Đất trăm nghề Yên Phụ

Yên Phụ (Yên Phong) được biết đến là mảnh đất thiêng “long bàn hổ cứ” của xứ Kinh Bắc ngàn năm văn hiến. Nơi có bề dày truyền thống dựng nước, giữ nước, nơi con người cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, kiên cường trong đấu tranh chế ngự thiên nhiên và anh dũng, bất khuất trong chống giặc ngoại bang xâm lược. Đất và người Yên Phụ hôm nay càng khẳng định bản tính năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, vững vàng trong xu thế hội nhập, xứng danh “vùng đất trăm nghề”.

Yên Phụ đất bụt, người tiên
Đi cấy không tiền, đi chợ không công

Sử sách truyền rằng, Yên Phụ - một làng Việt cổ,với tên gọi là An Khang hay Yên Khang, có ý nghĩa thịnh vượng, tăng trưởng.Yên Phụ ôm gọn bảy trái núi Thất Diệu sơn thiêng liêng và thần kỳ. Các dòng sông Như Nguyệt, Cà Lồ uốn lượn bao quanh hiền hoà nối với dòng Nhị Hà tại Ngã Ba Xà tạo nên vùng đất phì nhiêu quanh năm tươi tốt. Mảnh đất thiêng “long bàn hổ cứ” ấy chứa đựng bao huyền thoại, dấu ấn về cuộc chiến tranh Hùng - Thục (câu chuyện chiếc Nỏ thần), nơi khơi nguồn cảm hứng cho truyền thuyết dân gian Sơn Tinh và Thuỷ Tinh, với khát vọng, tinh thần quật cường của con người trong công cuộc chế ngự thiên nhiên vì một cuộc sống no ấm. Miền địa linh nhân kiệt ấy còn là nơi Thái úy Lý Thường Kiệt chọn đóng đại bản doanh, làm nên chiến tích thần kỳ chống giặc Tống xâm lược.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, người dân Yên Phụ kiên định bám đất, giữ làng, đoàn kết một lòng vừa tăng gia sản xuất, vừa tăng cường du kích đánh phá đồn bốt, tiêu diệt sinh lực địch, góp sức người, sức của chi viện cho các chiến dịch. Được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Trung tâm xã Yên Phụ

Trong thời kỳ đổi mới, địa phương không ngừng phát triển vững mạnh, xứng với truyền thống cha ông. Chủ tịch UBND xã Chu Văn Bình tự hào: Không phải ngẫu nhiên Yên Phụ được mệnh danh “vùng đất trăm nghề”, người Yên Phụ tài ba lắm, từ sản xuất nông nghiệp mang đặc trưng riêng, trồng cây con đặc sản, đến phát triển thương mại, dịch vụ cũng theo hướng đa dạng ngành nghề. Từ lâu đời, người Yên Phụ không chỉ bám đất, bám ruộng, họ còn biết tận dụng lợi thế giao thông gần tỉnh lộ 286, Quốc lộ 3B, Quốc lộ 18 mới chạy qua để kết nối giao thương với các vùng đồng bằng Bắc bộ. Nên từ rất sớm Yên Phụ đã có một thương trường cởi mở, là nơi giao lưu, trao đổi hàng hóa giữa các địa phương trong tỉnh và vùng lân cận như Phù Lỗ, Sóc Sơn, Đông Anh (Hà Nội). Đáp ứng nhu cầu buôn bán, chợ Núi được hình thành sớm, trở thành trung tâm trao đổi hàng hóa lớn trong vùng. Các sản phẩm, hàng hóa nông nghiệp thóc, gạo, ngô, khoai,…cho đến sản phẩm thủ công nghiệp, tranh Đông Hồ, củ nâu nhuộm vải, đồ gốm Thổ Hà, Phù Lãng, Bát Tràng, đồ tre nan Đông Xuyên, vải may mặc Yên Phụ, hàng tiêu dùng được bày bán tại chợ, tạo sự  nhộn nhịp sầm uất cho vùng quê Yên Phụ.
Trong xu thế hội nhập, người dân Yên Phụ nhạy bén với cơ chế thị trường, cùng sự linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền xã, bộ mặt Yên Phụ thay đổi rõ rệt. Tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ phát triển mạnh, chiếm vai trò chủ đạo. Sản xuất nông nghiệp chuyển dịch theo hướng hàng hóa cao. Tuy nông nghiệp chỉ chiếm 4% tổng thu nhập toàn xã, song hầu hết diện tích đều cấy lúa hàng hóa, nức danh nếp cái hoa vàng theo tiêu chuẩn VietGAP. HTX nông nghiệp chủ động kí kết hợp đồng bao tiêu với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm. Việc áp dụng thành công mô hình sản xuất lúa nếp theo tiêu chuẩn VietGap không những đem lại giá trị kinh tế cao gấp 3 - 4 lần so với cấy lúa tẻ thông thường, mà còn góp phần hình thành chuỗi cung ứng nông sản mang thương hiệu riêng của Yên Phụ như: Rượu nếp cái hoa vàng, hương vị đặc trưng thơm ngon, êm dịu, nổi tiếng khắp cả nước; bánh đa nem vừa dẻo, vừa mỏng, mềm, thơm ngon. Sản phẩm truyền thống bánh đa nem tuy là nghề phụ nhưng nhiều năm qua, nghề làm bánh đa nem mang lại cho người dân đời sống kinh tế ổn định. Trung bình mỗi ngày, Yên Phụ tiêu thụ hơn 3 tấn gạo làm bánh đa nem, là nguyên liệu không thể thiếu để làm nên món ăn rất đỗi quen thuộc, gắn bó trong văn hóa ẩm thực của người Việt. Cái hay của nghề làm bánh đa nem còn ở chỗ người già, trẻ nhỏ đều có thể làm việc, bằng cách bóc từng lá bánh chuyển lên phên, vừa không mất sức lại tạo mối gắn kết giữa các thành viên trong gia đình, hàng xóm, góp phần hình thành khối đại đoàn kết toàn dân. Đó là đặc trưng riêng mà không phải vùng nông thôn nào cũng có được. Anh Nguyễn Văn Thuần, thôn Cầu Gạo, một trong những hộ làm bánh từ nhiều năm nay chia sẻ: Làm bánh đa nem phải có niềm đam mê, từ khâu lựa chọn gạo, cán bánh, bóc bánh rất cần độ tỷ mỷ, kỹ càng, mới có thể làm ra những chiếc bánh mỏng, dẻo, thơm ngon, tạo nên nét đặc trưng riêng của bánh đa nem Yên Phụ. Vì giữ được chữ tín, mỗi tháng chúng tôi cung cấp ra thị trường hơn 40 vạn lá bánh, doanh thu hàng trăm triệu đồng/ năm.

Nghề truyền thống làm bánh đa nem mang lại cho người dân đời sống kinh tế ổn định.

Vốn có nhiều nghề truyền thống như sơn then, chăn tằm, dệt cửi, nấu rượu, làm bánh đa nem, những năm qua, các hộ dân trong xã mạnh dạn vay vốn đầu tư kinh doanh dịch vụ, sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ..., góp phần đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng chung toàn xã. Tổng thu nhập từ TTCN thương mại, dịch vụ năm 2018 đạt hơn 500 tỷ đồng, chiếm 96% giá trị sản xuất toàn xã, thu nhập bình quân đầu người đạt 42,23 triệu đồng/ người/ năm, toàn xã chỉ còn 1,5% hộ nghèo (thấp hơn bình quân chung toàn tỉnh).
Không chỉ là đất “trăm nghề”, Yên Phụ còn được mệnh danh miền đất nhân hiền nho sỹ. Theo các vị cao niên trong xã truyền lại thì xã có tới 7 vị tiến sỹ, nhiều nho sỹ lừng danh như Bảng nhãn Nguyễn Chiêu Huấn (đỗ năm 1514), ông đi sứ Bắc hai lần, ông nghè Chu Văn Nghị, đỗ Tiến sĩ năm 1837 mở trường dạy học, có nhiều người hiển đạt khoa danh như: Tiến sĩ Phạm Đình Dương, Phó bảng Ngô Quang Diệu, Giải nguyên Nguyễn Hiệp... Tiếp nối truyền thống hiếu học, các thế hệ học trò Yên Phụ luôn trau dồi kiến thức văn hóa, đạo đức, kỹ năng sống, phấn đấu trở thành người có ích đóng góp vào công cuộc xây dựng quê hương đất nước.
Yên Phụ giờ đã khoác lên mình bộ áo khang trang, được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới. Đời sống nhân dân phát triển khá, an ninh ổn định, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Vùng đất trăm nghề ấy sẽ vững vàng bước vào thời đại 4.0 với nền tảng văn hóa, lịch sử sẵn có, sự năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của mỗi người con quê hương.