Chế biến nông sản, hướng đi mới của các Hợp tác xã

Trong sản xuất nông nghiệp, chế biến là lĩnh vực đang được khuyến khích phát triển để nâng cao hiệu quả kinh tế so với sản xuất, kinh doanh sản phẩm thô. Tại Bắc Ninh, ngày càng nhiều HTX đầu tư chế biến nông sản bằng dây chuyền hiện đại, cho thấy sự nhanh nhạy với thị trường, góp phần giải bài toán “được mùa mất giá” cho nông dân.

HTX thương mại và sản xuất Linh Đăng (thị xã Quế Võ) chú trọng lựa chọn nguyên liệu chất lượng để chế biến.

Tại địa phương có tốc độ đô thị hóa cao, anh Phan Duy Thơ, Giám đốc HTX thương mại và sản xuất Linh Đăng (phường Bồng Lai, thị xã Quế Võ) thành lập cơ sở chế biến sản phẩm đóng gói từ thịt gia súc, gia cầm, thủy hải sản nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng các sản phẩm tiện lợi ngày càng lớn. Với số vốn huy động hơn 3 tỷ đồng, HTX xây dựng khu nhà xưởng với các thiết bị hiện đại, quy trình khép kín để cho ra đời nhiều dòng sản phẩm như xúc xích, giò lụa dồi sụn, lạp xưởng, chả ốc, cá viên chiên… “Ngay từ khâu đầu vào, chúng tôi lựa chọn 100% sản phẩm tươi ngon từ các trang trại, HTX, doanh nghiệp cung ứng uy tín trong và ngoài tỉnh; các khâu sơ chế, nấu chín, đóng gói và bảo quản đều được theo dõi sát sao, bảo đảm chất lượng, an toàn đối với sức khỏe của người tiêu dùng. Một số sản phẩm chiến lược của công ty có đối tượng sử dụng là trẻ nhỏ nên chúng tôi càng phải chi tiết, cẩn thận hơn” - anh Thơ cho biết.
HTX hiện có 18 sản phẩm được công nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm, trong đó 3 sản phẩm gồm xúc xích sạch, lạp xưởng tươi và dồi sụn non được công nhận sản phẩm OCOP năm 2024. Nhờ công khai về quy trình chất lượng, sản phẩm dễ dàng tiếp cận khách hàng khó tính phù hợp với sở thích của thực khách ở mọi lứa tuổi. Thời gian tới, HTX tập trung tham gia các chương trình xúc tiến thương mại của Liên minh HTX, Hội Nông dân… để quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường.
Nắm bắt xu hướng tiêu dùng sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên, HTX Thảo dược Cát Cát (xã Trung Chính, huyện Lương Tài) đã dày công nghiên cứu, đưa vào chiết xuất sản phẩm từ bồ kết, ngải cứu, thảo quả... mở ra cơ hội việc làm cho nhiều người dân địa phương. Giám đốc HTX Trần Văn Kỹ cho biết: “Nếu chỉ quanh quẩn các cây nông nghiệp đơn thuần thông thường, tôi nghĩ đời sống người nông dân khó mà khấm khá lên được. Trong khi đó, nếu đầu tư dây chuyền chiết xuất, chế biến các thảo dược, giá trị sản xuất nông nghiệp sẽ tăng cao nhiều lần”. Đến nay, HTX Thảo dược Cát Cát chế tạo ra hơn chục loại sản phẩm từ bồ kết và ngải cứu, trong đó 3 sản phẩm tham gia chương trình OCOP là nhang ngải cứu, nhang bồ kết, dầu gội và dầu xả thảo dược. Các sản phẩm bảo đảm mục tiêu HTX đề ra ngay từ đầu: không hoá chất, không chất bảo quản, không chất tạo mùi, được kiểm nghiệm và chứng nhận về chất lượng an toàn. Với mẫu mã đẹp, bao bì có nhãn mác gắn với truy xuất nguồn gốc, sản phẩm được nhiều đại lý, doanh nghiệp đặt hàng. Mỗi ngày, HTX cung cấp ra thị trường khoảng 1.000 hộp nhang ngải cứu, nhang bồ kết cùng số lượng lớn dầu gội, dầu xả thảo dược, tạo việc làm cho 10 lao động với mức thu nhập từ 4,5 - 7 triệu đồng/tháng.
Có thể thấy, sản xuất tuần hoàn, chế biến sâu đang là hướng đi tất yếu. Các chuyên gia kinh tế chỉ ra rằng, sản xuất thô chỉ tạo 15%-20% giá trị, phần giá trị còn lại nằm ở những khâu khác như chế biến, thương mại… Ngoài việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng, các sản phẩm chế biến còn có thời gian bảo quản dài hơn, giảm được tổn thất sau thu hoạch, hạn chế tình trạng “được mùa mất giá”. Vì thế, nhiều HTX áp dụng những kỹ thuật tiên tiến, đầu tư thiết bị hiện đại và quy trình sản xuất khép kín từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ để nâng cao năng lực hoạt động. Tuy nhiên, những HTX như Cát Cát, Linh Đăng vẫn chiếm tỷ lệ rất nhỏ so với các HTX sản xuất nông nghiệp. Nguyên nhân là bởi những HTX trong lĩnh vực này vẫn còn gặp nhiều khó khăn về vốn, nhân lực, vùng nguyên liệu…
Vốn đầu tư cho xây dựng nhà xưởng chế biến rau quả, nông sản rất lớn, thậm chí lên đến hàng chục tỷ đồng, nên nhiều HTX đề nghị được tiếp cận với chính sách phù hợp, ưu tiên về thời gian vay, trả vốn, lãi suất vay một cách hợp lý để đầu tư mở rộng quy mô và công nghệ chế biến. Ngoài ra, các HTX mong muốn được các địa phương phối hợp hỗ trợ xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn, ổn định, lâu dài; hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, thích ứng với sản xuất quy mô công nghiệp; hỗ trợ xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm HTX... từ đó đi đúng hướng, giải quyết bài toán về đầu ra cho nông sản, góp phần tạo liên kết sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng nông nghiệp địa phương và tạo thêm sinh kế cho người dân.