri ân sâu sắc tới các thế hệ văn nghệ sĩ Bắc Ninh - những người đã bền bỉ sáng tạo và cống hiến để làm nên các tác phẩm VHNT giá trị. Đồng chí chia sẻ: “Chúng tôi đến đây và thấy no đủ hơn trong tâm hồn, được động viên từ những tác phẩm, công trình mà các văn nghệ sĩ đã mang lại giá trị to lớn cho tỉnh Bắc Ninh”.
Có thể thấy, sự phát triển của VHNT Bắc Ninh gắn liền với sự quan tâm, tạo điều kiện của cấp ủy, chính quyền các cấp. Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh luôn xác định VHNT là lĩnh vực đặc thù, giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần nhân dân. Tỉnh ban hành nhiều cơ chế, chính sách phù hợp với thực tiễn như: 5 năm một lần xét tặng Giải thưởng Văn học nghệ thuật tỉnh Bắc Ninh; thường niên tổ chức trại sáng tác, xét hỗ trợ tác phẩm chất lượng cao, đầu tư cho các loại hình văn nghệ dân gian, in ấn và quảng bá tác phẩm VHNT...
Đặc biệt, Nghị quyết số 71-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh đến năm 2030, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững” đánh dấu bước chuyển quan trọng về tư duy phát triển văn hóa của tỉnh. Văn hóa giờ đây được tích hợp vào quy hoạch đô thị, thiết kế công trình, sản phẩm nông nghiệp, công nghiệp và trở thành “nguồn lực mềm” thúc đẩy phát triển bền vững.
Trong kỷ nguyên hội nhập, VHNT không chỉ là hành trình sáng tạo của mỗi cá nhân, mà còn mang sứ mệnh cao cả, vun đắp tâm hồn dân tộc, gìn giữ và lan tỏa những giá trị bền vững trong dòng chảy thời đại. Từ mạch nguồn văn hóa sâu dày của quê hương Kinh Bắc - Bắc Ninh, cùng sự đồng hành của cấp ủy, chính quyền và cộng đồng, VHNT Bắc Ninh sẽ tiếp tục tỏa sáng. Với khát vọng đổi mới và niềm tin vào giá trị của cái đẹp, tin rằng các thế hệ văn nghệ sĩ tỉnh nhà sẽ còn viết nên những chương mới rực rỡ trong bản trường ca văn hóa dân tộc, góp phần dựng xây một tương lai phát triển bền vững, văn minh, đậm đà bản sắc Việt.