Cảnh giác với nguy cơ bùng phát dịch Sởi

Dịch Sởi có nguy cơ bùng phát trên địa bàn tỉnh khi số ca mắc Sởi đang có xu hướng gia tăng và dịch Sởi tại các tỉnh, thành phố phía Bắc đang diễn biến phức tạp.

Bác sĩ khoa Bệnh Nhiệt đới - Tiêu hóa Nhi khám cho bệnh nhi mắc Sởi đang điều trị tại khoa.

Bác sĩ CKII Phạm Thị Thanh Hương, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới -Tiêu hóa Nhi, Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh thông tin: Từ đầu năm đến nay, khoa tiếp nhận tổng số 18 bệnh nhân Sởi. Trong đó ca đầu tiên nhập viện vào tháng 9, từ cuối tháng 11 bắt đầu nhiều lên. Trong ngày 24-12, có 11 bệnh nhân đang điều trị Sởi, một số trẻ có biến chứng nặng như: Viêm phế quản, viêm phế quản phổi, suy hô hấp, một số trẻ phải thở oxy. Phần lớn bệnh nhi đều dưới 5 tuổi.
Mặc dù chưa có trẻ diễn biến nặng, phải chuyển tuyến, song hầu hết các trẻ có chỉ định nhập viện đều có nhiều biểu hiện như: Sốt, phát ban, viêm long đường hô hấp, viêm kết mạc, viêm tai giữa, tiêu chảy cấp… Đặc biệt, có trẻ đồng thời nhiễm cả Sởi và sốt xuất huyết, Sởi và Mycoplasma nên tình trạng nặng hơn, thời gian điều trị kéo dài hơn.
Khai thác tiền sử của bệnh nhân, có đến khoảng một nửa số trẻ mắc Sởi chưa đến 9 tháng - độ tuổi tiêm vắc-xin phòng Sởi theo quy định, một số trẻ chưa được tiêm Sởi hoặc không tiêm đủ mũi, có trẻ lại hoãn tiêm do liên tục ốm.
Chị Nguyễn Thị Ngọc Huyền ở thị xã Quế Võ - mẹ của một bệnh nhi 13 tháng đang điều trị tại khoa Bệnh Nhiệt đới - Tiêu hóa Nhi chia sẻ: Con gái nhập viện cách đây gần một tuần vì sốt cao, phát ban. Kết quả xét nghiệm dương tính với Sởi, đồng thời nhiễm cả vi khuẩn Mycoplasma, phải thở oxy ngắt quãng. Do hay bị ốm, bé bỏ lỡ mũi tiêm Sởi lúc 9 tháng, đến nay 13 tháng cũng vẫn chưa được tiêm.
Còn bà Diêm Thị Thành ở Việt Yên (Bắc Giang) đang chăm sóc cháu gái gần 6 tuổi cho biết cháu bị lây Sởi từ em trai hơn 6 tháng sống cùng nhà. Bé gái từng tiêm một mũi Sởi lúc 9 tháng, nhưng không tiêm mũi nhắc lại.
Số lượng bệnh nhi mắc Sởi nhập viện điều trị tại Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh năm nay có xu hướng gia tăng so với vài năm gần đây. Theo bác sĩ Hương, dịch Sởi có tính chất chu kỳ. Năm 2019, một nghiên cứu khoa học do chị làm chủ nhiệm đề tài ghi nhận từ tháng 5-2018 đến hết tháng 4-2019, có 84 ca mắc Sởi điều trị tại Bệnh viện Sản - Nhi.
Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, tất cả các trường hợp sốt phát ban nghi Sởi/Rubella đều được giám sát, lấy mẫu xét nghiệm. Tính đến ngày 24-12, đã giám sát 66 ca, trong đó 34 ca dương tính với Sởi. Ổ dịch Sởi được ghi nhận tại Trường THCS phường Tương Giang, thành phố Từ Sơn quy mô 3 ca mắc, từ ngày 8-12 đến nay chưa ghi nhận thêm ca mắc mới. Phân bố theo nhóm tuổi các ca dương tính Sởi cho thấy, có 11 trẻ dưới 9 tháng tuổi (chiếm 32%), 4 trẻ từ 9-11 tháng (12%), 10 trẻ từ 1-5 tuổi (29%), 1 trẻ từ 6-10 tuổi (3%), 8 trẻ trên 10 tuổi (24%). Về tiền sử tiêm chủng vắc-xin Sởi của các ca dương tính, 11 ca chưa đến tuổi tiêm (chiếm 32%), 8 ca (24%) chưa tiêm, 2 ca (6%) không rõ tiền sử, 5 ca (15%) đã tiêm 1 mũi, 8 ca (24%) đã tiêm 2 mũi. Không có trường hợp nào đã tiêm 3, 4 mũi vắc-xin phòng Sởi được ghi nhận mắc Sởi.
Theo các bác sĩ, Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi-rút Sởi gây ra, lây truyền do tiếp xúc trực tiếp qua đường hô hấp, từ các dịch tiết từ niêm mạc mũi - họng bệnh nhân khi ho, hắt hơi. Tính lây truyền của Sởi rất cao, nhất là đối với những người sinh hoạt trong cùng một không gian khép kín lâu dài như cùng lớp, hộ gia đình…
Sởi cũng là một trong tác nhân có hệ số lây nhiễm cao nhất trong các tác nhân gây bệnh ở người, một cá nhân mắc bệnh Sởi có thể truyền vi-rút cho 12-18 người không có miễn dịch ở xung quanh. Người chưa có miễn dịch với bệnh Sởi có khả năng mắc bệnh lên đến 90% khi phơi nhiễm với mầm bệnh. Đây là nguyên nhân Sởi có thể bùng phát dịch nhanh và rộng tại các nhóm chưa có miễn dịch do được tiêm phòng vắc-xin hay đã từng mắc bệnh Sởi.
Dịch Sởi mang tính chu kỳ, khoảng 4-5 năm sẽ bùng phát một lần. Trong 10 năm trở lại đây, nước ta đã ghi nhận 2 đợt dịch Sởi có quy mô lớn vào năm 2014 và 2019. Trong đó, vào năm 2014, tỉnh Bắc Ninh ghi nhận 1.496 trường hợp nghi mắc Sởi, nhiều trường hợp có diễn biến phức tạp, 4 trường hợp tử vong được xác định có liên quan đến Sởi; trong số 493 mẫu xét nghiệm được lấy, có 350 mẫu dương tính với vi-rút Sởi; 90% trường hợp mắc Sởi chưa được tiêm hoặc không rõ tiền sử tiêm vắc-xin phòng Sởi, 8% tiêm 1 mũi và 2% tiêm 2 mũi.
Đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng dến nỗ lực giám sát các bệnh truyền nhiễm và công tác tiêm chủng nói chung, trong đó có bệnh Sởi. Sự gián đoạn cung cấp dịch vụ tiêm chủng và giảm tỉ lệ tiêm chủng cũng được coi là một nguyên nhân góp phần vào nguy cơ bùng phát dịch Sởi. Năm 2024 vào đúng chu kỳ 5 năm của bệnh nên nguy cơ dịch Sởi xảy ra là rất lớn.  
Tính hết tháng 11-2024, tỉ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi trên địa bàn tỉnh là 91,56%. Trong đó tỉ lệ tiêm vắc xin Sởi -  Rubella (MR) cho trẻ 18 tháng là 90,28%. Thời gian gần đây, tình hình dịch bệnh Sởi tại 28 tỉnh/thành phố khu vực miền Bắc diễn biến hết sức phức tạp, các địa phương có số mắc cao hàng trăm ca như: Nghệ An, Thanh Hoá, Hà Giang, Hà Tĩnh, Hà Nội… Theo các phân tích, nhận định, mặc dù tỉ lệ tiêm chủng vắc-xin Sởi và Sởi - Rubella trên địa bàn tỉnh nhiều năm đạt khá cao, song vẫn sẽ tiếp tục ghi nhận rải rác các ca bệnh mới và các ổ dịch quy mô nhỏ trong thời gian tới... Thêm vào đó, với sự giao thương, giao lưu phong phú giữa các địa phương, dịch Sởi luôn có nguy cơ bùng phát nếu không triển khai quyết liệt các giải pháp phòng, chống.
Tỉ lệ lây lan cao, song cha mẹ hoàn toàn có thể trang bị “vũ khí” phòng bệnh Sởi cho con bằng việc đưa con đi tiêm vắc-xin Sởi đúng lịch và đủ mũi, duy trì thói quen đeo khẩu trang và sát khuẩn tay khi đến chỗ đông người. Khi trẻ có dấu hiệu của bệnh cần được thăm khám và cách ly kịp thời.