Xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp ở Ô Cách - Thiếu trách nhiệm hay yếu năng lực?

“Ba làng Mịn, chín làng Chờ Một làng Ô Cách chơ vơ giữa đồng”

Ô Cách bây giờ không còn chơ vơ nữa mà thay vào đó là nhịp sống hối hả nhờ “luồng gió” công nghiệp thổi về.  Nhưng có một “điều lạ” ở đây là người dân mạnh ai nấy làm: Người này mở cửa hàng tạp hóa, quán ăn, người kia thì xây phòng trọ, mở dich vu seo vụ, dựng xưởng sản xuất đồ gỗ... ngay trên những cánh đồng màu mỡ.

3 năm phát hiện 105 trường hợp vi phạm...

Xưa kia, Ô Cách xã Đông Tiến vốn là một trong những vựa lúa của huyện Yên Phong. Người dân ở đây quanh năm chỉ bám đồng ruộng. Vài năm trở lại đây, họ không còn mặn mà với chuyện nhà nông nữa mà đua nhau phát triển nghề mới. Ông Trương Văn Đại, Trưởng thôn Ô Cách bảo rằng: “Phát triển nghề mới mà mang lại hiệu quả kinh tế là điều phấn khởi, song thật đáng buồn là người dân cứ mạnh ai nấy làm: Người này mở cửa hàng tạp hóa, quán ăn, người kia thì xây phòng trọ, mở dịch vụ, dựng xưởng sản xuất đồ gỗ... ngay trên những cánh đồng màu mỡ”. Nghe vậy, chúng tôi không khỏi ngạc nhiên: Chính quyền ở đâu mà để người dân làm như thế?

Nhiều ngôi nhà mọc lên trên diện tích đất nông nghiệp ở Ô Cách.

Câu chuyện bắt đầu từ khi có dự án giãn dân. Ngày 16-3-2006, Chủ tịch UBND huyện Yên Phong có quyết định số 385/QĐ-CT về việc phê duyệt quy hoạch phân lô chi tiết điểm dân cư thôn Ô Cách với tổng diện tích 32.202,5 m²: Cấp đất ở cho các hộ dân là 20.238 m², đất làm đường giao thông là 10.718 m² và đất làm rãnh thoát nước là 1.246,5 m². Tuy nhiên, đến nay dự án mới thu tiền được 51/139 lô với số tiền 1.438.011.000 đồng. Theo báo cáo của UBND xã Đông Tiến thì thôn Ô Cách mới chỉ giao được 39 lô cho 39 hộ (khu Đồng Rừng 19 lô, khu Cây Ngái 12 lô, khu Mái Sau 8 lô). Còn 12 hộ gia đình khác đã nộp tiền nhưng chưa giao đất vì thế mà 10 hộ trong số đó đã tự ý ra chia lô và xây dựng công trình.

Qua tìm hiểu, được biết dự án giãn dân ở Ô Cách có rất nhiều điều bất cập: Dự án không tiến hành xây dựng hạ tầng như san lấp mặt bằng, xây dựng hệ thống đường giao thông, cống thoát nước, đường điện. Hơn nữa đối chiếu với danh sách các hộ đăng ký trong quyết định với số hộ đã được giao đất chỉ có 11/39 hộ đúng danh sách đăng ký ban đầu còn lại là do chính quyền địa phương tự lập và ứng tên các hộ vào danh  sách để hợp thức hóa thủ tục hồ sơ. Trong khi triển khai dự án thì UBND xã (chủ đầu tư) lại buông lỏng để thôn Ô Cách tự ý ra nghị quyết xét duyệt theo tiêu chuẩn hộ nào có diện tích 120 m² đất bị thu hồi trở lên sẽ được ưu tiên mua 1 lô. Không chỉ vậy, dù chưa đền bù giải phóng mặt bằng xong nhưng địa phương đã tiến hành giao đất. Vì thế dẫn đến tình trạng có 23 hộ có ruộng canh tác trong khu giãn dân bị thu hồi đã tự ý xây dựng các công trình trên phần ruộng của gia đình mình với tổng diện tích chiếm dụng là 4.106,9 m2 (hộ chiếm dụng ít nhất là 63,5 m² và hộ chiếm dụng nhiều nhất là 343 m²).

Sự việc không dừng ở đó, tình trạng vi phạm Luật Đất đai ở Ô Cách diễn biến theo chiều hướng phức tạp và nghiêm trọng với 82 hộ dân tân lấp, chiếm dụng đất tập thể và sử dụng đất canh tác trái mục đích: 32 hộ xây dựng các công trình trái phép trên đất nông nghiệp với diện tích 8.528,4 m2, 50 hộ tân lấn và chiếm dụng đất tập thể nằm dải rác trong khu dân cư với diện tích là 12.678,8 m². Ô Cách bây giờ nhộn nhịp như một công trường: Xe chở vật liệu xây dựng ngược xuôi tấp nập. Ông Trương Văn Q, một người dân thẳng thắn cho biết: “Ở đây sau một đêm, một chiếc lán hay căn nhà tạm “mọc” lên là chuyện thường. Nhiều hộ có ruộng chưa có nhu cầu dựng lán cũng tranh thủ quây tường rào kín để “giữ phần” và tránh người khác lấn chiếm”. Ai cũng biết làm như vậy là vi phạm pháp luật nhưng người này làm được thì người khác thấy thế cũng “ồ ạt” làm theo.

Trao đổi với PV báo Bắc Ninh về vấn đề này, ông Trương Đức Thiện, Chủ tịch UBND xã Đông Tiến thừa nhận: “Sở dĩ vi phạm Luật Đất đai ở Ô Cách kéo dài như vậy là do việc buông lỏng trong công tác quản lý đất đai của chính quyền địa phương không thường xuyên kiểm tra giám sát để phát hiện và ngăn chặn xử lý. Mặt khác cán bộ cơ sở thì vừa thiếu trách nhiệm lại vừa yếu năng lực”.

“Vắng” trưởng thôn 4 tháng... phát sinh 54 trường hợp lấn chiếm

Những tưởng sau Quyết định số 449/KL-CT của Chủ tịch UBND huyện Yên Phong thì các ngành chức năng và UBND xã Đông Tiến phải nghiêm túc kiểm điểm và xử lý dứt điểm những sai phạm ở thôn Ô Cách để an dân. Tuy nhiên, gần 3 năm thực hiện, nhưng UBND xã Đông Tiến mới xử lý được 1 trường hợp là thu hồi 427,7 m² của hộ gia đình bà Nguyễn Thị Chuyên ở khu cổng chùa. Từ sau Quyết định số 449 đến nay, ở thôn Ô Cách lại phát sinh thêm 54 trường hợp làm lều quán và xưởng sản xuất trên diện tích đất nông nghiệp và đất chuyên dụng, khiến cho tình hình càng trở lên rối ren và phức tạp.

Lý giải về sự bất bình thường này, ông Trương Đức Thiện phân trần: “Ô Cách là địa bàn xa trung tâm, trong 4 tháng (từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2013), địa phương thiếu cán bộ quản lý do ông Nguyễn Văn Ngọc, Trưởng thôn bị CA huyện Yên Phong bắt giữ vì đã tự ý chuyển diện tích đất tạm giao sang diện tích đất giao lâu dài để lấy tiền đền bù hỗ trợ giải phóng mặt bằng đoạn kênh  tiêu V6 thuộc dự án Trạm bơm Vạn An. Lợi dụng điều đó, nhiều người dân địa phương, thậm chí có cả người ngoài thôn và khác xã về đây lấn chiếm đất ruộng rồi tự ý dựng lều, mở xưởng gây rối an ninh trật tự”.

Nhiều hàng quán lấn chiếm trên diện tích đất nông nghiệp gây ách tắc dòng chảy.

Được biết Ô Cách đã tổ chức họp dân 3 lần bầu trưởng thôn nhưng không được, bất đắc dĩ, Đảng ủy xã phải điều động đồng chí Trương Văn Đại, Phó Chủ tịch HĐND xã về giữ chức Trưởng thôn để quản lý và tuyên truyền cho người dân thực hiện Luật Đất đai. Dẫn chúng tôi dạo quanh thôn,  ông Trương Văn Đại chỉ rõ từng dãy nhà xây dựng trái phép trong tâm trạng băn khoăn: “Sai phạm đã rõ nhưng việc cưỡng chế xử lý những vi phạm rất khó khăn. Ngày 19-7 vừa qua, địa phương đã phối hợp với UBND xã và các ngành chức năng tổ chức cưỡng chế một số lều quán nhưng vấp phải sự chống đối quyết liệt. Dù đã giải tỏa được một số lán tạm nhưng chỉ vài ngày sau sự việc đâu lại vào đó...”.

Dẫn đến ách tắc dòng chảy

Lợi nhuận trước mắt trong việc sản xuất kinh doanh, bán hàng thì ai cũng thấy, nhưng hậu quả từ việc làm sai trái ấy đã khiến cho nhiều cánh đồng màu mỡ ở đây bị ảnh hưởng. Xứ đồng Mái Sau có khoảng 3 mẫu mấy năm gần đây thường xuyên lúa bị chết cháy vì khô hạn bởi hệ thống kênh mương dẫn nước đã bị ách tắc do người dân lấn chiếm xây dựng các công trình. Bà Cao Thị Phượng, một người dân phản ánh: “Trước kia, lúa ở đồng Mái Sau bao giờ cũng năng suất cao nhất, nhưng bây giờ không dẫn được nước vào, chúng tôi đành chuyển sang trồng các cây màu nhưng hiệu quả rất thấp...”.

Theo ông Đại thì vụ mùa năm nay, thôn Ô Cách có khoảng 20 mẫu lúa ở các xứ đồng như đồng Cầu, đồng Dộc, đồng Kim, đồng Hè Đình, đồng Láng Tước bị ảnh hưởng, trong đó có khoảng 8 mẫu có nguy cơ bị “mất trắng” vì ngập úng. Nhìn những cánh đồng lúa mênh mông nước trắng, bà Trương Thị Hội không khỏi tiếc nuối với 3 sào ruộng mất gần 2 triệu đồng tiền đầu tư sản xuất giờ đã ngập chìm trong nước. Chạy dọc tuyến kênh thoát nước giáp khu công nghiệp Yên Phong, chúng tôi thấy hơn 30 chiếc lán lớn nhỏ dựng tạm trên đường, dưới ruộng, giữa kênh kéo theo rác thải và bèo tây quây chặt kín cả dòng chảy, các cống thoát nước cũng bị sập vỡ vì sự quá tải của xe cộ ra vào đã trở thành một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng úng lụt cục bộ kéo dài.

Xây dựng các công trình trái phép trên đất nông nghiệp ở Ô Cách đã và đang gây xáo trộn làm ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động sản xuất và đời sống nhân dân địa phương. Đòi hỏi từ phía UBND huyện Yên Phong và các ngành chức năng của tỉnh phải sớm có biện pháp ngăn chặn và xử lý kiên quyết tình trạng này.