Bến Xuân

“Quang Khà” là người dị biệt, loài động vật cao cấp phức tạp và đầy mâu thuẫn nội tại, nhưng là của hiếm, rất ấn tượng, đáng để nhớ. Con người Quang tựa nồi lẩu nhiều gia vị, nhiều loại thực phẩm, nhưng không tạp phế lù, rất tinh tế, tinh quái, vừa đầy đặn lại vừa xuề xòa, vừa giành giật lại vừa buông bỏ... (Đó là nhận xét của Khánh-một cần thủ, đã nhiều lần tóm được thủy quái ở hồ Chòng Chành này).

Tôi thì không tin Khánh lắm, Khánh thường thích lôi bạn bè phiêu du nên rất hay nói phóng lên, thêm dấm, ớt cho bạn bè hứng thú và tăng hứng khởi mỗi chuyến đi. Dọc đường lên hồ Chòng Chành, Khánh còn kể rất nhiều chuyện về Quang. Khánh bảo cái biệt danh “Quang Khà” đó là thời gian Quang ở bãi vàng về. Đận ấy trúng ục, về nhà Quang xây cất cho bố mẹ mấy gian nhà khang trang, cho anh em ruột thịt mỗi người một ít. Ngày ấy gia đình Quang đầy ắp tiếng cười. Quang bảo, bốn mươi tuổi mà có chút ít báo hiếu cha mẹ, bù chì cho anh em ai mà không sướng. Sau mỗi câu chuyện, bất kể chuyện gì là Quang lại khà…khà…khà.

Sau đó thời gian ngắn, nói đúng ra từ khi vợ Quang xây cái biệt thự to như lâu đài, cổng gỗ nặng trịch, tường bao chắc nịch như là những đai, những ách. Quang bảo, mỗi lần vào ngôi nhà vợ xây cứ như chui vào bình ga, bom bia, ngột ngạt, bức bối… và từ ngày ấy Quang ít khà hơn.

Quang lên hồ Chòng Chành một phần cũng muốn xa “tổ ấm” ấy. Độ ấy Quang hay đọc cho bạn bè mấy câu thơ trong bài thơ Nhàn của cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm: Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/Người khôn người kiếm chốn lao xao/Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Hạ tắm hồ sen, xuân tắm ao. Mỗi khi đọc xong Quang lại cười lớn và nói: Lạy cụ, như thế mới là thoát xác, muốn co, duỗi thế nào tùy thích. Có lúc Quang lại đưa ra phép dưỡng sinh cóp nhặt ở đâu đó, Quang gọi là phép Tùy duyên, trọng thân: Thân còn nằm được thì không nên ngồi, còn ngồi được thì không nên đi, còn đi được thì không nên chạy. Quang bảo, không làm gì phải câu thúc, a dua, loài rùa cả đời chậm chạp, thế mà tuổi thọ vài trăm năm, mà còn được đứng trong hàng tứ linh.

Cái hồ mà Quang “cắm sào” vốn không có tên là Chòng Chành, tên ấy do Quang đặt. Sư phụ của Quang chỉ giáo: Đạo như cái đòng đưa, động mà tĩnh, luôn cân bằng… Chẳng hiểu Quang ngộ đạo đến đâu hay những nghiệt ngã, những nhăng nhố mà Quang gặp phải nên Quang thích lên đây, thích cái tên ấy!

Qua hàng chục cây số không gặp lấy một bóng sơn nữ cũng như chàng tiều phu nào, chúng tôi cũng tới được nơi cư ngụ của Quang. Chòng Chành-Bức tranh thủy mặc hùng tráng, thâm u. Nước hồ được lọc qua chập trùng núi, chập trùng rừng, khí hồ được lọc qua chập trùng mây. Nơi này chỉ dành cho đạo sĩ, tiên, thánh! Không hề gợi liên tưởng xứ sở Lương sơn, đạo tặc. Xa xa đàn dê trắng treo mình trên đỉnh núi, tiếng mõ trâu lốc cốc, tiếng gà đập cánh gáy vang rừng-âm thanh thế tục thanh bình giữa chốn thiên thai mộng mơ. Đàn dê ấy, tiếng mõ trâu và tiếng gà gáy sớm, trưa ấy đều do Quang mang từ xuôi lên trả nó về chốn hoang sơ, nơi con người hàng nghìn năm trước mang từ đây về cùm nhốt, thuần hóa. Giờ thì Quang làm quy trình ngược.

Quang lên đây trồng rừng và ngao du sơn thủy. Trồng rừng là do Quang thích, chẳng ai bắt và cũng chẳng đấu, khoán thù lao. Vạt núi, vạt rừng nào trắng bạc được xanh lên là tâm trạng Quang lâng lâng cả tháng. Qua mùa xuân khi những vạt cây Quang trồng đã bén rễ, cũng là lúc Quang phiêu diêu lâm sơn cùng cốc tìm cây thuốc và chơi tiêu, thổi sáo. Ăn thì cá cua dưới hồ, rau, củ trên rừng.

Chúng tôi xuống lều bè xin phép Quang cho câu. Quang bảo, các ông cứ thỏa chí, nhưng định “đánh” loại nào?

Cường nhanh nhảu: Bọn em có đủ các loại mồi bả, trắm đen, trắng, trôi, chép, mầm thóc, ngô ngâm, đỗ tương, ốc, mắm tôm, bơ, sữa đủ cả.

Quang cười hiền từ: Mang miếng ăn, miếng uống lừa mấy con cá để thư giãn, kể cũng… hay. Các ông cứ câu, rồi trưa về đây làm mấy chén.

Không hiểu sao Quang lại biết tôi không biết câu. Quang bảo: Ông không thích câu thì đi với tôi kiếm tý mồi. Tôi theo Quang lên chiếc thuyền nan xuôi về phía cuối hồ. Quang nhấc mấy cụm bèo lên, mỗi cụm vài ba con cua cụ, chắc khỏe, dưới miền xuôi loại này đã tuyệt chủng. Rẽ sang sườn hồ Quang hái mấy lá gừng và một bó lá chua méo, hai chiếc hoa chuối, mấy bẹ chuối. Chúng tôi cho thuyền sang bãi săng xúng nhấc mấy chiếc cần câu cắm thì lôi lên được hai chú chuối vàng xuộm, to như cái chày. Quang cười: Xong bữa rồi đấy.

Quang bó hai con cá vào bẹ chuối, cời đống than rừng rực rồi vùi cá vào giữa. Quang bảo: Nhờ ông xé giúp mớ cua để tôi vo gạo. Đặt xong nồi cơm, Quang rửa rau, thái lá gừng, lấy muối cộ, mắc khén, hạt dổi, ớt rừng cho vào cối giã nhỏ làm gia vị chấm cá. Xé cua xong tôi định rửa cua rồi tiện thể giã luôn thì Quang giằng lấy rổ cua: Ông để tôi. Quang rửa cua qua nước muối rồi đổ vào nồi giấm đang sôi và nhanh tay đổ ra rổ. Cả rổ cua ấy Quang lại đổ vào nồi nước sôi cho thêm chút muối, vài quả ớt thóc. Quang rút nhỏ lửa và nói, hai tiếng nữa mới xong nồi cua này.

Chúng tôi vào bữa, bếp cồn khô mang theo được đặt vào giữa chiếu phục vụ cho nồi lẩu cua. Mấy bát muối và bẹ cá chuối gỡ ra để xung quanh. Quang thả lá gừng vào nồi và nói: Không bắt mắt, không mầu mỡ riêu cua nhưng cứ đưa bát đây, mỗi ông húp lưng bát sẽ khoan khoái, rồi rượu sau. Chưa bao giờ chúng tôi được ăn bát canh ngọt, thơm, cay nồng và tinh khiết đến thế.

Quang nâng bát rượu mời chúng tôi, đúng là rượu nhạt, chắc chỉ hơn 20 độ. Quang bảo, ở hồ uống thế mới phiêu, rượu phè ra khóe miệng, tràn xuống cổ mới hả hê. Cá chuối nướng kiểu Quang Khà, bở, thơm như sắn nướng, chấm với gia vị của rừng thật thú vị. Quang thả rau chua méo và hoa chuối vào nồi, đợi rau vừa chín tới Quang múc cho mỗi người một bát và bảo: Ông nào ăn được ớt thì cho thêm vào nhé. Quang chăm chút chúng tôi như thể người mẹ, người chị chăm bẵm trẻ nhỏ. Hương rừng, gió núi hội tụ cả vào nồi cua, ai đã từng nấu canh chua bằng mẻ, lá giang, chua me, quả dọc hay bỗng rượu nhưng chưa một lần với chua méo thì nên khám phá. Chua méo chua mà không gắt, chua mà không thanh, vị chua quá đỗi gần gũi, dìu dịu, hòa lẫn cùng hoa chuối chan chát, ớt rừng nồng cay.

Rượu vào, thơ ra, Quang đọc mấy câu thơ của Âu Dương Tu (Thời Tống): Tửu phùng tri kỷ thiên bôi thiểu/Thoại bất đồng tâm bán cú đa. Uống rượu với người tri kỷ thì ngàn chén không say, thật tuyệt, nhưng nói chuyện với người không hiểu mình thì nửa câu cũng là nhiều, là thừa thì hơi quá. Nước trong thì không có cá, người xét nét thì không có bạn (khà…khà..khà). Quang cười thật sảng khoái, chẳng vướng bận. Xứ lãng bạc này quanh năm mây núi gió ngàn, ông nào nghêu ngao vài câu cho rộn rã (Quang nói). Khánh vớ lấy chiếc sáo dài gần một mét, đây cũng là binh khí của môn phái võ sáo, môn này Quang thường luyện vào những đêm trăng tròn. Võ sáo vừa lãng mạn, hoa mỹ lại rất thâm cao. Khánh chơi bài Bến Xuân của Văn Cao, tiếng sáo ở đây cũng chẳng phải lựa ai, cứ phiêu bồng cùng mặt hồ Chòng Chành.

Cường nương theo tiếng sáo của Khánh và hát:  Nhà tôi bên chiếc cầu soi nước/Em đến tôi một lần/Bao lũ chim rừng họp đàn trên khắp bến xuân/Từng đôi rung cánh trắng khe khẽ ca u ú ù u ú/Cành đào hoen nắng chan hòa/Chim ca thương mến/ chim ngân xa u ú ù u ú/Hồn mùa ngây ngất trầm vương.

Giai điệu vừa lắng xuống, Quang xúc động nâng bát rượu mời Khánh rồi quờ chiếc ghi ta vừa đàn vừa hát: Về đây nghe em/Về đây nghe em/Về đây mặc áo the đi guốc mộc/Kể chuyện tình bằng lời ca dao/Kể chuyện tình bằng nồi ngô khoai/Kể chuyện tình bằng hạt lúa mới/Chở hồn mình vào dòng suối mát/Chở thật thà vào lòng dối trá… Và về đây nghe lại tiếng nôi….

Tiếng đàn gỗ bập bùng, giọng hát khê khê đắm chìm và đôi mắt như nhòe đi cùng những lời tâm tình đau đáu, thèm khát, nâng niu những điều mộc mạc, ban sơ, nguồn cội, dường như Quang sợ nó vuột mất!

Sau này chúng tôi có trở lại Chòng Chành, nhưng không tìm thấy Quang nữa. Người thì bảo Quang đi về phía non cao thăm đàn dê và ở luôn đó. Người thì đoán Quang ở dưới lòng hồ cùng bóng trăng rằm. Có người nói, Quang lên bản người Dao làm nghề thuốc. Có người nói, Quang về xuôi mở quán thịt chó…

Chòng Chành vẫn bảng lảng sương khói và thăm thẳm bóng người. Cây rừng vẫn rì rào kể chuyện, chỉ có tiếng be be của lũ dê là hưu hắt, tiếng gà gáy lẻ loi và tiếng lốc cốc, lốc cốc thưa dần, xa dần, vắng lặng…

Nơi đây đã từng là bến xuân!