Sẽ có kỳ nghỉ hè và ngày khai giảng đúng nghĩa?

Từ nhiều năm nay, ngày khai giảng hay khai trường đã mất đi ý nghĩa thiêng liêng vốn có. Mặc dù Bộ GD-ĐT vẫn ấn định khai giảng năm học mới vào ngày 5-9, nhưng trước đó cả tháng, các trường học toàn quốc đã rục rịch đón học sinh tựu trường và thực học sau đó từ 1 đến 2 tuần, tùy theo từng cấp học. Ngày khai giảng vì thế đã mất đi ý nghĩa thiêng liêng vốn có. Khai giảng có khi chỉ đơn giản là để ngành GD-ĐT và nhiều trường học phô trương thành tích, nhưng lại khiến cho giáo viên, học sinh thậm chí phụ huynh học sinh rất mệt mỏi.

Có thời gian, nhiều trường muốn tận dụng các mối quan hệ xã hội đã tổ chức khai giảng sớm để thuận tiện mời được đại biểu mà theo họ là quan trọng và cần thiết với nhà trường. Bộ GD-ĐT khi nhận thấy vấn đề qua dư luận và truyền thông phản ánh đã kịp thời chấn chỉnh, thế nên khoảng dăm năm nay, các cơ sở giáo dục toàn quốc phải đồng loạt tổ chức khai giảng năm học mới và ngày toàn dân đưa trẻ đến trường vào ngày 5-9. Nội dung của lễ khai giảng cũng được đổi mới, phần lễ trang trọng ngắn gọn; phần hội chú trọng các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao phù hợp điều kiện nhà trường và tâm sinh lý học trò nhằm tạo không khí vui tươi phấn khởi trong buổi lễ khai giảng. Tuy nhiên, khi học sinh vẫn phải đi học trước cả tháng, giáo viên vẫn phải dạy học trước cả tháng, thì dù ngành GD-ĐT nỗ lực đổi mới đến đâu, ngày khai giảng vẫn chỉ là hình thức, không đạt được ý nghĩa thiêng liêng vốn có.
Theo từ điển ngôn ngữ Tiếng Việt do GS Hoàng Phê chủ biên, khai giảng đồng nghĩa với khai trường, hay tựu trường, là mở đầu, bắt đầu năm học mới ở nhà trường sau đợt nghỉ hè.
Tại Việt Nam, vào ngày 5-9-1945, chỉ 3 ngày sau khi đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho các em học sinh nhân dịp khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập mới. Trong thư Người viết:
“Hôm nay là ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tôi đã tưởng tượng thấy trước mắt cảnh nhộn nhịp tưng bừng của ngày mở trường ở khắp nơi. Các em hết thảy đều vui vẻ vì sau mấy tháng giời nghỉ học, sau bao nhiêu cuộc chuyển biến khác thường, các em lại được gặp thầy gặp bạn”.
Cuối thư Bác chúc: “Ngày hôm nay, nhân buổi tựu trường của các em, tôi chỉ biết chúc các em một năm đầy vui vẻ và đầy kết quả tốt đẹp”.
Với thế hệ 7X chúng tôi, khai giảng thực sự là ngày lễ quan trọng, thiêng liêng và đong đầy cảm xúc, nhất là những năm học cuối cấp. Vì sau 3 tháng nghỉ hè mới lại được gặp gỡ đầy đủ thầy cô và bè bạn, được sẽ chia bao điều muốn nói… Những kỷ niệm đẹp đẽ ấy chắc sẽ còn hằn sâu, còn lưu mãi trong cuộc đời nhiều cuộc đời, nhiều con người, cũng có khi là điểm tựa để ta vững tin trước sóng gió cuộc đời… Thế nhưng từ nhiều năm nay, như mọi người đều biết, học sinh các cấp không có được kỳ nghỉ hè đúng nghĩa và ngày khai giảng cũng mất đi ý nghĩa thiêng liêng vốn có, việc tổ chức chỉ nặng tính hình thức! Trước mỗi năm học, vấn đề này lại được xới tung lên nhưng rồi vẫn đâu đóng đó!

Năm học 2020-2021, các trường học không được tổ chức dạy học trước ngày khai giảng (5-9).

Năm học 2019-2020, do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, học sinh toàn quốc phải nghỉ học dài ngày để phòng, tránh dịch, Bộ GD-ĐT buộc phải tinh giản chương trình và kế hoạch thời gian năm học thì phải kéo dài đến 15-7-2020. Nếu như những năm trước, đầu tháng 8 học sinh bắt đầu tựu trường thì có nghĩa kỳ nghỉ hè năm nay chỉ gói gọn trong… 2 tuần, đây là điều không chấp nhận được. May mắn, nhờ sự vào cuộc tích cực của các cơ quan truyền thông, dư luận xã hội và đặc biệt là quan điểm chỉ đạo đúng đắn của Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Bộ GD-ĐT sớm có sự điều chỉnh phù hợp. Theo đó, năm học 2020-2021, cả nước vẫn thống nhất khai giảng vào ngày 5-9, nhưng trước đó các nhà trường không được tổ chức dạy học, chỉ tập trung học sinh để ổn định nền nếp, chuẩn bị các điều kiện cho năm học mới, bắt đầu từ ngày 1-9.
Bộ GD-ĐT cũng thừa nhận, nhiều năm qua, tựu trường rồi đi học trước khoảng 1 tháng rồi mới tổ chức khai giảng là vấn đề bất cập, từ năm học 2020-2021 việc này sẽ chấm dứt!
Trên thực tế, do chương trình giáo dục phổ thông hiện hành khá nặng, mang tính hàn lâm cao, nên học sinh buộc phải học sớm mới chạy kịp chương trình. Từ năm học 2020-2021, chương trình giáo dục phổ thông mới chính thức được áp dụng với học sinh khối 1 toàn quốc thì vấn đề nói trên đã có hướng khắc phục. Đại diện Bộ GD-ĐT, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học Nguyễn Xuân Thành còn cho hay, từ năm học 2020-2021, chương trình giáo dục phổ thông sẽ áp dụng linh hoạt các hình thức dạy học theo hướng tăng thời lượng thực hành, trải nghiệm, mở rộng các hoạt động bên ngoài không gian lớp học. Đặc biệt, chương trình sẽ được tinh giản từ 37 tuần như hiện nay xuống còn 35 tuần/năm học, trong đó đã bao gồm 2 tuần dự phòng cho học sinh nghỉ học nếu xảy ra thiên tai, khí hậu khắc nghiệt, cực đoan ở một số địa phương.
Như cam kết của Bộ GD-ĐT, hy vọng, từ năm học 2020-2021, học sinh các cấp sẽ có được kỳ nghỉ hè và ngày khai trường đúng nghĩa. Đây là việc cần thiết phải làm, giúp các em học sinh vừa được học, vừa được chơi và điều quan trọng nhất là được phát triển toàn diện đúng với tâm, sinh lý lứa tuổi. Nghỉ hè hay khai giảng đều quan trọng và có ý nghĩa thiêng liêng với lứa tuổi học trò. Ở một khía cạnh khác, đó còn là quãng thời gian nuôi dưỡng tâm hồn, là điểm tựa, là hành trang tương lai để mỗi người vững tin hơn khi bước vào đời, cũng như khi phải đối mặt với những sóng gió của cuộc đời…