Nguyễn Ngọc Tư “Đong tấm lòng” qua con chữ rưng rưng

Tập tản văn mới của Nguyễn Ngọc Tư gửi gắm vui buồn, âu lo không chỉ về thân phận người nông dân miền Tây, mà còn về bản sắc văn hóa, lịch sử, cội nguồn một vùng đất.

Ở tập sách mới, Nguyễn Ngọc Tư “đầu tư” nhiều hơn cho nỗi buồn. Đong tấm lòng của chị gồm hơn 30 tản văn. Số chữ trong mỗi bài viết không quá dài nhưng đầy ăm ắp hình ảnh, mùi vị, cảm xúc, gợi hoài niệm có, mà hướng về tương lai cũng có. Có thể tạm xem các tản văn này được viết dựa trên hai mạch cảm hứng; về bức tranh đồng quê miền Tây miệt vườn vừa yên bình vừa chuyển động dữ dội và về những vấn đề mang tính xã hội, bản sắc, đạo lý sống ở đời.

Trong bức tranh đồng quê có người già, trẻ nhỏ, có những thanh niên trai tráng, có con xóm nhỏ với rặng hoa dâm bụt, những chiếc ghe vất vả ngược xuôi mùa gió chướng, có mùa lụt nước về hay những câu chuyện ma mị dọc đường gió bụi giang hồ của miền Tây xa thẳm.

Nhưng Nguyễn Ngọc Tư không chỉ nói về con người miền Tây sống gần với ruộng vườn, sông nước, với thiên nhiên bằng tâm hồn cởi mở, phóng khoáng, nghĩa khí, hào hiệp. Chị gần gũi với họ đủ để lẩy ra được cả những cái nhìn phản biện về tính cách nông dân. Những đặc tính của thói quen “sống hôm nay chẳng cần biết đến ngày mai”, tính “chịu chơi, xả láng” của người nông dân miệt vườn được chị phác lại với giọng văn tưởng như nhẹ nhàng nhưng ẩn trong đấy là một sự rưng rưng thương cảm. “... Người đàn bà kéo cá dưới ao lên đãi khách cho chồng, rồi bưng tô cơm nguội ăn với muối tiêu” (bài “Người nơi biên giới”). Nữ nhà văn còn mang đến sự thú vị khi bàn tới những vấn đề mang tính xã hội, những cảm thức vượt khỏi lũy tre - con đê làng. Bàn về cái ác, sự gia tăng bạo hành trong cuộc sống, các bài viết “Gọi tên nỗi sợ”, “Giữa người với người” của chị nặng trĩu trăn trở. Chị buồn khi nhận ra hai mặt của mạng xã hội, một thứ vốn “dùng để chia sẻ cũng đi bên lằn ranh chia rẽ” tình cảm con người. Chị nhận ra khi người ta không còn biết hoảng sợ điều gì thì đôi khi cũng đồng nghĩa luân lý, đạo đức xã hội đi đến ranh giới của sự tha hóa.

Có thể thấy, theo thời gian, trang viết của Nguyễn Ngọc Tư lớn lên như mong đợi của người đi trước. Văn phong ấy vẫn luôn giữ độ mượt mà, gợi nên cảm giác, không khí của cả một vùng đất, vẫn giữ thế mạnh ở miêu tả cảm xúc, cảnh vật, mang đến những chi tiết sống động về đời sống làng quê. Có tản văn đủ tầm vóc của một truyện ngắn như “buổi chợ đầu đời”, để lại nhiều dư âm về một miền quê nghèo với nỗi buồn man mác. Đồng thời, chị còn bồi đắp thêm vào trang viết những gì được chiêm nghiệm qua sách vở, qua quan sát, qua trải nghiệm...