Nước vối của bà

Mùa hè về, mới sáng sớm, nắng đã như đổ lửa, làm tôi nhớ về quê mình, nhớ về ấm nước vối của bà mỗi trưa hè. Cây vối sau vườn, cạnh bờ ao, cành lá sum sê, nghiêng mình soi bóng xuống mặt nước. Lá vối, nụ vối dùng để nấu nước uống quanh năm và là một vị thuốc chữa trị nhiều bệnh chứng rất hiệu quả.

Ngày xưa, nước nụ vối là thứ nước rất phổ biến trong nhiều gia đình ở quê tôi. Trong mỗi nhà đều có đủ bộ ấm, giỏ. Ấm thì mọi người chuộng loại ấm tích, men sứ trắng, chiếc nắp ấm tích được buộc nối với thân ấm qua cái lỗ móc quai ấm bằng một sợi dây nhỏ để khi rót nước, nắp ấm không bị rơi vỡ. Còn giỏ ngoài thì được đan bằng tre hoặc mây. Nhưng thông dụng nhất vẫn là loại giỏ làm bằng mây. Hình dáng giỏ đủ để vừa ấm tích vào trong. Trong giỏ thường lót một lớp nhung để giữ nhiệt cho ấm.
Tôi nhớ những ngày hè nắng gắt, bọn trẻ chúng tôi thường trốn ngủ trưa, ngồi vắt vẻo trên cành vối sà xuống mặt ao, tận hưởng những cơn gió mát lành, lắng nghe tiếng cá quẫy dưới đám bèo hoa tím. Mấy đứa khéo tay ngắt lá vàng kết thành vương miện hoặc làm những chú trâu với cặp sừng cong cong ngộ nghĩnh.
Đầu hạ, những chùm nụ vối li ti trổ ra từng chùm hoa trắng khắp đầu cành, nách lá. Khắp không gian thoang thoảng hương hoa vối dịu ngọt. Thông thường vào ngày 5-5 âm lịch, bà bảo bọn trẻ chúng tôi ra hái nụ vối cùng bà, thế là đứa nào đứa ấy chạy ra trèo tót lên cây và cũng không quên mang theo cái túi và sợi dây thừng, ngồi vắt vẻo trên cành cây hái đầy túi buộc vào rồi thả xuống, còn bà ở dưới dùng chiếc sào dài vin những cành xa để hái. Bà bảo, hái tầm này nụ vối cho nước uống ngon nhất, nếu hái sớm nụ vối non quá hoặc già quá đều không ngon. Nụ hái về được trải đều vào chiếc nia tre nâu óng, phơi trên sân gạch vài nắng thật khô giòn rồi đảo qua chảo gang nóng cho dậy mùi thơm, chờ nguội hẳn mới cất vào các hũ sành, nút kín bằng lá chuối khô, để dành dùng cả năm.
Buổi sáng khi chúng tôi thức dậy đã thấy nồi nước vối to. Hương nụ vối có vị thơm giản dị thanh khiết, vị nước vối hơi chan chát, ngọt ngọt nhưng không chát xít như chè. Bà bảo, vối là vị thuốc nam, uống nước vối hằng ngày sẽ giúp ăn ngon miệng, tiêu hóa tốt và mát gan, tiêu độc. Không chỉ vậy, hồi còn bé, chị em tôi bị rôm sảy, mụn nhọt mọc khắp người. Chẳng cần thuốc thang gì, bà lấy lá vối tươi sắc đặc vừa để gội đầu vừa tắm cho chị em chúng tôi chỉ vài lần thôi những con rôm, cái mụn đã mau chóng biến mất.
Trưa hè chúng tôi đi học về múc ngay bát nước lá vối uống, cảm giác mát lạnh, sảng khoái, dễ chịu. Còn mùa đông giá lạnh, chỉ cần rót một cốc nước vối nóng, hít hà vài cái là thấy ấm cả người. Nước vối là thứ nước uống bình dị, mát lành đã trở thành đặc sản, để khi thưởng thức lại nhớ đến bà da diết.