Viêm Xá, lo lắng về tình trạng mất an toàn ở bãi bồi ven sông

Đúng ngày 22-5, ngày truyền thống phòng, chống lụt bão và giảm nhẹ thiên tai, người dân làng Viêm Xá (Hòa Long, thành phố Bắc Ninh) bàng hoàng trước sự ra đi bất ngờ của bà Ngô Thị Kiểm, sinh năm 1957, do bị tai nạn đuối nước trên sông Cầu. Sâu chuỗi sự việc bà Kiểm với việc 4 bà con khác trong thôn từng bị lở đất ngã xuống sông, khiến người dân làng Viêm Xá vô cùng hoang mang, lo lắng về sự mất an toàn ở những vùng đất bãi ven sông Cầu, nhất là khi mùa mưa bão đang cận kề.

Một người bị nạn, nhiều người hoang mang

Chúng tôi đến nhà nạn nhân vào lúc gia đình vừa hoàn tất nghi lễ rước vong từ sông Cầu về nhà. Tang thương bao trùm ngôi nhà nhỏ cuối làng. Ông Nguyễn Văn Vách, chồng nạn nhân buồn rầu: “Nhà tôi canh tác trên bãi này  hơn chục năm rồi. Từ những năm trước do việc hút cát bừa bãi khiến phía ngoài bãi bồi bị rút chân ngấm ngầm tạo ra những hàm ếch. Khi nước lên, phần đất phía trên bề mặt có thể đổ sụp xuống bất cứ lúc nào. Chính vợ tôi vẫn thường nhắc nhở mọi người trong gia đình phải cẩn thận, cảnh giác với tai nạn lở đất bãi, nhưng không ngờ nó lại rơi đúng vào bà ấy. Nếu không bị sụt đất bất ngờ thì một người thông thuộc địa hình như bà ấy sao có thể sảy chân chết đuối như vậy?”.

Để minh chứng cho điều này, một số bà con có mặt làm lễ cho bà Kiểm đã tiếp lời ông Vách, kể ra tên tuổi nhiều người trong thôn cũng đã từng bị ngã xuống sông do lở đất như bà Phường, ông Vê, ông Thành, ông Điền… nhưng những người đó đều may mắn được cứu hoặc tự giải thoát được do biết bơi nên không mất mạng. Bà Nguyễn Thị Gái, em dâu nạn nhân cho biết thêm: Khi gia đình xuống sông tìm kiếm thì cách đó khoảng hơn chục mét vẫn có 1 thuyền đang hút cát. Một lúc sau, khi thấy thêm nhiều người tới thì chiếc thuyền đó bỏ đi về phía thượng nguồn.

Thực sự có căn cứ để nhân dân lo lắng

Kiểm chứng thông tin do bà con cung cấp, chúng tôi tìm gặp ông Nguyễn Văn Trí, Bí thư Chi bộ thôn Viêm Xá. Ông Trí cho biết: Viêm Xá có hơn 1.000 hộ với hơn 4500 nhân khẩu, nguồn thu nhập chính là từ sản xuất nông nghiệp. Ngoài những diện tích đất 2 lúa trong đồng thì vùng đất bãi rộng gần chục ha mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho gần 100 hộ nông dân. Cùng với trồng dâu nuôi tằm, bà con luân canh gối vụ các loại rau màu… Tình trạng bãi bồi bị sạt lở như hiện nay chủ yếu do nạn hút cát trái phép gây ra. Cách đây vài năm về trước, “cát tặc” hoành hành, thôn đã nhiều lần kiến nghị lên cấp trên và tình hình cũng đã được kiểm soát. Tuy nhiên, theo phản ánh của bà con, thỉnh thoảng bọn “cát tặc” vẫn lợi dụng đêm tối và những lúc vắng người để hoạt động.

Gặp ông Nguyễn Kim Vê, Phó Chủ nhiệm HTX Viêm Xá (phụ trách giao thông-thủy lợi) khi ông vừa đi lấy nước ngoài đồng về, khuôn mặt vẫn còn đỏ bừng vì nắng nóng. Khẳng định mình từng chết hụt ở sông Cầu, ông Vê rầu lòng: “Hồi tháng 2 âm lịch vừa qua, khi ra ven sông gánh nước tưới rau tôi cũng bị lở đất, ngã xuống sông. Khi tảng đất dưới chân sụt xuống, cả người dần chìm trong nước, tôi vội lấy tay gạt mũ khỏi đầu, tránh bị ngạt rồi gắng sức nhoài người bơi lên bờ, thoát chết”.

Chẳng quản ngại nắng nôi, ông dẫn chúng tôi xuống hiện trường bà Kiểm gặp nạn. Giữa vùng rau màu xanh ngút ngát dễ dàng nhận ra nơi mép bãi chỗ đó có một vùng hoắm vào. Trên bãi, phía gần mép nước, một vạt đất bằng phẳng được dẹp tạm hoa màu để tiến hành nghi lễ rước vong vẫn còn vương đầy vàng mã. Chỉ cho chúng tôi những cái cọc tre được đóng cách mép nước một vài mét, ông khẳng định đây chính là dụng cụ bọn “cát tặc” dùng để neo thuyền hút trộm cát. Những cái cọc như vậy không khó tìm ở bãi sông này.

Quả thật, theo tay ông chỉ, chúng tôi đếm sơ sơ xung quanh khu vực bà Kiểm tử nạn có đến gần chục cái cọc như vậy, mỗi cái cách nhau chừng dăm bảy mét. Rồi ông chỉ cho chúng tôi một vết nứt rộng khoảng 5 đến 6 cm, chạy dài khoảng vài mét ở rìa bãi bồi ngay gần khu vực hiện trường: “Các bác thấy đó, bãi bồi làng tôi xưa nay thoai thoải chứ đâu có dựng đứng cạnh ngay vùng nước sâu hoắm thế này. Với vết nứt ấy, khoảnh đất này có thể sụp xuống bất cứ lúc nào. Không biết sẽ có bao nhiêu người dân bị nạn nữa đây? Chẳng có nhẽ vùng đất bãi phì nhiêu như vậy mà lại bỏ không canh tác nữa? Mất một mạng người đã đau xót nhưng nguy cơ mất cả vùng bờ bãi, thậm chí còn đe dọa đến sự an toàn đê điều và tính mạng, tài sản của nhiều người dân sẽ còn đau xót hơn nhiều phần”.

Ngẫm về những lo lắng, băn khoăn người dân Viêm Xá mới thấy thiệt hại do thiên tai mang đến quả vô cùng ghê ngớm, nhưng những hiểm nguy do chính con người mang lại cũng thật khó lường.