Gian nan công tác phòng, chống Lao

Lao là bệnh truyền nhiễm mãn tính nguy hiểm đối với sức khỏe và tính mạng người bệnh, có nguy cơ lây lan ra cộng đồng lớn song hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm, chữa đúng phương pháp và đủ thời gian. Tuy nhiên, sự bùng phát của đại dịch HIV/AIDS và việc di dân cơ học trong những năm gần đây đã khiến bệnh Lao trỗi dậy, các chủng Lao kháng đa thuốc gia tăng. Đây là thách thức không nhỏ trong công tác phòng, chống Lao nói chung.

Hệ thống máy xét nghiệm hiện đại tại Bệnh viện Phổi tỉnh giúp chẩn đoán sớm, nhanh, chính xác bệnh Lao.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (2016), Việt Nam vẫn là quốc gia có gánh nặng bệnh Lao cao, đứng thứ 15 trong 30 nước có tỷ lệ mắc Lao cao nhất thế giới, đồng thời đứng thứ 15 trong số 30 nước có gánh nặng bệnh Lao kháng thuốc cao nhất thế giới. Tại Bắc Ninh, tuy chưa có nghiên cứu điều tra dịch tễ bệnh Lao toàn tỉnh song ước tính tỷ lệ bệnh nhân mắc Lao các thể trên địa bàn là 110/100.000 dân, số bệnh nhân phát hiện hằng năm từ khoảng 680 đến 720 người.
Mạng lưới chương trình phòng, chống Lao tại Bắc Ninh hiện duy trì tại 3 tuyến. Tại tuyến tỉnh, năm 2015 đã thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống bệnh Lao của tỉnh (lồng ghép trong Ban Chỉ đạo Bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân tỉnh). Bệnh viện Phổi là đơn vị đầu mối về hoạt động phòng, chống Lao của tỉnh có 200 giường bệnh, trong đó 100 giường bệnh nhân Lao; đơn vị có nhiệm vụ tham mưu, xây dựng kế hoạch hành động, triển khai, giám sát và đánh giá hoạt động chống Lao trên địa bàn tỉnh. Ở tuyến huyện, đã thành lập 8 tổ chống Lao đặt tại các Trung tâm Y tế huyện/ thị xã/ thành phố; tại tuyến xã 100% các xã, phường, thị trấn có 1 cán bộ y tế phụ trách công tác phòng, chống Lao.
Trong phạm vi toàn tỉnh, các hoạt động phòng, chống Lao nhận được sự quan tâm của UBND tỉnh, Chương trình chống Lao Quốc gia, Dự án Phòng, chống bệnh Phổi tắc nghẽn mãn tính và Hen phế quản T.Ư. Bệnh viện Phổi Bắc Ninh đã được trang bị nhiều máy móc hiện đại như: Máy xét nghiệm sinh hóa, Gene-Xpert, hệ thống nuôi cấy BACTEC MGIT… và hệ thống máy trang bị cho tuyến huyện phục vụ công tác phòng chống Lao tại cơ sở; phần mềm VITIMES quản lý bệnh nhân Lao, cập nhật thông tin, báo cáo online. Tuy nhiên, công tác phòng, chống Lao còn gặp không ít khó khăn, do vẫn thiếu nhân lực chất lượng cao tại tuyến tỉnh và tuyến cơ sở, đặc biệt là bác sỹ. Trong khi đó, mô hình tổ chức tuyến cơ sở mới chuyển đổi, cán bộ phụ trách chương trình Lao tuyến cơ sở mới, kiêm nhiệm nhiều công việc nên hiệu quả chưa cao; kinh phí chương trình chống Lao cắt giảm nhiều nên khó khăn trong việc triển khai các hoạt động; dịch tễ Lao còn nặng nề, bệnh nhân Lao kháng thuốc gia tăng, bệnh nhân đồng nhiễm Lao/HIV khó quản lý…
Ông Nguyễn Thế Bắc, Giám đốc Bệnh viện Phổi cho biết: Từ năm 2016, đơn vị được đầu tư hệ thống máy móc hiện đại, giúp sức cho công tác chẩn đoán bệnh Lao. Những năm gần đây, tỷ lệ Lao tái phát thấp do hiệu quả điều trị được nâng cao, người bệnh tuân thủ tốt phác đồ điều trị. Tuy nhiên, để có thể hoàn thành mục tiêu chấm dứt bệnh Lao vào năm 2030, bên cạnh việc nâng cao hiệu quả chương trình chống Lao ở các tuyến thì yếu tố quan trọng nhất là phải kiểm soát tốt bệnh phổi. Việc kiểm soát tốt bệnh phổi sẽ giúp phát hiện sớm bệnh Lao, từ đó hạn chế tối đa sự lây lan trong cộng đồng.
Hiện nay, Bệnh viện Phổi được Sở Y tế giao làm đầu mối quản lý bệnh Hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính toàn tỉnh. Từ đặc thù chủ yếu điều trị bệnh Lao sang điều trị các bệnh lý về phổi, đơn vị  đã triển khai nhiều kỹ thuật mới như: Chụp cắt lớp vi tính, chụp Xquang kỹ thuật số, siêu âm tim, nội soi màng phổi, nội soi phế quản ống mềm… nhằm phục vụ hiệu quả việc chẩn đoán các bệnh lý về đường hô hấp. Nhờ được đầu tư các máy móc hiện đại như: Hệ thống xét nghiệm Gene-Xpert cho kết quả kép (phát hiện Lao và Lao kháng thuốc), hệ thống nuôi cấy MGIT…, Bệnh viện Phổi đã chẩn đoán sớm, chẩn đoán nhanh và chẩn đoán chính xác, từ đó điều trị sớm cho nhiều bệnh nhân, giúp giảm nguy cơ lây và tăng hiệu quả điều trị. Kỹ sư sinh học Nguyễn Khương Duy, cán bộ khoa Khám bệnh - Cận lâm sàng cho biết: Xét nghiệm Gene-Xpert là xét nghiệm phân tử, hiện đại nhất hiện nay có thể cho kết quả sau 2 giờ, xác định có trực khuẩn Lao hay không và nếu có thì trực khuẩn Lao đó có kháng thuốc hay không.
Mặc dù đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, cuộc chiến chống Lao phía trước vẫn hết sức gian nan. Để tăng cường công tác phát hiện sớm, điều trị hiệu quả bệnh Lao, hướng tới mục tiêu chấm dứt bệnh Lao vào năm 2030, cần từng bước ổn định mạng lưới chống lao tuyến cơ sở, mở rộng triển khai hoạt động Lao kháng thuốc, Lao/HIV và kỹ thuật chẩn đoán mới Lao nhanh bằng hệ thống trang thiết bị hiện đại. Đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông về bệnh Lao và cách phòng chống bệnh tới cộng đồng; tăng cường công tác tập huấn, đào tạo chuyển giao kỹ thuật mới về xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh cho tuyến y tế cơ sở; đẩy mạnh hoạt động phối hợp y tế công lập và ngoài công lập trong công tác phòng, chống Lao trong toàn tỉnh; tăng cường khám sàng lọc Lao tại các địa phương trong tỉnh…