Nỗ lực xây dựng môi trường học đường không khói thuốc

Cầm một dụng cụ có hình dáng giống đồ chơi của một bé gái - que kem ốc quế, bà Trịnh Thu Hương, cán bộ quản lý Dự án Phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) và bệnh không lây nhiễm, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cho biết: Đây là một trong số các sản phẩm thuốc lá điện tử được giới trẻ ưa chuộng. Với sự đa dạng về chủng loại, giá cả và phong phú về hình dáng, thuốc lá điện tử có thể “biến hình” thành những món đồ tưởng lành mạnh, thậm chí đáng yêu. Cùng với việc sử dụng các loại tinh dầu hương thơm, không gây ám mùi như thuốc lá truyền thống, khiến nhiều gia đình không phát hiện con hút thuốc lá điện tử nếu nhà trường, thầy cô không thông báo.

Một số loại thuốc lá điện tử học sinh sử dụng được “biến hình” khiến giáo viên, phụ huynh khó nhận diện, phát hiện.

Những thông tin trên là phần bắt đầu của nội dung về thuốc lá điện tử tại chương trình tập huấn sử dụng tài liệu hướng dẫn giáo dục lồng ghép PCTHTL trong bài giảng môn học, hoạt động giáo dục cấp THPT do Bộ GD-ĐT, Quỹ PCTHTL (Bộ Y tế) và Sở GD-ĐT phối hợp tổ chức tại Bắc Ninh mới đây.
Những năm gần đây, số người hút thuốc lá là học sinh THCS, THPT gia tăng. Theo số liệu của Bộ Y tế, sử dụng thuốc lá điện tử cao ở nhóm tuổi trẻ (15 - 24 tuổi) với tỉ lệ là 7,3%; nhóm tuổi 25 - 44 tuổi  là 3,2% và nhóm tuổi 45 - 64 tuổi là 1,4%.
Tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho thấy, chỉ tính riêng năm 2023, có hơn 1,2 nghìn ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Triệu chứng các bệnh nhân khi nhập viện chủ yếu do dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Đáng lo ngại hơn cả là tình trạng trộn lẫn ma túy vào thuốc lá điện tử đang ngày càng trở nên phức tạp, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội.
Với nỗ lực xây dựng môi trường học đường không khói thuốc, công tác PCTHTL trong trường học được ngành GD-ĐT Bắc Ninh triển khai thực hiện đồng bộ với các giải pháp bảo đảm an toàn trường học, thực hiện mục tiêu kiên trì và nâng cao chất lượng giáo dục theo chủ đề năm học.
Theo bà Nguyễn Thị Ngọc, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT, Sở ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, triển khai các hoạt động PCTHTL như: Xây dựng môi trường không khói thuốc tại cơ quan, đơn vị, trường học, đồng thời đưa nội dung PCTHTL vào kế hoạch hoạt động hằng năm; tuyên truyền cán bộ, công chức, viên chức nghiêm túc chấp hành cuộc vận động “Không hút thuốc lá tại nơi làm việc”, treo biển cấm hút thuốc lá tại các hành lang, các phòng làm việc, phòng họp, hội trường và các địa điểm có quy định cấm.
Ngành GD-ĐT Bắc Ninh tích cực triển khai các hoạt động nhằm tăng cường năng lực PCTHTL cho cán bộ, giáo viên và học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh. Các cơ sở giáo dục tự kiểm tra việc thực hiện Luật PCTHTL, tập trung kiểm tra việc tuân thủ quy định treo biển báo cấm hút thuốc, tuân thủ quy định cấm hút thuốc tại cơ sở trường học, quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc.
Hằng năm, ngành triển khai các hoạt động PCTHTL xuyên suốt năm học và tổ chức tuyên truyền hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá (31-5) và Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá (từ ngày 25 đến 31-5); 100% các đơn vị tổ chức cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh ký cam kết thực hiện Luật PCTHTL và thực hiện tốt cam kết trường học không khói thuốc.
Tuy nhiên, một bộ phận cán bộ, giáo viên do thói quen hút thuốc và nhận thức về Luật PCTHTL chưa đầy đủ, dù được tuyên truyền, vận động bỏ thuốc lá, nên việc cai thuốc lá hoàn toàn rất khó khăn. Việc tham gia xây dựng cơ quan, đơn vị không khói thuốc chưa thực hiện được triệt để. Do trên thị trường xuất hiện nhiều loại thuốc lá mới khiến việc nhận diện và phát hiện cán bộ giáo viên, nhân viên và học sinh, sinh viên có sử dụng hay không gặp nhiều khó khăn.
Với quan điểm bảo đảm quyền được sống, làm việc và học tập trong môi trường không khói thuốc, Kế hoạch thực hiện Chiến lược Quốc gia về PCTHTL đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh đặt mục tiêu giai đoạn từ 2023-2025, giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nhóm nam từ 15 tuổi trở lên từ 47,2% (2018) xuống dưới 39%; nhóm nữ từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 1,4%; giảm tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá tại nơi làm việc từ 82,8% (2018) xuống dưới 30%; tại nhà hàng từ 84,4% (2018) xuống dưới 75%; tại quán bar, cà phê từ 86,1% (2018) xuống dưới 73%; tại khách sạn xuống dưới 60%; trên các phương tiện công cộng từ 8,7% xuống dưới 3%; cơ sở giáo dục từ Mầm non đến THPT từ 14,6% (2018) xuống dưới 10%.
Từ 1-1-2025, việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc lá điện tử chính thức bị cấm tại Việt Nam. Nghị quyết này cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Nhà nước nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu những hệ lụy nghiêm trọng mà thuốc lá điện tử gây ra, đặc biệt là với thế hệ trẻ. Đây là căn cứ quan trọng để nâng cao hiệu lực thực thi Luật PCTHTL trong cộng đồng nói chung và môi trường học đường nói riêng.