Xây dựng trạm bơm tạm - Giải pháp khắc phục khó khăn nguồn nước tưới của hệ thống Bắc Đuống

Do nguồn nước phục vụ đổ ải sản xuất vụ xuân gặp nhiều khó khăn, thời gian qua, Công ty Khai thác công trình Thuỷ lợi (KTCTTL) Bắc Đuống đã triển khai đồng bộ các biện pháp khắc phục. Cùng với công tác chỉ đạo, điều hành; duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa máy móc; khơi thông, nạo vét công trình thuỷ lợi Công ty đã triển khai xây dựng một số trạm bơm tạm tại hầu hết các địa phương. Thực tế hoạt động của các trạm bơm tạm đang từng bước phát huy và khẳng định hiệu quả.

Dự báo trước sự khó khăn, để đáp ứng kịp thời nhu cầu sản xuất, ngay từ đầu tháng 11-2009, Công ty KTCTTL Bắc Đuống đã duy tu, bảo dưỡng hệ thống máy móc, thiết bị. Đến nay, đã sửa chữa 51 máy bơm, 36 động cơ tại các trạm bơm tưới chủ lực như: Trịnh Xá, Kim Đôi, Thái Hoà, Lương Tân. Trong chiến dich vu seo làm thuỷ lợi cải tạo đất vừa qua, ngoài khối lượng do các địa phương tiến hành, Công ty thực hiện nạo vét các cửa khẩu trạm bơm Kiều Lương, Thái Hoà, cửa khẩu và bể hút trạm bơm Rền, cửa khẩu và kênh dẫn Long Tửu, kênh tưới Cống Thôn với khối lượng bùn đất 30.000 m3, bê tông gần 400 m3.

Bước vào thời kỳ phục vụ sản xuất, Công ty đã có sự chỉ đạo, điều hành khoa học, linh hoạt với nhiều giải pháp cụ thể, thiết thực. Từ đầu tháng 1 đến nay, Công ty thường xuyên theo dõi chặt chẽ mức nước các triền sông, liên tục huy động các trạm bơm trữ nước vào ao, hồ, kênh chìm; kiểm tra hệ thống kênh tránh thất thoát, lãng phí nước tưới. Tuy nhiên, do nguồn nước các sông luôn ở mức cạn kiệt, một số trạm bơm chủ lực, trong đó có Trịnh Xá hoạt động không hiệu quả vì thiếu nguồn nên đến thời điểm hiện tại, diện tích đổ ải của hệ thống mới xấp xỉ 15%, tương đương 3.300 ha.

Đánh giá về khả năng đáp ứng nguồn nước phục vụ đổ ải của đơn vị, ông Ngô Chí Hướng, Giám đốc Công ty KTCTTL Bắc Đuống cho rằng trong điều kiện mực nước trên các triền sông xuống thấp; thời gian xả lũ hồ Hoà Bình muộn và ngắn hơn trung bình nhiều năm, vụ xuân năm nay, toàn hệ thống sẽ có khoảng 4.600 ha (20% diện tích hợp đồng tưới với công ty) gặp khó khăn trong quá trình đổ ải. Trong đó diện tích dự kiến không có nguồn để bơm 2.860 ha, diện tích khó khăn do ở cuối kênh cấp II và cuối kênh Nam 1.740 ha. Lượng nước thiếu hụt tương đương 13 triệu m3. Địa phương có nhiều diện tích khó khăn nước đổ ải nhất là huyện Yên Phong, dự kiến thiếu 1.790 ha/4569 ha; tiếp đến là Tiên Du thiếu 1.450 ha/4.539 ha; Quế Võ thiếu 510 ha/ 6.493 ha; thành phố Bắc Ninh thiếu 500 ha/ 2.691ha; Từ Sơn thiếu 350 ha/3.088 ha.

Để kịp thời khắc phục, tình trạng thiếu nước đổ ải, không để diện tích cấy lúa chuyển sang trồng màu cùng với nạo vét, khơi thông bổ sung hệ thống công trình thuỷ lợi; đầu tư nâng cấp các trạm bơm đầu mối, Công ty đã tham mưu, đề xuất ngành Nông nghiệp xây dựng 14 trạm bơm tạm tại các huyện Từ Sơn, Tiên Du, Quế Võ, Yên Phong, thành phố Bắc Ninh với 41 máy bơm, lưu lượng 1.000 m3/máy/giờ, đáp ứng yêu cầu tưới ải cho 3.060 ha không có nguồn hoặc ở cuối kênh cấp II. Trong đó trọng tâm là trạm bơm Tri Phương (Tiên Du) với 14 máy bơm chìm, phục vụ đổ ải 300 ha các xã Tri Phương, Đại Đồng; trạm bơm Đồng Nhân (Yên Phong) với 14 máy bơm lưu lượng 1.000 m3/giờ/máy, phục vụ đổ ải 600 ha các xã Yên Phụ, Tam Giang, thị trấn Chờ. Đến nay, ngoài 2 trạm trên và các trạm Cống Hồi Quan (Từ Sơn), Ân Phú (Tiên Du), Thôn Đoài (Yên Phong) đang khẩn trương xây dựng, lắp đặt, các trạm bơm khác gồm: Cống Sậy (Từ Sơn), Xuân Thuỷ, Do Phương, Quế Tân, Đồng Sài, Phùng Dị (Quế Võ), Đông Thọ, Cầu Găng (Yên Phong) đều đang vận hành phục vụ đắc lực đổ ải tại những vùng các trạm bơm cố định không thể đưa nước kịp trong điều kiện nước sông cạn kiệt, hồ Hoà Bình chưa xả lũ; tính đến nay, các trạm bơm tạm đã đưa nước được hơn 1.000 trên tổng số 3.300 ha đổ ải của toàn hệ thống.

Cùng với chủ động bơm nước của lưu vực sông Cầu, sông Đuống và sông Ngũ Huyện Khê đổ ải cho những diện tích khó khăn, khi hồ Hoà Bình tiến hành xả lũ các trạm bơm tạm sẽ góp phần giảm áp lực cho các trạm bơm tưới cố định. Như vậy, có thể khẳng định xây dựng các trạm bơm tạm là chủ trương đúng đắn, kịp thời khắc phục tình trạng khó khăn nước tưới không chỉ đối với hệ thống thuỷ nông Bắc Đuống.

Tuy nhiên, để có thể đẩy nhanh tiến độ xây dựng, sớm đưa các trạm bơm tạm, chủ lực là hai trạm Tri Phương (Tiên Du), Đồng Nhân (Yên Phong), Công ty KTCTTL Bắc Đuống đề nghị tỉnh giao cho công ty trực tiếp hợp đồng với các đơn vị lắp đặt khẩn cấp máy móc, thiết bị; Chính quyền các cấp nhận thức rõ lợi ích thiết thực của việc xây dựng trạm bơm tạm phục vụ sản xuất trong điều kiện nguồn nước cạn kiệt, hỗ trợ tích cực cho Công ty nhất là trong quá trình giải phóng mặt bằng. Cùng với đó, nhân dân các địa phương cần nêu cao ý thức sử dụng hợp lý, tiết kiệm, tránh thất thoát, lãng phí nguồn nước.

Bài, ảnh: Nguyễn Tuấn