Cảnh giác với những hậu quả của kháng kháng sinh

Hồi tháng 3 vừa qua, câu chuyện bệnh nhân N.Đ.L., 59 tuổi ở Hiệp Hoà, Bắc Giang vào Trung tâm Y tế huyện Yên Phong cấp cứu được chẩn đoán phản vệ độ 3 theo dõi do thuốc là một thí dụ cho thấy tự ý dùng thuốc kháng sinh có thể gây nguy hiểm đến sức khoẻ, thậm chí là tính mạng người bệnh. Trước khi vào viện 3 ngày, bệnh nhân xuất hiện ho, sốt, tự mua thuốc kháng sinh uống, những ngày sau đó bệnh không đỡ mà vẫn xuất hiện triệu chứng nguy hiểm như: Khó thở, vã mồ hôi lạnh, rút lõm cơ hô hấp phụ và phải đặt nội khí quản cấp cứu, thở máy, đặt Catheter tĩnh mạch trung tâm, bù dịch, dùng thuốc chống sốc.
Con ho, sốt dai dẳng cả tháng trời, dùng nhiều loại thuốc không đỡ mà còn có dấu hiệu nặng lên, chị Nguyễn Thị Nhung ở Yên Trung, Yên Phong đưa con đi khám tại Bệnh viện Nhi T.Ư và bác sĩ yêu cầu nhập viện điều trị nội trú. Tại đây, cháu bé được làm các loại xét nghiệm, xác định cùng nhiễm 2 loại vi khuẩn và virus Mycoplasma, RSV đồng thời kháng kháng sinh. Nằm viện chục ngày, cho đến khi xuất viện, con trai chị Nhung vẫn phải tiếp tục dùng thuốc ngoại trú cho đến khi ổn hẳn. “Hậu quả của kháng thuốc kháng sinh thật sự là nỗi ám ảnh của tôi, con nằm viện dài ngày không chỉ là gánh nặng kép về kinh tế vì đã phải nghỉ làm để chăm con, không có thu nhập, lại tốn kém tiền bạc, công sức, trong khi sức khoẻ của con vẫn có thể bị ảnh hưởng lâu dài”.
Chưa có thống kê cụ thể về tỉ lệ kháng kháng sinh tại các bệnh viện trong tỉnh, tuy nhiên, ở lĩnh vực phòng, chống Lao, tỉ lệ này được xác định khoảng 5% số ca mắc Lao được ghi nhận mỗi năm. Tại Bệnh viện Phổi tỉnh, do được trang bị hệ thống máy xét nghiệm Gen X-Pert hiện đại, chuyên sâu, ngoài việc có thể cho kết quả nhanh và chính xác, phát hiện vi khuẩn Lao chỉ trong chưa đầy 2 tiếng đồng hồ thì xét nghiệm này còn có ý nghĩa quan trọng khi có thể tìm ra vi khuẩn Lao kháng thuốc.  

Một người bệnh được nhân viên Công tác xã hội Trung tâm Y tế huyện Lương Tài hướng dẫn cách dùng thuốc theo đơn của bác sĩ.

Trong nỗ lực hướng đến chấm dứt bệnh Lao trong tương lai, nguy cơ gia tăng Lao kháng thuốc là một trong những khó khăn, thách thức mà hệ thống chống Lao trong toàn quốc phải đối mặt. Điều này được bác sĩ CKII Nguyễn Thanh Hải, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi tỉnh nhấn mạnh nhiều lần khi phân tích về mô hình bệnh tật tại đơn vị. Theo bác sĩ Hải, nguyên nhân chủ yếu nhất được xác định là do người bệnh điều trị không đúng, không đủ, không tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Thông thường một liệu trình điều trị lao kéo rất dài, ít nhất 6 tháng, bệnh nhân phải dùng kết hợp nhiều loại kháng sinh, cảm thấy mệt mỏi, vì vậy một bộ phận người bệnh khó tuân thủ. Một số khác, sau một thời gian uống thuốc, cảm thấy khỏe lên và không còn triệu chứng gì, tự cho rằng mình đã khỏi bệnh nên tự ý bỏ điều trị, dẫn đến khi điều trị lại, vi khuẩn Lao đã kháng lại các thuốc Lao cũ, rất khó khăn trong điều trị dứt điểm bệnh, bệnh Lao cũng trở nên nguy hiểm hơn và khả năng tử vong cao. Thời gian điều trị Lao kháng thuốc kéo dài hơn, đồng thời phải kết hợp nhiều loại thuốc Lao hơn bình thường, do đó tác dụng phụ cũng nhiều hơn.
Theo các bác sĩ, phần lớn bệnh nhân rơi vào tình trạng kháng kháng sinh là do chưa có hiểu biết đầy đủ, sử dụng thuốc không đúng cách. Hiện nay, nhiều người tự ý dùng thuốc kháng sinh khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ, ngay cả những triệu chứng đơn giản cũng lạm dụng thuốc. Vấn đề dùng kháng sinh bừa bãi đã ở mức báo động, người dân cần được trang bị kiến thức cơ bản trước khi quyết định dùng thuốc. Trong một số trường hợp, khi đã được bác sĩ kê đơn, một số người vẫn có quan niệm sai lầm rằng nếu không còn triệu chứng thì sẽ dừng thuốc.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố kháng thuốc là 1 trong 10 mối đe dọa hàng đầu sức khỏe công cộng toàn cầu mà nhân loại phải đối mặt. Chiến lược Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc tại Việt Nam giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2045 phấn đấu đến năm 2045 kiểm soát cơ bản tình trạng kháng thuốc, có hệ thống giám sát kháng thuốc, sử dụng, tiêu thụ kháng sinh hoạt động hiệu quả tương đương với các nước phát triển. Chiến lược đề ra nhiều giải pháp, nhiệm vụ chủ yếu về phối hợp hành động và đáp ứng liên ngành; chính sách, pháp luật, quy định chuyên môn; thông tin, truyền thông và vận động xã hội… Để đạt được các mục tiêu dài hạn, cần những hành động cụ thể. Tuy nhiên, trước mắt, cần triển khai thực hiện tốt các giải pháp thực hiện giám sát việc bán thuốc kháng sinh theo đơn tại các cơ sở bán lẻ thuốc. Người dân cũng cần nâng cao nhận thức, hiểu biết, chỉ nên mua kháng sinh theo đơn của bác sĩ và sử dụng đúng theo hướng dẫn. Để góp phần phòng, chống kháng thuốc hiệu quả, các y, bác sĩ tuân thủ đúng hướng dẫn chuyên môn và sử dụng kháng sinh trong điều trị khi thực sự cần thiết.