Lễ hội Đền Đô tỏa sáng tinh hoa triều Lý

Đình Bảng - Từ Sơn không chỉ là nơi phát tích một vương triều mà còn là nơi phát tích một ý thức quốc gia. Mảnh đất địa linh này chắt lọc, bảo lưu tinh hoa di sản văn hóa vật chất và tinh thần của một triều đại thuần từ mẫu mực nhất trong lịch sử. Lễ hội Đền Đô hằng năm là dịp tưởng nhớ tiền nhân và khơi dậy ý thức giữ gìn di sản cội nguồn. Đặc biệt, lễ hội như một “bảo tàng sống” lưu giữ ký ức văn hóa của một thời vàng son trong lịch sử...

Nghi thức rước kiệu là một trong những điểm nhấn quan trọng của lễ hội Đền Đô hằng năm.

Cội nguồn vương triều mẫu mực

Vùng đất Cổ Pháp xưa, nay thuộc thành phố Từ Sơn là nơi gắn bó sâu sắc với thân thế và sự nghiệp vua Lý Thái Tổ - Lý Công Uẩn. Vốn không sinh ra nơi cung điện, Lý Công Uẩn lớn lên trong sự nuôi dưỡng của thiền sư Vạn Hạnh ở chùa làng, giữa một cộng đồng thuần hậu, gắn bó và thấm đẫm tinh thần Phật giáo. Mảnh đất quê hương với nếp sống nghĩa tình, khoan hòa đã ươm mầm nhân cách đức độ và tư duy chính trị khoáng đạt để sau này, Lý Công Uẩn trở thành vị vua khai sáng triều Lý thịnh trị trong suốt 216 năm với 9 đời vua.
Lịch sử ghi nhận, sau ngàn năm Bắc thuộc, vương triều Lý (1009-1225) là triều đại mở đầu thời kỳ tự chủ mà quốc gia Đại Việt đạt được nền độc lập vững bền, ổn định và phát triển toàn diện. Mùa thu năm Canh Tuất (1010), sau hơn nửa năm lên ngôi thiên tử, vua Lý Thái Tổ ban “Chiếu dời đô” từ Hoa Lư về thành Đại La và đổi tên kinh đô mới là Thăng Long tạo hùng khí phát triển như Rồng bay lên cho đất nước. “Chiếu dời đô” bất hủ được xem như một tuyên ngôn đổi mới cả về tư duy chính trị, kinh tế và xã hội, đánh dấu bước phát triển lớn trong lịch sử xây dựng quốc gia Đại Việt.
Cũng khởi nguồn từ vua Lý Thái Tổ, một thể chế quốc gia quân chủ kiểu mẫu đã được thiết lập với di sản chính trị và văn hóa đồ sộ khi các vua nhà Lý thực thi nhiều kế sách phát triển đất nước như: Ban hành bộ luật đầu tiên của nước ta (Hình thư năm 1042); xây dựng hệ thống giáo dục, thi cử, tổ chức hành chính chặt chẽ; mở mang lãnh thổ, phát triển kinh tế, đẩy mạnh giao thương; chống giặc Tống thành công, giữ vững bờ cõi phía Bắc... Song điều khiến nhà Lý trở thành mô hình kiểu mẫu không hoàn toàn nằm ở thành tựu vật chất, mà quan trọng hơn cả là tư tưởng trị quốc bằng đức trị, bằng nhân chính và lòng khoan dung. Chính tư tưởng “lấy dân làm gốc”, “trị quốc bằng nhân nghĩa”, chăm lo đời sống nhân dân, khuyến khích hòa hiếu thay vì vũ lực đã khiến Đại Việt thời Lý trở nên vững vàng, ổn định lâu dài, ít binh biến, ít loạn thần...
Chính nền tảng quê hương với không gian văn hóa thấm đẫm đạo lý Nho-Phật-Lão, cùng nếp sống gắn bó, nghĩa tình của nhân dân Đình Bảng-Từ Sơn đã hun đúc tâm hồn vị vua sáng đầu tiên của thời kỳ độc lập tự chủ bền vững và xây đắp nên một vương triều thuần từ mẫu mực trở thành biểu tượng cho kỷ nguyên độc lập, thịnh trị và văn hiến Đại Việt.

Quan đám tái hiện nghi thức tuyên Chiếu dời đô trong lễ hội Đền Đô.

Âm vang lễ hội Đền Đô

Trở về Đình Bảng trong những ngày lễ hội Đền Đô, mỗi người con đất Việt như bước vào miền ký ức thiêng liêng, đó là nơi lịch sử không nằm trong sách vở mà sống động trong từng nghi lễ, từng hoạt động diễn xướng văn hóa, văn nghệ, từng trò chơi dân gian được các thế hệ nối tiếp trao truyền và gìn giữ.
Năm nay, lễ hội Đền Đô được tổ chức quy mô cấp tỉnh, với dấu ấn quan trọng là lễ kỷ niệm 1015 năm ngày đăng quang của vua Lý Thái Tổ. Lễ hội diễn ra từ ngày 11 đến 16-4. Tâm điểm là nghi thức tế lễ truyền thống, rước kiệu, tái hiện nghi thức tuyên Chiếu dời đô, đặc biệt là Lễ kỷ niệm 1015 năm Ngày vua Lý Thái Tổ đăng quang ngôi vị hoàng đế và chương trình nghệ thuật “Dấu ấn vàng son trên quê hương Kinh Bắc” được tổ chức vào tối 16-4 tại Đền Đô. Đêm nghệ thuật hứa hẹn mang đến “bản giao hưởng” của ký ức và hiện tại với nghệ thuật trình diễn dân gian và công nghệ hiện đại nhằm tri ân bậc minh quân, tôn vinh tinh hoa di sản triều Lý.
Trong khuôn khổ lễ hội Đền Đô năm nay, quê hương Đình Bảng còn vinh dự đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt đối với đình làng Đình Bảng -một kiệt tác kiến trúc dân gian được xây dựng vào thế kỷ XVII, với nghệ thuật điêu khắc tinh xảo và phong cách xây dựng đặc trưng Kinh Bắc. Cùng dịp này, bảo vật quốc gia “Ấn vàng Hoàng đế chi bảo”- biểu tượng quyền lực của triều Nguyễn cũng được vinh danh. Ngoài ra, di tích Nhà lưu niệm đồng chí Lê Quang Đạo, nguyên Chủ tịch Quốc hội - người con ưu tú của quê hương Đình Bảng được Nhà nước trao Bằng xếp hạng di tích quốc gia. Đó không chỉ là sự ghi nhận những giá trị vật thể và phi vật thể của vùng đất Đình Bảng địa linh nhân kiệt, mà còn là khẳng định vị thế văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc trong dòng chảy lịch sử dân tộc.
Trong suốt những ngày lễ hội, khu vực Đền Đô, công viên Lý Thái Tổ và trục đường Lê Quang Đạo diễn ra phong phú hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao như: Phố đi bộ, lễ hội đèn lồng quốc tế, hội chợ OCOP khu vực miền Bắc, liên hoan ẩm thực, trưng bày cổ vật, triển lãm sinh vật cảnh, biểu diễn hát Quan họ, múa rối nước, thi gói bánh Phu Thê, đấu vật truyền thống, cờ tướng, cờ người, các trò chơi dân gian...
Với mục tiêu xây dựng thương hiệu lễ hội Đền Đô trở thành điểm nhấn văn hóa tiêu biểu của quê hương Kinh Bắc, các hoạt động lễ hội không chỉ hướng về cội nguồn, mà còn quảng bá sâu rộng bản sắc văn hóa Bắc Ninh. Công tác chuẩn bị được UBND tỉnh chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, thành phố Từ Sơn, phường Đình Bảng cùng các đơn vị liên quan phối hợp chu đáo. Từ quy hoạch không gian lễ hội, đến công tác khánh tiết, bảo đảm an ninh, hậu cần, truyền thông... mọi khâu đều được triển khai với tinh thần trách nhiệm cao và quyết tâm tổ chức một lễ hội trang trọng, ý nghĩa, lan tỏa tầm vóc văn hóa của Bắc Ninh - Kinh Bắc với cả nước và quốc tế.
Một thiên niên kỷ đi qua, nhưng hào quang Lý triều vẫn luôn tỏa sáng, dẫn đường cho dân tộc trên hành trình trường tồn. Từ Đình Bảng, tinh hoa Lý triều đã thấm sâu vào mạch sống quê hương, nuôi dưỡng lớp lớp thế hệ người dân đất Việt bằng tinh thần thượng tôn đạo lý, khát vọng hòa bình và trí tuệ vươn xa. Lễ hội Đền Đô vừa tôn vinh, tưởng nhớ công đức tiền nhân, vừa khẳng định ý thức trách nhiệm gìn giữ di sản cội nguồn. Trong bối cảnh các quốc gia trên thế giới đang phát huy bản sắc văn hóa như nguồn lực mềm cho phát triển thì việc bảo vệ, phát huy và sáng tạo di sản vương triều Lý chính là hành động thức tỉnh lịch sử, để truyền thống tiếp tục soi đường cho tương lai.