Làng Bùi - Châm Khê niềm tự hào một vùng quê cách mạng

Làng Việt cổ Châm Khê xã Phong Khê, thành phố Bắc Ninh còn có tên chữ Bùi Xá, tên nôm làng Bùi, nằm bên bờ nam sông Ngũ Huyện Khê. Không chỉ được biết đến là 1 trong 49 làng quan họ cổ nổi tiếng của xứ Kinh Bắc-Bắc Ninh, dưới ánh sáng và ngọn cờ cách mạng thời đại Hồ Chí Minh, cư dân làng Bùi-Châm Khê còn lập nên nhiều chiến công, góp phần vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập tự do cho quê hương đất nước.

Trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, vào những năm cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, Châm Khê đã có cụ Sáu, cụ Tiêu, cụ Dự, cụ Khoát… rời làng lên Yên Thế gia nhập nghĩa quân Đề Thám. Giai đoạn 1944-1945, trước gông cùm của phát xít Nhật bắt người dân nhổ lúa trồng đay, cư dân Châm Khê đã nhất tề đứng lên chống lại âm mưu độc ác này của kẻ thù khiến cho quân phát xít và tay sai phải nhượng bộ. Đêm 17-5-1945, du kích Châm Khê đã phá 1km đường sắt, cắt 1km đường dây điện thoại. Trong cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, ngày 20-8-1945 tự vệ và nhân dân Châm Khê cùng tự vệ và nhân dân các xã mang theo gậy gộc, giáo mác kéo lên thị xã Bắc Ninh đánh chiếm thành Bắc Ninh. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí Nguyễn Công Tại-cán bộ Việt Minh, ngày 22-8-1945 nhân dân Châm Khê đã tổ chức cuộc mít tinh lớn tại đình làng và tuyên bố Chính quyền về tay nhân dân lao động. Đầu năm 1946, Châm Khê thành lập đội Cảm tử quân gồm 7 đồng chí, phối hợp với bộ đội chủ lực tấn công trại bảo an binh của Pháp. Tháng 2-1949 lực lượng tự vệ Châm Khê đã chuyển nhiều vũ khí cho bộ đội thuộc Tiểu đoàn Thiên Đức đánh trận Lưu-Vĩnh-Xuyên (gồm Phù Lưu-Vĩnh Kiều-Lễ Xuyên thuộc Từ Sơn và Tiên Du). Ngày 28-2-1949 du kích Châm Khê dẫn đường cho bộ đội chủ lực của ta từ vùng tự do Hiệp Hoà Bắc Giang sang tập kích đánh bốt Chùa Đống, tiêu diệt nhiều tên địch, thu 5 khẩu súng.

Giai đoạn 1949-1950 khi cuộc kháng chiến của quân và dân ta giành nhiều thắng lợi quan trọng trên khắp các chiến trường, nhân dân Châm Khê vừa hăng hái tham gia phục vụ chiến dich vu seo, gửi bánh trưng đến anh em bộ đội trong dịp Tết Nguyên đán vừa tích cực mua công trái ủng hộ kháng chiến. Năm 1951 Nhà nước ban hành nghĩa vụ nộp thuế nông nghiệp, hàng chục người dân Châm Khê với quang gánh đi bộ đã dũng cảm vượt vòng vây của địch, đêm đêm chuyển lương thực lên tận kè Gia Tự (Hiệp Hoà Bắc Giang) nộp cho Nhà nước hàng tấn thóc. Tháng 8-1951 Ủy ban kháng chiến thành Bắc Ninh và một số du kích từ vùng tự do về trực tiếp bám dân gây dựng cơ sở, nhiều gia đình trong thôn đã đào hầm bí mật nuôi giấu cán bộ, giúp củng cố làng kháng chiến, đấu tranh hợp pháp và bất hợp pháp với địch, giữ vững sản xuất và ổn định đời sống. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Châm Khê có đồng chí Lê Văn Vệ đã anh dũng hy sinh năm 1947.

Hòa bình lập lại ở miền Bắc, cùng với nhân dân các địa phương, Châm Khê bắt tay vào hàn gắn vết thương chiến tranh, thực hiện cải cách ruộng đất. Tháng 3-1958 Châm Khê được chi bộ xã Phong Khê chọn thí điểm xây dựng HTX nông nghiệp, đến năm 1960, 90% số hộ trong thôn gia nhập HTX. Năm 1963 khi địa phương thực hiện chế độ “Ba khoán” trong nông nghiệp, HTX Châm Khê tiếp tục được chọn làm thí điểm để rút kinh nghiệm, nhân ra diện rộng. Các hoạt động cải tạo thủy lợi, làm bèo hoa dâu, công tác xử lý giống đều được Ban quản trị HTX triển khai hiệu quả. Trong hai năm 1966-1967 thu hoạch lúa ở Châm Khê đạt 80,2 kg/sào, là HTX có năng suất cao nhất xã và đứng thứ 9 trong 74 HTX nông nghiệp toàn huyện Yên Phong. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và bảo vệ độc lập, chủ quyền dân tộc, hàng trăm người con quê hương Châm Khê hăng hái lên đường tòng quân, trong đó 31 người đã anh dũng hy sinh. Đặc biệt, riêng gia đình cụ Nguyễn Thị Sế có hai người con là liệt sĩ gồm Trần Văn Thắng hy sinh năm 1968 và Trần Văn Thức hy sinh năm 1973.

Kiên trung trong chiến đấu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, mạnh dạn trong phát triển kinh tế, thời kỳ đất nước thống nhất, Châm Khê là một trong các HTX dẫn đầu phong trào sản xuất nông nghiệp. Giai đoạn 1977-1979 HTX Châm Khê luôn dẫn đầu phong trào cải tạo đất trong toàn xã do tỉnh phát động. Bước vào thời kỳ đổi mới, Ban chi uỷ, lãnh đạo thôn luôn quan tâm thúc đẩy mọi mặt đời sống kinh tế, văn hoá, thực hiện an sinh xã hội, cải thiện và nâng cao đời sống nhân dân. Địa phương đã đầu tư xây dựng 3 trạm biến áp bảo đảm cung cấp đầy đủ điện năng do sản xuất và đời sống, bê tông hoá 1,2km đường giao thông xóm ngõ, nhà văn hoá, đình chùa làng được xây dựng, trùng tu tôn tạo đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của người dân.

Duy Cảnh