EU thúc đẩy kế hoạch chấm dứt phụ thuộc năng lượng Nga

Ủy ban châu Âu ngày 6-5 dự kiến công bố kế hoạch chấm dứt hoàn toàn phụ thuộc vào năng lượng Nga, trong bối cảnh trừng phạt đình trệ và một số nước EU cân nhắc nối lại nhập khẩu.

Theo Politico, kế hoạch mới sẽ trao thêm quyền cho các doanh nghiệp tư nhân châu Âu trong chấm dứt sớm các hợp đồng năng lượng dài hạn với Nga mà không phải chịu phạt, đồng thời kêu gọi họ ngừng ký kết các thỏa thuận mới. Hai nhà ngoại giao EU cho biết đây là bước đi nhằm phát tín hiệu dài hạn tới thị trường rằng châu Âu kiên định với mục tiêu từ bỏ nhiên liệu Nga, trong bối cảnh không đạt được đồng thuận cho các biện pháp trừng phạt bổ sung.
Ủy viên Năng lượng EU Dan Jorgensen thừa nhận rằng, dù đã giảm mạnh lượng nhập khẩu từ năm 2022, EU vẫn sử dụng khoảng 19% khí đốt từ Nga trong năm 2024. Ông cho rằng tình trạng này tiếp tục đe dọa an ninh năng lượng của EU, khiến khối này dễ bị tổn thương trước các hành vi thao túng và tống tiền kinh tế. Theo ông, lộ trình mới sẽ giúp EU giành lại quyền tự chủ về năng lượng.
Dữ liệu từ Trung tâm Nghiên cứu về Năng lượng và Không khí sạch (CREA) cho thấy, kể từ năm 2022, EU đã chi hơn 200 tỷ euro để mua năng lượng Nga, trong đó khoảng một nửa là cho khí đốt. Dù đã cấm phần lớn dầu mỏ Nga, lượng nhập khẩu khí hóa lỏng (LNG) từ Nga vào châu Âu vẫn tăng trong thời gian gần đây, bất chấp nỗ lực chuyển sang các nguồn thay thế từ Mỹ.
Tuy nhiên, Hungary vẫn giữ lập trường không ủng hộ mở rộng các biện pháp trừng phạt năng lượng. Thủ tướng Viktor Orban nhiều lần bày tỏ quan điểm phản đối các đề xuất mới trong lĩnh vực này và cảnh báo khả năng phủ quyết toàn bộ khuôn khổ trừng phạt - cơ chế hiện cần được gia hạn định kỳ theo hình thức đồng thuận.
Trong khi đó, một số quốc gia thành viên khác bày tỏ mong muốn EU có cách tiếp cận cứng rắn hơn. Bộ trưởng Năng lượng Estonia Andres Sutt cho rằng trừng phạt lĩnh vực năng lượng Nga là biện pháp trực tiếp nhằm cắt giảm nguồn tài chính phục vụ cho các hoạt động quân sự.
Ở chiều ngược lại, các tập đoàn năng lượng lớn tại châu Âu vẫn thận trọng khi đánh giá triển vọng thoát hoàn toàn khỏi nguồn cung từ Nga. Ông Patrick Pouyanne, Tổng giám đốc tập đoàn TotalEnergies (Pháp), nhận định không loại trừ khả năng các đường ống dẫn khí từ Siberia sẽ hoạt động trở lại, đồng thời cho rằng nguồn năng lượng giá rẻ vẫn có thể tạo sức hút nhất định với thị trường châu Âu.