Mãi yêu Quan họ, thể thao

Sớm mai thức dậy, trên chiếc xe máy cũ, có một ông lão 85 tuổi vẫn chở bà lão 78 tuổi rong ruổi đi khắp thành phố Bắc Ninh rồi sang Quế Võ xuống Tiên Du để phổ biến và hướng dẫn người cao tuổi tập môn Thái cực quyền. Tối về, ông bà lại cùng cất giọng ca Quan họ vừa để giao lưu vừa truyền dạy những bài bản cổ cho các thành viên trong CLB Quan họ của phường.

Ông bà là cặp vợ chồng già Nguyễn Văn Hiển và Lê Thị Tiếu hiện ở phố Nguyễn Huy Tưởng, phường Suối Hoa (thành phố Bắc Ninh). Nhờ thường xuyên ca hát Quan họ và luyện tập TDTT đều đặn nên dù đã ở tuổi “cổ lai hy” nhưng cả hai nhìn còn khá trẻ, khỏe mạnh và minh mẫn.

Ông Hiển kể: Vợ chồng tôi mê say Quan họ đến mức đang ăn cũng hát, lúc ngủ cũng mơ thấy mình đang hát. Trừ những năm tháng trong quân ngũ xa quê nên phải xa những ngày náo nức hội làng hội tổng chứ hội xuân năm nào mà chúng tôi chẳng góp mặt với những câu Quan họ giao duyên. Giờ già rồi, trí nhớ giảm sút chẳng còn được như xưa nhưng nếu để hát cạn vốn liếng thì ông Hiển bảo vẫn hát được độ trăm bài. Trong đó, có những bài Quan họ cổ rất khó hát mà bây giờ ít người biết và cũng hiếm người muốn học.

Nhớ mười năm về trước ở giữa đồi Lim, vợ chồng tôi hát câu Quan họ cổ “Đường bạn Kim Lan”, du khách trảy hội nghe thấy hay quá, thích quá đã xúm lại kiệu bổng hai vợ chồng lên để chúc mừng. Kể đến đây, ông Hiển chợt dừng lại rồi cất giọng ca: “Đá Đông Triều đánh đổ lò vôi/ Hỏi thăm Quan họ cho tôi người nào/Bắc thang lên hỏi Nam Tào/ Trời sinh tôi xuống gán vào với ai/ Hỡi người mặc áo vá vai/Lại đây tôi kết làm hai vợ chồng”.

Sau khi “kết lại làm hai vợ chồng”, ông bà Hiển Tiếu đã sinh được 9 người con cả trai lẫn gái. Đến bây giờ, có lẽ chẳng còn gì khiến ông bà vui và hạnh phúc hơn khi được sống sum vầy giữa đàn con cháu đề huề, hiếu thảo.

20 năm làm “ông chủ nhiệm Quan họ”

Vốn mê say ca hát Quan họ và tích cực luyện tập TDTT lại có tinh thần trách nhiệm nên dù ở đâu, làm gì, ông Hiển cũng rất tích cực, sôi nổi tham gia các hoạt động phong trào văn hóa văn nghệ và TDTT. Từ khi còn là bộ đội trong những năm kháng chiến chống Pháp hay lúc xuất ngũ về địa phương phụ trách khu đội trưởng tự vệ Tiền – Ninh – Vệ của thị xã Bắc Ninh, rồi lại chuyển công tác sang ngành cơ khí, làm việc tại nhà máy cơ khí Đáp Cầu, dù ở cương vị nào, ông Hiển cũng đi đầu trong phong trào VH-TT, là chiến sĩ thi đua các cấp và nhiều lần được khen thưởng. Lúc về nghỉ hưu, ông Hiển vẫn tham gia phong trào ca hát Quan họ. Vào những dịp hội xuân, ông Hiển cùng với các anh hai ở Y Na, Yên Mẫn, Châm Khê, Tiền An thường xuyên đi hát giao lưu Quan họ và động viên, khuyến khích mọi người cùng tham gia ca hát.

Với tình yêu Quan họ và sự nỗ lực phát triển phong trào nên sau khi CLB Quan họ phường Tiền An được thành lập năm 1995 ông Hiển đã được tín nhiệm bầu làm Chủ nhiệm CLB Quan họ. Năm 2002, khi thành lập phường Suối Hoa, ông Hiển lại được tín nhiệm giao trọng trách xây dựng, thành lập và làm Chủ nhiệm CLB Quan họ của phường. Sau những năm đầu thành lập có rất ít hội viên tham gia thì hiện nay CLB Quan họ phường Suối Hoa đã có gần 40 hội viên với độ tuổi từ 50 trở lên và sinh hoạt đều đặn vào tối các ngày thứ Bảy, Chủ nhật hàng tuần.

Gần 20 năm là “ông chủ nhiệm Quan họ”, ông Hiển đã giúp đỡ, truyền dạy bài bản Quan họ cho rất nhiều thế hệ liền anh, liền chị từ cao tuổi, trung niên cho đến các cháu thiếu nhi. Ông Hiển bảo: Để duy trì sinh hoạt Quan họ ở thành phố rất khác với các làng Quan họ gốc vì 9 người 10 làng mà trình độ, nếp sống, văn hóa cũng khác nhau nên khá phức tạp và khó khăn. Vì vậy, tôi luôn tìm cách vận động, thuyết phục, tạo điều kiện giúp đỡ để các hội viên tham gia sinh hoạt Quan họ đều đặn.

Vợ chồng ông bà Hiển Tiếu cũng say mê luyện tập TDTT. Là những người đầu tiên trong tỉnh biết đến những bài tập Thái cực quyền và Thái cực trường sinh từ những năm 1997-1998, đôi vợ chồng già vừa chăm chỉ học hỏi luyện tập vừa giúp đỡ hướng dẫn những người cao tuổi trong khu phố và trong phường cùng tập. Từ đó, phong trào luyện tập thể dục dưỡng sinh ngày càng phát triển rộng khắp từ Thị Cầu, Tiền An, Ninh Xá, Vệ An, Thị Chung, Đại Phúc, Suối Hoa rồi lan sang cả các huyện lân cận như Quế Võ, Tiên Du, Yên Phong.

Gần 20 năm đi khắp làng xã trong tỉnh phổ biến và truyền dạy bài tập Thái cực quyền nhưng chẳng bao giờ ông bà tính toán chuyện thù lao mà chỉ xem như đó là niềm vui tuổi già, được đi lại giao lưu gặp gỡ bạn bè. Chính vì thế, bây giờ đi khắp các xã phường xung quanh thành phố Bắc Ninh ở đâu cũng có “học trò” của ông bà Hiển Tiếu. Nhiều người yêu mến, trân trọng gọi ông bà là thầy cô.

Tính đến nay, ông bà đã trực tiếp phổ biến, truyền dạy môn Thái cực quyền cho gần 70 CLB Người cao tuổi trong tỉnh với khoảng 4000 hội viên. Với những đóng góp tích cực vì sự nghiệp phát triển phong trào văn hóa văn nghệ và TDTT, ông bà Hiển Tiếu đã nhận được rất nhiều Bằng khen, Giấy khen của các cấp, các ngành.

Có lẽ, ở trên đất Bắc Ninh bây giờ, chuyện về những con người ngày đêm âm thầm gieo mầm Quan họ, lặng lẽ góp công góp sức để Di sản Quan họ lan tỏa, thăng hoa không còn là chuyện hiếm. Và cũng như bao nghệ nhân cao tuổi hay những liền anh, liền chị ở các làng Quan họ khác, vợ chồng ông Hiển bà Tiếu với tình yêu và trách nhiệm của mình đã góp sức truyền giữ, phát huy để những tinh hoa văn hóa quê hương lan tỏa bền vững.