Thơ tuyển Trần Anh Trang

Như nhiều người làm thơ trẻ cùng thời, tuổi 20 Trần Anh Trang hăm hở sống và viết. Cuộc sống ùa vào thơ anh không ầm ỳ bom đạn vẫn tràn đầy một không khí lạc quan, tươi mới của thơ chống Mỹ giai đoạn đầu: “… Tôi đi phố lùi xa/Như bóng người đứng tiễn/Lại gặp bao mái nhà/Che lòng mình vĩnh viễn”. Qua những dòng thơ này, có cảm giác tác giả là một người lính trên đường hành quân qua phố nhỏ bỗng nhớ đến phố nhỏ quê nhà, nơi có hàng gạch tập đi, bờ tường đứng dậy, nơi có bà mẹ ngồi bên cửa sổ vá áo cho con, rồi tiếng ve ran hàng cây, chiếc hôn đầu vụng dại dưới mái hiên nhà…

Giữa những năm sáu mươi thế kỷ trước, Mỹ ném bom khắp miền Bắc. Cả nước đánh giặc, toàn dân là lính. Sống trong dòng chảy của cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại, viết về cái gì lúc đó cũng mang âm hưởng chung của thời đại, cũng phản ánh nhịp sống mới dồn dập khẩn trương của một hiện thực lớn lao chưa từng có trong lịch sử dân tộc điều này không chỉ đúng với riêng Trần Anh Trang. Vì vậy Qua phố nhỏ, Gặp rừng, Đi giữa mùa xuân, Mẹ tôi đẻ em trai… mặc nhiên ở giữa dòng chủ đạo của thơ chống Mỹ.

Nhưng phải đến khi Tình biển cả xuất hiện, Trần Anh Trang mới trở thành một cái tên được nhiều người làm thơ biết đến. Bài thơ được báo Văn nghệ Hội Nhà văn in trang nhất, có đóng khung, minh họa. Sau đó được phát nhiều lần trên đài Tiếng nói Việt Nam qua giọng ngâm của nghệ sĩ Trần Thị Tuyết. Cho đến nay trải qua 50 năm cầm bút, viết hàng trăm bài thơ, có tên trong rất nhiều tuyển tập thơ quan trọng của các nhà xuất bản lớn trong nước, trở thành một tên tuổi trong làng thơ Việt Nam hiện đại, Tình biển cả vẫn chiếm một vị trí quan trọng trong sự nghiệp thơ của anh.

Qua Tình biển cả Trần Anh Trang bộc lộ khả năng viết được những câu thơ hay trong nhiều ẩn dụ. 46 năm sau, trong lễ thả thơ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám nhân ngày Thơ Việt Nam được tổ chức vào Rằm tháng Giêng năm Nhâm Thìn 2012, “Đêm ôm vợ bỗng thấy lòng giật thót/Thương con thuyền đầu bãi đứng chơi vơi” được Ban tổ chức chọn là 1/50 câu thơ hay để thả lên trời. Tình biển cả sáng tác ở thời điểm bắt đầu nghiệp cầm bút của tác giả, vẫn đại diện xứng đáng cho thơ Trần Anh Trang ở mọi chỗ, thơ anh giống như một dòng chảy êm đềm không ghềnh thác. Đặc điểm này được làm nên từ cuộc đời tác giả, một cuộc đời ổn định, ít sóng gió.

Bắc Ninh, đất của “Một giỏ ông Đồ, một bồ ông Cống, một đống ông Nghè, một bè Tiến sĩ, một bị Trạng nguyên, một thuyền Bảng nhãn”, thời phổ thông anh lại học trường Hàn Thuyên, một trường danh giá bậc nhất về khoa cử của đất Kinh Bắc, nơi nhà văn Hoàng Ngọc Phách, tác giả tiểu thuyết Tố Tâm từng làm hiệu trưởng. Nơi các thầy Nguyễn Bản, Trần Ngọc Thanh là nhà văn, thầy Triều Minh nhạc sĩ. Học sinh thì có những người nổi danh thành tài như Duy Khán, Bùi Ngọc Tấn, Đỗ Chu, Lê Bầu, Anh Vũ, Nguyễn Thanh Kim…

Do có thơ in báo Văn nghệ khi đang học trong trường, cuối năm 1966 tốt nghiệp Trần Anh Trang được Nhà trường giữ lại làm thầy giáo dạy Văn. Máu giang hồ nổi dậy, anh xin với Tổng cục Địa chất về các đoàn địa chất để có thực tế làm văn, thơ. Tổng cục liền quyết định cho anh về Đoàn địa chất 49 làm nhiệm vụ thăm dò Bô-xít (quặng nhôm); đóng ở thị trấn Đồng Đăng, tỉnh Lạng Sơn. Tuy có một thời gian theo nghề Địa chất nhưng Trần Anh Trang “… Nghe tiếng cơm sôi, cũng nhớ nhà” nên năm 1970 khi tỉnh Hà Bắc có chủ trương thành lập Hội Văn học Nghệ thuật, anh cùng với các nhà văn, nhà thơ Trần Ninh Hồ, Nguyễn Phan Hách, Hoàng Kỳ (con trai nhà thơ Hoàng Cầm) trở thành những trụ cột, đặt viên gạch xây nền móng vững chắc cho nền Văn học nghệ thuật tỉnh nhà.