Quân và dân Bắc Ninh góp phần làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ

Thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị Trung ương Đảng và chỉ thị của Tổng Quân uỷ, ngày 13-3-1954, đại quân ta đã nổ súng tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, một cứ điểm chiến lược của thực dân Pháp ở Đông Dương. Quân và dân Bắc Ninh nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình đã phối hợp với chiến trường, phát động phong trào thi đua trong toàn quân với khẩu hiệu “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng”. Lực lượng vũ trang tổ chức đánh địch ở Tiên Du, các bốt Lim, Vân Khám, Vân Trinh (Tiên Du), Phù Ninh, Đền Đô (Từ Sơn) diệt 200 lính và hạ sĩ quan, đánh bốt Bựu (Tiên Du) giải thoát 17 chị em bị địch bắt để lập đội nữ địa phương quân. Tại km 15 Hà Nội - Hải Phòng, quân ta mai phục đánh mìn phá huỷ một đầu máy, 13 toa xe lửa, đánh mìn trên quốc lộ 5 diệt hàng chục xe tải. Tại Gia Lương, các đơn vị 434 và 850 phối hợp cùng với du kích đánh bốt Văn Thai, đánh càn ở Cao Đức, bao vây bốt Thiên Thai, buộc địch phải ra hàng. Tại Bắc Ninh, ta diệt bốt Hoà Đình, đốt cháy 1 kho đạn. Du kích Tam Giang (Yên Phong) đột nhập bốt Sà, bốt Lương Tân. Du kích Yên Phụ cắt hàng trăm mét rào dây thép gai, lấy mìn, thuốc nổ của địch. Quân và dân Từ Sơn đánh tan nhiều trận càn quét của địch vào Phù Chẩn, Nội Trì, Yên Lã, Vân Hà, Dục Tú, diệt hàng trăm tên địch. Đặc biệt ngày 22-2-1954, du kích và nhân dân thôn Trà Lâm, Tư Thế (Trí Quả) và thôn Ô Trì, Bút Tháp (Thuận Thành) phối hợp cùng đơn vị 418, 416, 412 đánh tan 4 đợt tấn công của địch, diệt 500 tên địch, thu nhiều vũ khí và đồ dùng quân sự.
Cùng thời gian này, lực lượng vũ trang huyện Gia Lâm phối hợp cùng du kích xã Long Biên đào 50 hầm giấu quân, bí mật đột nhập đánh sân bay Gia Lâm. Đêm ngày 3-3 rạng sáng ngày 4-3-1954, từ các vị trí ém quân, 15 chiến sĩ trong đội đặc nhiệm lọt vào sân bay đánh phá khu để máy bay và nhà xưởng sửa chữa. Cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt và nhanh làm quân địch không kịp trở tay. Kết quả ta đã phá huỷ 18 máy bay, đốt cháy kho xăng chứa hàng vạn lít, phá hàng trăm mét vuông nhà xưởng của địch. Tiếp đó, quân ta còn tổ chức nhiều trận phục kích đánh địch trên quốc lộ 5, quốc lộ 1A, chặn đường tiếp tế của địch lên Điện Biên Phủ.
Ngày 7-5-1954, quân và dân ta giành toàn thắng ở Điện Biên Phủ, bắt sống tướng De Castries và toàn bộ Bộ Tham mưu địch. Song với bản chất ngoan cố, thực dân Pháp vẫn tìm mọi cách để chống phá ta. Chúng tuyên truyền xuyên tạc, đe doạ Mỹ sẽ ném bom nguyên tử. Mỹ sẽ nhảy vào Đông Dương, không thể có hoà bình, dụ dỗ cưỡng ép đồng bào theo đạo Thiên chúa, ngụy quân, ngụy quyền theo chúng vào Nam. Tại Thọ Ninh (Gia Lương), chúng bắt 813 người, bắn chết 4 người, làm bị thương 3 người. Chúng tung gián điệp, tay sai, bọn lưu manh, côn đồ phá rối trật tự ở phố Gia Lâm, cho máy bay xâm phạm không phận, thả côn trùng phá hoại sản xuất, lấp cống Trung Mầu làm ngập 1.000 mẫu lúa… Quán triệt chủ trương của Đảng, Tỉnh uỷ Bắc Ninh đã triển khai công tác tiếp quản, với những nhiệm vụ chủ yếu là: Phải chống địch cưỡng ép đồng bào, nhất là đồng bào theo đạo Thiên chúa vùng công giáo di dân vào Nam; Nhanh chóng thiết lập trật tự trị an xã hội; Khôi phục các hoạt động sản xuất bình thường.

Hội Cựu chiến binh tỉnh thăm tượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ.

Đúng 10 giờ ngày 8-8-1954, tên lính Pháp cuối cùng phải rút khỏi thị xã Bắc Ninh. Đoàn cán bộ của ta gồm 150 người cùng các đơn vị bộ đội Tiểu đoàn 434 (Trung đoàn 238), Tiểu đoàn 18 bộ đội chủ lực của tỉnh vào tiếp quản thị xã. Hàng vạn nhân dân thị xã và vùng lân cận, cùng với băng, cờ, khẩu hiệu, đứng chật hai bên đường vẫy chào bộ đội, cán bộ vào tiếp quản. Toàn tỉnh Bắc Ninh náo nhiệt như một ngày hội lớn. Đoàn người dồn về mỗi lúc một đông. Bộ đội, nhân dân diễu hành qua phố Tiền An, Ninh Xá tiến vào thành Bắc Ninh. Một rừng cờ, một biển hoa tràn ngập đường phố mừng quê hương hoàn toàn giải phóng.
Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp để lại cho Đảng bộ và nhân dân Bắc Ninh những kinh nghiệm quý giá trong xây dựng lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, kết hợp chặt chẽ các yếu tố tạo nên sức mạnh tổng hợp chiến thắng quân xâm lược, giải phóng quê hương. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, trên mặt trận Bắc Ninh, quân và dân tỉnh Bắc Ninh không ngại hy sinh, gian khổ, phối hợp với bộ đội chủ lực đánh địch 4.000 trận lớn, nhỏ, trong đó có những trận nổi tiếng đi vào lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam như trận Cầu Đào (Gia Lương), trận chống càn ở khu du kích Tiên - Quế - Võ… Trong 9 năm chiến đấu và chiến thắng, Bắc Ninh đã tiêu diệt, bắt sống và làm bị thương 24.185 tên địch, phá huỷ 4 đầu máy xe lửa, 75 toa xe, đánh hỏng 18 máy bay, đốt cháy 1 kho xăng chứa hàng vạn lít, đánh hỏng 2 cầu sắt bắc qua sông, 4 phà, 2 thuyền và 4 ca nô, thu hàng vạn khẩu súng các loại, hàng nghìn tấn đạn dược và nhiều phương tiện chiến tranh khác. Quân và dân Bắc Ninh đã vận động hàng nghìn ngụy binh bỏ hàng ngũ địch trở về với kháng chiến, phá tan hàng trăm cuộc càn quét, làm thất bại âm mưu “Lấy chiến tranh nuôi chiến tranh, dùng người Việt đánh người Việt” của địch.
Trong phong trào thi đua giết giặc lập công của quân và dân Bắc Ninh, đã xuất hiện nhiều tấm gương tiêu biểu như: Đội công an danh dự tỉnh Bắc Ninh có thành tích diệt tề, trừ gian, đột nhập đánh sân bay Gia Lâm, được Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen ngợi; Đội thiếu niên du kích Đình Bảng nổi danh cả nước về thành tích chiến đấu chống thực dân Pháp, được tuyên dương đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; Tiểu đội nữ du kích Trưng Trắc; Đại đội Hồng Hà; Tiểu đoàn Thiên Đức… góp phần làm nên thắng lợi vĩ đại, kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.