Các dự án giao thông chậm tiến độ - rào cản từ nguồn cung vật liệu xây dựng

Thời gian gần đây, nguồn cung vật liệu xây dựng khan hiếm, đặc biệt là vật liệu cát xây trát, cát đắp nền, đất đắp, dẫn đến giá bán tăng cao bất thường và có sự chênh lệch lớn giữa các đơn vị kinh doanh vật liệu xây dựng. Bắc Ninh không có mỏ cát/đất, nguồn cung hoàn toàn phụ thuộc vào các địa phương khác, lại đang thực hiện nhiều dự án giao thông quan trọng của quốc gia và hàng loạt các dự án giao thông trọng điểm. Đây là rào cản lớn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ triển khai các dự án.

Khan hiếm nguồn cung vật liệu xây dựng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ các dự án giao thông.

Theo khảo sát của Sở Xây dựng, giá vật liệu đắp nền đường hiện nay đối với đất đồi khoảng 180.000 đồng/m3; cát đắp khoảng 250.000 đồng/m3, tăng gấp nhiều lần thời gian trước, nhưng thực tế vẫn rất khó mua do không có nguồn cung. Bởi một số mỏ vật liệu được cấp giấy phép đã khai thác hết trữ lượng, trong khi các mỏ mới chưa được cấp phép, chờ thực hiện đấu giá, lựa chọn đơn vị khai thác; vướng mắc trong quy hoạch mỏ vật liệu xây dựng, thủ tục hành chính nhiều, liên quan đến các Luật Quy hoạch: Đất đai; Địa chất và Khoáng sản; Xây dựng; Thủy lợi; Lâm nghiệp; tình trạng đầu cơ, găm hàng, đội giá, có dấu hiệu thao túng, lũng loạn thị trường vật liệu xây dựng… Cộng với thời tiết cực đoan, mưa bất thường, mực nước các sông, suối tăng cao, làm giảm năng suất khai thác, giá bán tăng. Bắc Ninh lại không chủ động được nguồn cung, phải phụ thuộc vào các tỉnh lân cận có cấp mỏ như: Bắc Giang, Lạng Sơn, Phú Thọ, Hải Dương, Hà Nam, Hoà Bình, Hà Nội, Ninh Bình… hiện các dự án xây dựng giao thông đều thiếu nghiêm trọng vật liệu xây dựng, tổ chức thi công cầm chừng.
Đại diện lãnh đạo Ban quản lý dự án Giao thông và Nông nghiệp tỉnh, đơn vị được giao làm chủ đầu tư 8 dự án giao thông quan trọng, trong đó có dự án trọng điểm quốc gia đường Vành đai 4- Vùng thủ đô Hà Nội cho biết: Hiện nay, nhu cầu nguồn vật liệu xây dựng rất lớn, nhưng bị thiếu nghiêm trọng. Về cát đắp còn thiếu khoảng 1,3 triệu m3; đất đắp thiếu khoảng 0,85 triệu m3; đá làm cấp phối đá dăm thiếu khoảng 0,85 triệu m3; đá làm bê tông thiếu khoảng 0,3 triệu m3. Trong khi đó, các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia, trọng điểm ngành đều đang đồng loạt triển khai và yêu cầu phải đẩy nhanh tiến độ. 
Hiện nay, công bố giá vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh không theo kịp biến động giá thị trường, chưa phản ánh đúng chi phí cấu thành giá vật liệu xây dựng đến chân công trình và phù hợp với mặt bằng giá thị trường. Một số dự án sau khi phê duyệt, lựa chọn nhà thầu, công tác triển khai thi công cầm chừng hoặc dừng triển khai thi công vì giá vật liệu xây dựng tăng rất cao so với đơn giá trúng thầu. Năng lực tài chính một số nhà thầu thi công biểu hiện suy yếu, triển khai thi công manh mún, khi có biến động về giá cả vật liệu trên thị trường thì không chủ động huy động được nguồn vật liệu để triển khai. Trong khi đó, tiến độ thi công nhiều dự án phải yêu cầu đẩy nhanh, rút ngắn theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch UBND tỉnh. Nhiều nhà thầu cùng lúc đấu thầu và trúng thầu nhiều công trình, dẫn đến thi công dàn trải, phụ thuộc nhiều vào việc tạm ứng và thanh toán của chủ đầu tư... khiến khó khăn chồng khó khăn.
Tại dự án trọng điểm các tuyến đường tỉnh ĐT.295C, ĐT.285B kết nối thành phố Bắc Ninh qua các khu công nghiệp với QL.3 mới; ĐT.277B kết nối với cầu Hà Bắc 2, đường Vành đai 4 theo kế hoạch hoàn thành trước ngày 31-12-2025, đáp ứng nhu cầu đi lại của nhân dân, tạo động lực cho phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, đơn vị chủ đầu tư là Ban quản lý dự án Dân dụng và Phát triển đô thị cũng chưa thể khẳng định được tiến độ thi công dự án có thể cán đích mục tiêu đặt ra bởi không nằm ngoài khó khăn chung về khan hiếm nguồn vật liệu xây dựng và đơn giá tăng cao đột biến. Khối lượng cát đắp nền còn lại chưa thi công khoảng 176.000m3, chưa kể thiếu đất đắp, đá dăm...
Trước khó khăn, áp lực chung đó, Sở Xây dựng đã khảo sát, rà soát các yếu tố kỹ thuật của nền đường, tham mưu UBND tỉnh thay thế vật liệu đắp nền đường còn lại của các dự án từ cát đen sang vật liệu khác với nguồn cung lớn và sẵn có hơn, vẫn đáp ứng các chỉ tiêu kinh tế- kỹ thuật; yêu cầu chủ đầu tư trong quá trình triển khai đảm bảo chất lượng, tiến độ dự án, tính đúng, tính đủ theo quy định, tránh thất thất thoát lãng phí. UBND tỉnh đã tổ chức hội nghị với các sở, ngành, chủ đầu tư, nhà thầu để tìm giải pháp tháo gỡ. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ngô Tân Phượng đồng ý chủ trương chuyển đổi sang đất đắp, đề nghị các chủ đầu tư, nhà thầu rà soát khối lượng, vị trí, đoạn tuyến có thể chuyển đổi. Giao Sở Xây dựng chủ trì phối hợp với các sở, ngành tổ chức khảo sát nguồn cung, giá vật liệu xây dựng thông thường để cập nhật, công bố giá sát với giá thị trường, bảo đảm cơ bản vật liệu thi công để triển khai nhanh các dự án. Yêu cầu chủ đầu tư chỉ đạo nhà thầu phải huy động nguồn lực để tập kết vật liệu về công trường, không trông chờ, ỷ lại vào việc hạ giá thành và các yếu tố khác, bảo đảm tiến độ thi công các công trình theo đúng cam kết với tỉnh.