Dương Mạnh Nghĩa và Truyện thơ “Trương Chi”

Dương Mạnh Nghĩa sinh năm 1947 tại thôn Hồi Quan xã Tương Giang, Từ Sơn, hội viên Hội Văn học Nghệ thuật Bắc Ninh. Cách đây tròn hai năm, lần đầu tiên anh làm cho người đọc ngỡ ngàng về truyện thơ đầu tay của mình: “Chuyện nàng Phạm Thị” dài 1472 câu thơ lục bát.

Qua tác phẩm này, người đọc rất xúc động về thân thế và cuộc đời của bà Phạm Thị, người có công sinh ra và nuôi dưỡng Lý Công Uẩn, vị vua khai sáng ra triều Lý, một triều đại phong kiến hùng mạnh và thịnh trị của nước ta. Người đọc không khỏi khâm phục tài năng nghệ thuật của tác giả. Sống ở thế kỷ XXI mà viết được một truyện thơ dài gần 1500 câu lục bát nuột nà suôn sẻ mà lại giàu chất dân gian cổ kính như người ở những thế kỷ trước thật không dễ chút nào.

Truyện Trương Chi vốn là một truyện cổ tích đặc sắc bằng văn xuôi trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, nàng Mỵ Nương (một trong hai nhân vật chính của truyện) là con gái quan Thừa tướng. Dương Mạnh Nghĩa nghĩ Việt Nam xưa không có chức quan Thừa tướng. Nhưng truyện Trương Chi có nói đến dòng Tương Giang làm cho anh nghĩ đến Tương Giang xưa ở quê mình.

Chi tiết này cứ bén rễ xanh cây trong óc anh làm anh nảy sinh cảm xúc. Thế là một thời gian dài bàn chân anh đã đặt đến nhiều làng xã vùng quê Kinh Bắc. Rồi anh miệt mài ngày đêm bắt tay vào viết.

Mấy năm trước tình yêu quê hương thiết tha đã là động lực thúc đẩy tài năng Dương Mạnh Nghĩa viết nên “Chuyện nàng Phạm Thị”, nay tình yêu tha thiết ấy của anh lại làm nên truyện thơ “Trương Chi” dài 776 câu thơ lục bát. Truyện mới được Nhà xuất bản Văn hoá Dân tộc ấn hành đầu xuân năm con Hổ, còn thơm mùi giấy.

Đọc tác phẩm thứ hai này của Dương Mạnh Nghĩa, người đọc lại một lần nữa khâm phục tài năng sáng tạo nghệ thuật của anh. Trước hết ta thấy anh đã Kinh Bắc hoá truyện dân gian Trương Chi làm cho người đọc như thấy truyện Trương Chi là truyện xưa của người Kinh Bắc, được sinh ra từ quê hương Kinh Bắc, được người Kinh Bắc nuôi dưỡng và giữ gìn qua bao đời. Nay người Bắc Ninh ta đọc thấy nó gần gũi thân quen yêu mến làm sao!

Nhà kề bến lối sông Tiêu

Thuận đường buôn bán có nhiều người qua.

Mây hồng khói toả xa xa

Non cao sắc biếc đó là Hồng Vân

(Bến sông Tiêu xưa thuộc khu vực núi Tiêu; Hồng Vân tức núi Hồng Vân còn gọi là núi Lim)

Không phải Dương Mạnh Nghĩa thấy “người sang bắt quàng làm họ”. Tuy anh có Kinh Bắc hoá truyện Trương Chi song anh vẫn giữ được chất dân gian của truyện cổ tích đặc sắc này. Điều quan trọng là anh đã truyền đến cho người đọc mạch nguồn cảm xúc rất chân thành và rung động của mình nên ai cũng phải ngợi khen. Trong sáng tạo nghệ thuật không phải người nghệ sỹ nào cũng làm được như thế.

Cũng như tác phẩm trước, ở tác phẩm này, người đọc lại được thưởng thức mạch nguồn bút pháp nghệ thuật của Dương Mạnh Nghĩa. Vẫn bằng thứ ngôn ngữ và lối thơ dân gian cổ kính như “Chuyện nàng Phạm Thị”, tác giả đã làm người xưa, cảnh xưa sống lại rất sinh động trong lòng người đọc hôm nay.

Ngô Văn Hiểu