Nghè Chi Nhị - Nơi tri ân công đức Thái sư Lê Văn Thịnh

Thứ 6, 11/04/2014 | 15:46:00 [GMT +7] A A

Nghè Chi Nhị thuộc xã Chi Nhị, tổng Đại Lai xưa, nay thuộc thôn Chi Nhị, xã Song Giang (Gia Bình) là nơi ghi dấu công đức khai dân trí của Thái sư Lê Văn Thịnh, danh nhân khoa bảng-Trạng nguyên-Thái sư tiêu biểu của quê hương, đất nước.

Cổng nghè Chi Nhị (Song Giang, Gia Bình).

Lê Văn Thịnh sinh năm Canh Dần (1050) tại thôn Bảo Tháp, xã Đông Cứu (Gia Bình). Ông là người đỗ đầu trong khoa thi đầu tiên của Nho học Việt

Nam

(1075), được bổ làm quan, dần trải đến chức Thái sư triều Lý. Ông là người tài năng, đức độ-người có công lao to lớn trên mặt trận ngoại giao khi đòi lại được 6 huyện, 3 động từ nhà Tống (Trung Quốc) về với Đại Việt. Cách đây gần 900 năm, Thái sư Lê Văn Thịnh đi qua thôn Chi Nhị thấy phong cảnh tốt tươi, sơn thủy hữu tình, người dân thuần hậu nhưng lại ít được học hành. Ông bèn dựng trường, mở lớp dạy lễ nghĩa. Cảm mến đức độ và công lao to lớn của ông nhân dân thôn Chi Nhị đã lập đền thờ, phân tu định kỳ tế lễ vào mùng 10-2 (Âm lịch) nhằm tri ân công đức khai sáng dân trí của ông.

Nhân dân thôn Chi Nhị tổ chức lễ hội tại nghè 10-2 (Âm lịch).

Nghè được xây dựng vào đầu thế kỷ XV, với đầy đủ các hạng mục tiền tế, tiền đường và hậu đường, đều được lát sàn gỗ. Hiện nay, Nghè nằm ở trung tâm của làng Chi Nhị, mặt quay hướng Nam nhìn ra sông Đuống. Nghè có kiến trúc theo kiểu chữ công, gồm 5 gian tiền đường và 3 gian, 2 dĩ hậu đường, kết cấu theo kiểu “chồng con tam kẻ trường, xà lòng”. Nghệ thuật trang trí, điêu khắc ở nghè thể hiện trên các bộ vì, bức cuốn, bẩy hiên, được chạm nổi theo mẫu thức truyền thống với các hình long, ly, qui, phượng; thông, trúc, cúc, mai rất phong phú, sinh động mang dấu ấn nghệ thuật thời Lê-Nguyễn.

Tiền đường của nghè rộng 5 gian, bộ khung gỗ lim, kết cấu vì theo kiểu “con chồng giá chiêng, cốn, bẩy”. Gắn vào hai cột gian giữa là bức cửa võng được sơn son thếp vàng, trang trí chạm khắc rồng, mây, hoa lá, cây cỏ, giữa cửa võng có 4 ô gắn chữ “Thánh cung vạn tuế” bằng chữ Hán. Phía trong treo bức hoành phi “Khai Quốc trạng nguyên” được làm năm Thành Thái Giáp Thìn (1904). Trong hậu đường trên cùng là khám thờ tượng Thái sư Lê Văn Thịnh ngồi trên ngai. Hai bên ban thờ là bộ bát bửu gỗ sơn son thếp vàng và treo đôi câu đối ca ngợi công lao của Thái sư Lê Văn Thịnh. Nghệ thuật trang trí chạm khắc trong hậu đường đơn giản, chủ yếu là bào trơn đóng bén.

Trải qua thăng trầm, biến cố của thời gian, từ thiên nhiên đến địch họa nghè đã phải trùng tu sửa chữa nhiều lần. Hiện ở nghè còn bảo lưu được nhiều tài liệu hiện vật có giá trị như: Hai ngai thờ, tượng Thái sư Lê Văn Thịnh, bộ bát bửu, thần tích, 5 đạo sắc phong có các niên đại: Tự Đức 6, Tự Đức 33, Đồng Khánh 2, Duy Tân 3, Khải Định 9 (đạo sớm nhất phong năm 1853, đạo muộn nhất năm 1924). Đôi câu đối, cuốn thư và nhiều đồ thờ bằng đồng, gỗ, gốm, sứ… đặc biệt còn 7 bia đá là những tư liệu quý giá chứa đựng nhiều thông tin giúp cho việc tìm hiểu về tín ngưỡng, phong tục tập quán, lịch sử làng Chi Nhị.

Vào các năm Thân, Tý, Thìn thôn Chi Nhị lại cùng các thôn: Bảo Tháp, Cứu Sơn, Yên Việt, Hiệp Sơn, Đông Cao (xã Đông Cứu), Hương Vinh (thị trấn Gia Bình), Huề Đông, Địch Trung (xã Đại Lai) và thôn Vân Xá (xã Cách Bi, huyện Quế Võ) tổ chức lễ hội thập đình mùng 6-2 (Âm lịch) nhằm tôn vinh và ghi nhớ công đức Thái sư Lê Văn Thịnh. Nghè Chi Nhị mở hội ngày 10, 11-2 (Âm lịch) ngoài phần tế lễ trang nghiêm, phần hội có nhiều môn thể thao và trò chơi dân gian truyền thống được tổ chức như: Chọi gà, cờ tướng, cầu lông… và đặc biệt là đấu vật. Với những giá trị tiêu biểu đó, nghè Chi Nhị được xếp hạng là Di tích Lịch sử-Văn hoá cấp tỉnh, theo Quyết định số 232/QĐ-CT, ngày 20 tháng 2 năm 2004.

Link gốc