Chiều đông

Qua đoạn đường đất không xa là đến khu nghĩa trang đầu làng. Năm nào cũng vậy, cứ đến những ngày cuối năm ông lại một mình ra thăm mộ các cụ trong gia tộc.

Các con thu xếp công việc đòi đi cùng nhưng ông xua tay, ông muốn dành khoảng lặng cuối năm, dời xa phố xá nhộn nhịp để được cảm nhận cái lạnh cuối đông, được nghe tiếng gió đồng hun hút gắn liền với tuổi thơ và thời trai trẻ nơi thôn dã ngày nào. Con đường đất vẫn vậy mà năm nay thấy khó đi hơn, ông khẽ lắc đầu rồi cười một mình.
Cài kín khuy áo măng tô, thong thả bước trên những vạt cỏ úa vàng, mùi hương trầm lan tỏa trong gió đồng quện với mùi ngai ngái của đất, lòng ông thấy lâng lâng. Chớp mắt nhìn kỹ trong làn khói hương có ai đó đang lúi húi, chiếc khăn vuông vắt hờ trên bờ vai rung rung theo đôi tay thô ráp nhổ những lọn cỏ dại trên mộ phần của cha mẹ ông. Thoáng giật mình, người đàn bà ngẩng lên đưa tay quệt những giọt mồ hôi trên trán, sau phút ngỡ ngàng bà thốt lên:
- Ô…ng!
- Chào… bà!
- Ông về thăm mộ các cụ ạ?
- Vâng, dịp cuối năm tôi thường về thăm mộ phần của các cụ.
Hơi khó khăn, bà đứng dậy tay đấm nhẹ dọc sống lưng.
 Ông tiếp lời:
- Bà đã… thắp hương?!
- Vâng, năm nào gần tết tôi cũng tranh thủ ra thắp hương, tu sửa mộ phần cho các cụ bên nhà tôi và cả bên nhà. Ông đi thoát ly, tôi ở quê nên có thời gian.
Nhìn những ngôi mộ được tu sửa gọn gàng, những nén nhang nghi ngút khói cùng những bông cúc vàng, mắt ông nhòa đi.

      *
      *    *

Trưa nắng tháng sáu năm đó ngột ngạt đến vô cùng. Anh đèo chị bằng chiếc xe đạp Thống Nhất trên con đường đất, đoạn từ tòa án huyện về nhà dài tới ba cây số nhưng không có một bóng mát. Chiếc áo xanh bộ đội ướt đẫm mồ hôi, anh cứ lầm lũi đạp xe, chiếc xe lượn lên xuống theo những ổ gà làm chị chao đảo như sắp rơi, mấy lần đưa tay định túm lấy áo anh nhưng khẽ rụt lại, răng cắn chặt chiếc khăn mùi xoa thêu đôi chim hòa bình. Tới cây xà cừ già nua cụt gần hết cành còn sót lại những tán lá lưa thưa cằn cỗi, dừng xe anh nói rất nhanh:
- Nghỉ một chút.
Chị nhảy vội xuống, không may chiếc dép lê văng ra khi chủ nhân của nó bị ngã sõng soài sau cú vấp phải viên đá ven đường. Chị cố gượng dậy nhưng không sao co được chân vì đau đớn, bỗng có cánh tay rắn chắc đỡ chị với giọng hốt hoảng:
- Em… có… sao không?
Chị nhìn anh với con mắt thất thần, rồi cố lảng tránh nhìn ra chỗ khác:
- Em… không sao.
Anh bối rối dìu chị vào gốc cây xà cừ.
Máu ở chân chị chảy nhiều, anh vội sờ túi áo lấy bao thuốc lá hiệu Trường Sơn xé một điếu, rút chiếc khăn có thêu đôi chim hòa bình chị tặng trước lúc anh lên đường băng vết thương. Chị ngồi yên như phiến đá. Đau đớn vì vết thương đang rỉ máu, nước mắt chị tuôn trào trong tiếng ve kêu thống thiết. Anh nhìn chị với ánh mắt bối rối:
- Em… đỡ đau… chưa?
Chị choàng tay ôm vai anh khóc nấc không thành tiếng:
- Tại em, tại em hết. Nếu ngày đó…
Anh đưa tay lên định vỗ về bờ vai nhỏ bé đang rung lên theo tiếng nấc, nhưng lại buông xuống, thầm nghĩ: Hết rồi.

 *
 *    *

…Ngày đó khi chiến tranh đang ở thời kỳ ác liệt, đơn vị anh được điều động chi viện cho chiến trường miền Nam. Tuổi xuân phơi phới của chị là chuỗi ngày khắc khoải, chờ đợi. Nỗi lo âu, phấp phỏng khiến chị thức trắng nhiều đêm với những trang thư, nhưng viết xong rồi xếp lại trong ngăn kéo vì không có địa chỉ nơi nhận. Ba tháng, sáu tháng, một năm trời chị không nhận được thư anh, lòng chị cồn cào như lửa đốt. Chị lao vào công việc như một lối thoát tinh thần. Là đội trưởng đội sản xuất, đội chị luôn vượt định mức, các phong trào làm bèo hoa dâu chị luôn là người đi đầu, phong trào dân quân tự vệ chị luôn là người tiên phong, tiếng hát của chị cuốn hút người xem qua những đêm diễn văn nghệ…
…Hôm ấy đội dân quân của chị được giao bảo vệ sân kho hợp tác xã, ca trực có bốn người, Hằng báo con ốm, mẹ Loan đang nằm viện, chị phải trực thay. Cơn mưa tầm tã kéo dài từ chập tối, chị mặc áo mưa, xách đèn bão đi kiểm tra, che phủ xong mấy đống thóc cũng là lúc gà gáy canh ba. 
Thấy trong người khó chịu, choáng váng, bỗng có ai đó đang lao tới, giật mình chị hỏi:
- Ai thế ?
- Tôi, Thuân cùng kíp trực với chị đây. Lành bị cảm lạnh rồi, để tôi đưa vào lán.
Chị khuỵu xuống giữa trời mưa, Thuân dìu chị vào lán, lấy cao con hổ thoa lên thái dương. Dưới ngọn đèn dầu Thuân có cơ hội ngắm kỹ hơn người mà bấy lâu nay Thuân vẫn từng trộm nhớ. Đôi mắt lá dăm, hàng mi cong vút dưới lớp chân mày thanh thoát, đôi môi cắn chỉ khép hờ… Thế rồi sau đêm định mệnh ấy, chị lo âu xen lẫn cảm giác ân hận, tội lỗi. Chị thấy hổ thẹn dằn vặt qua nhiều đêm thức trắng…
…Sau tiếng kẹt khô khan của cánh cửa phòng hậu phẫu bệnh viện huyện, khẽ mở mắt thấy mẹ chồng đang ngồi quạt cho chị, vẻ mặt lo âu, mắt chị nhòa đi, nước mắt lại tuôn trào theo tiếng nấc, bà cụ an ủi:
- Thôi cứ nằm im, con phải giữ sức, bác sỹ nói bị chửa ngoài dạ con nên phải mổ, mất máu nhiều mà qua cơn nguy kịch là may lắm. May mà nhà mình có thẻ ưu tiên của bố nó đi B đấy, nếu không thì...
Chị nói trong nức nở:
- Sao U không để con chết đi, con có lỗi, có tội tày trời U ơi.
Bà cụ buồn rầu:
- Thôi con, đừng nghĩ ngợi, sự việc đã rồi...

*
*    *

Tiếng kêu của con chim bói cá đang tìm về tổ khi chiều tà làm cắt ngang khoảng lặng chiều đông. Ông khẽ giật mình sau câu hỏi của bà:
- Ông vẫn khỏe chứ ạ?
- Cảm ơn bà, tôi khỏe, khổ nỗi đôi khi trái gió trở trời vết thương cũ lại tái phát.
- Ông giữ gìn sức khỏe, tuổi xế chiều rồi, không chủ quan được đâu.
- Vâng, bà cũng vậy nhé.
...Cay xè nơi khóe mắt, ông nhìn theo bóng bà mờ dần cuối con đường nhỏ.