Báu vật Đền Đô

Đền Đô hiện còn lưu giữ nhiều cổ vật quý, nhiều tài liệu lịch sử quan trọng và các công trình kiến trúc nghệ thuật đồ sộ, độc đáo, trở thành di sản văn hóa quý giá của dân tộc.

Văn bia “Cổ Pháp điện tạo bi” (tức bia đền Cổ Pháp) do Trạng nguyên Phùng Khắc Khoan soạn, được khắc vào năm 1602 nhân việc nhà Lê cho trùng tu đền Đô. Qua văn bia cho thấy công đức to lớn của triều Lý, truyền thống quý giá và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” cao đẹp của dân tộc, luôn trân trọng, quý giữ và phát huy di sản văn hóa của triều Lý.
Sau cuộc tàn phá của quân Pháp, bia “Cổ Pháp điện tạo bi” là cổ vật quý duy nhất còn lại ở khu di tích đền Đô. Không chỉ là cổ vật còn lại duy nhất còn lại sau cuộc tàn phá của quân Pháp, mà điều đáng quý là văn bia trở thành nguồn sử liệu quan trọng cho biết nhà Lê đã tu bổ, mở rộng di tích thờ phụng các vua Lý với ý thức trân trọng và đánh giá đúng đắn công lao to lớn của nhà Lý, cũng như nhắc nhở hậu thế việc gìn giữ và phát huy công đức của các vua triều Lý.
Văn bia ghi chép: “... Thánh hiền nối tiếp 8 đời vua, làm chủ hết muôn phương trong nước, nối ngôi trường cửu 216 năm, được lòng dân trong cả nước... Đắp thành Thăng Long, định chỗ là nơi trung tâm của đất nước... Ngày nay, nhìn lại lịch sử việc tiền trị gia, hậu trị quốc, việc dựng lại triều chính, các việc lớn đều là mẫu mực của chính thể triều Lý. Việc tôn kính mệnh trời có các nghi lễ tế nam giao, cúng đàn chay cầu mưa thuận gió hòa, xã tắc yên vui, thái bình thịnh trị. Việc khuyên dân làm ruộng chuyên cần, vua ra Chiếu khuyến nông, giảm tô tức cho dân. Việc học dựng nhà Quốc tử giám, trọng đạo thánh hiền, đặt nền móng nhà bác học, đặt khoa thi Tiến sĩ chọn người tài đức, định luật lưu phẩm tước bách quan văn võ có trách nhiệm với triều đình. Việc quân sự đặt ra điện tiền thập vệ cấm binh các hàng quân đều có trách nhiệm bảo vệ đất nước. Sửa các lễ nghi cho đẹp, đúng với phong tục của dân, từ các lễ nghi ấy, trật tự kỷ cương, luân thường đạo lý được coi trọng. Thương đến người bị ngục tù, lấy nhân đạo để trọng sinh mệnh của người dân. Xuất tiền trong kho phát chẩn cho người nghèo đói, ân nghĩa tươi đẹp rộng lượng của nhà vua. Tăng lương bổng cho các quan thanh liêm để giáo dục những việc làm đen tối, tự mình hổ thẹn. Dạy dỗ con cháu phép nhà, phép nước nghiêm minh. Luân thường đạo lý rất mực thẳng thắn, không được giải quyết bằng tình thân... Thế nước thật vững vàng. Chủ trương giữ nước rất chu đáo, đắp vun tình đoàn kết dân tộc... Nay đối chiếu lại chính thể tốt đẹp, đời đời ghi lại vào quốc sử lâu dài về sau, không được để phai mờ. Từ khi dựng nước đến nay, triều Lý mẫu mực chưa từng có...
Than ôi! Thịnh suy là vận trời. Dẫu thời vận đã hết, công đức ấy phải duy trì. Công đức triều Lý phải duy trì mãi để người nước Nam đời đời ghi nhớ. Dân nước Nam ghi công sức to lớn ấy, phải dựng lại miếu đền thờ cúng, xuân thu tứ thời bát tiết, hưởng lộc muôn đời, toàn dân trong thiên hạ tôn kính báo đền công đức triều Lý...”.
Ngoài những nội dung và giá trị cơ bản trên, văn bia “Cổ Pháp điện tạo bi” còn cung cấp nhiều thông tin quan trọng. Văn bia ghi rõ số ruộng thờ tự, vị trí và địa giới của khu lăng miếu các vua Lý thuộc Đình Bảng. Tuân theo di huấn quý báu của người xưa khắc ghi trên văn bia, nhân dân Đình Bảng với tình cảm và trách nhiệm giữ gìn tôn miếu nhà Lý đã công đức tiền của, huy động sự đóng góp của toàn dân và quý khách thập phương, tiến hành tu bổ, phục dựng lại khu di tích đền Đô, xây nhà bia bảo vệ báu vật bia đá “Cổ Pháp điện tạo bi” và các hạng mục di tích đền Đô ngày càng khang trang, tố hảo.