Ngát hương làng Chóa

Nghề làm hương ở làng Choá, xã Dũng Liệt (Yên Phong) bao đời nay vẫn nổi tiếng một vùng. Vào những tháng cuối năm, người dân nơi đây dập dìu chẻ nan mua nguyên liệu làm ra những bó hương cung cấp cho mỗi gia đình thêm sắc xuân ngày Tết.

Ông Đào Duy Mận, 52 tuổi ở làng Chóa Dưới là người có thâm niên và sản xuất hương nhiều nhất làng cho biết: “Nghề làm hương ở đây không biết có tự bao giờ chỉ biết rằng từ nhỏ tôi đã học và làm nghề theo bố mẹ truyền dạy. Ở làng có điều lạ là con gái đi lấy chồng xa mặc dù được cha mẹ truyền dạy nhưng chẳng ai học được cách thức pha chế của nghề. Vì thế học nghề không hề đơn giản, phải có “bí quyết”. Để hương đốt có mùi thơm dịu mát, cháy hết nén và xoắn vòng lộc, người làm hương phải chọn lựa nguyên liệu rất kỹ. Chúng tôi phải đi lên các vùng Bắc Kạn, Cao Bằng, Lạng Sơn... tìm mua than hoa, nhựa cây trám, nứa, rễ hương bài, vỏ bưởi.

Phương thức làm hương quan trọng nhất là khâu pha chế, nếu pha chế không đúng cách thì cả mẻ hương sẽ bỏ phí. Đầu tiên phải đun sôi nhựa trám (tuỳ theo nhựa cây trám ít năm hay lâu năm) rồi trộn vào than hoa (đã nghiền nhỏ) cho máy quay tạo độ dẻo, sắn. Bước kế tiếp đem bột nguyên liệu này vào hấp mềm rồi dùng que lăn đều bột và đem phơi sản phẩm”. Hương làng Choá màu đen bảo quản tốt có thể dùng được 2-3 năm, dù ngâm nước vẫn có thể cháy cuốn vòng mùi thơm đặc biệt.

Bây giờ mới tháng 10 Âm lịch, nhưng gia đình ông Mận đã khẩn trương sản xuất hương theo các đơn đặt hàng khắp các nơi trong cả nước.  Xưa kia, cả làng Choá nhà nhà, người người làm hương, nhưng nay do cơ chế thị trường làm hương thu nhập không cao nên chỉ có khoảng 100/650 hộ gìn giữ nét văn hoá truyền thống làng nghề. Họ sản xuất đủ loại to nhỏ, kích cỡ, nhưng luôn giữ cái tâm son sắt với nghề cha ông để hương làng Choá mãi toả hương thơm cho mỗi gia đình mỗi khi Tết đến, xuân về.

Bài, ảnh: Đông Bích