Hợp nhất báo Đảng với Đài phát thanh, truyền hình địa phương - Những vấn đề đặt ra

Bài 4: Những vấn đề đặt ra và khuyến nghị để báo địa phương Việt Nam phát triển sau hợp nhất

Hợp nhất báo Đảng với Đài Phát thanh - Truyền hình địa phương là chủ trương đúng đắn, phù hợp với xu thế phát triển báo chí hiện đại và với tinh thần các Nghị quyết Trung ương, đặc biệt là Nghị quyết số 18-NQ/TW về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cần có lộ trình cụ thể, giải pháp đồng bộ, đòi hỏi sự lãnh đạo trực tiếp, thường xuyên của cấp ủy Đảng, chính quyền; sự vào cuộc đồng bộ của các sở, ngành chức năng, đặc biệt cần sự đổi mới từ tư duy và hành động của chính đội ngũ những người làm báo tại các cơ quan báo chí địa phương.

Ứng dụng tính đa phương tiện trong các cơ quan báo chí hiện nay.

Những vấn đề đặt ra
Từ nhu cầu thông tin của công chúng 
Làm báo trong xu thế báo chí đa phương tiện hiện nay thiên về bài báo ngắn, thông tin nhiều chiều để công chúng có nhiều cách tiếp cận. Tin, bài hiện đại có nhiều cửa thông tin, đó là các yếu tố như chữ viết - nội dung được viết ngắn, ảnh có quan hệ chặt chẽ với tít và nội dung bài, các bảng biểu, hộp thông tin để công chúng có thể đọc nhanh. Để đáp ứng nhu cầu của công chúng, các cơ quan báo chí cần tăng cường đưa thông tin theo hướng đa loại hình, đa nền tảng, giúp công chúng dễ dàng tiếp cận với các sản phẩm báo chí, truyền thông. Do đó, nếu không đổi mới, chính công chúng địa phương sẽ từ chối báo chí địa phương mình và tìm kiếm thông tin trên các kênh truyền thông khác để tiếp nhận trong điều kiện họ rất dễ dàng tiếp nhận thông tin thông qua các phương tiện truyền thông khác.
Trang thiết bị thiếu đồng bộ 
Đối với tòa soạn đa phương tiện, cơ sở vật chất là yếu tố quyết định đối với việc truyền, phát thông tin tới công chúng. Việc xây dựng mô hình tòa soạn đa phương tiện cần có không gian rộng để tổ chức toà soạn theo hướng mở, những thiết bị kỹ thuật hiện đại như camera, máy ảnh kỹ thuật số, trang thiết bị hiện đại… phục vụ việc sáng tạo nội dung phù hợp xu thế đa phương tiện được coi là ưu tiên hàng đầu. Việc phát hành báo chí hội tụ qua nhiều kênh truyền thông khác nhau đòi hỏi cấu hình và dung lượng máy chủ rất lớn vì file video, audio cũng như hình ảnh chiếm bộ nhớ rất nhiều. Thiết bị phần cứng phải được đầu tư xứng đáng trong tòa soạn đa phương tiện.
Chất lượng nguồn nhân lực còn hạn chế
Làm báo thời kỳ đa phương tiện đòi hỏi một nhà báo cần phải là người làm được nhiều việc, không chỉ viết cho báo in mà còn có thể viết cho báo điện tử, phát thanh và truyền hình. Nhà báo cần có sự chuyên nghiệp để xử lý thông tin cho các kênh truyền thông. Để thích ứng trong môi trường truyền thông mới, nhà báo “đa kỹ năng” ngoài việc nắm bắt các công nghệ làm báo truyền thống phải nhanh chóng tiếp cận với phương tiện kỹ thuật hiện đại, từ đó tăng khả năng sáng tạo các tác phẩm báo chí đa loại hình, thu hút đa dạng các đối tượng người đọc và người xem. 
Trên thực tế, các phóng viên báo chí địa phương, đặc biệt là các phóng viên lớn tuổi hành nghề nhiều năm chỉ quen cầm bút viết nay buộc phải biết các kỹ năng khác như sử dụng thành thạo máy vi tính, chụp ảnh, ghi âm và quay phim, làm đồ họa, dựng phim… Đây là một trở ngại rất lớn đối với họ. Lâu nay họ vốn đang quen với cách xử lý “chỉn chu”, lối viết có phần “công thức hóa”, giờ phải thay đổi cung cách làm việc, phải học hỏi kỹ năng tác nghiệp đa phương tiện nên cảm thấy ngại ngần. 
Năng lực lãnh đạo của đội ngũ lãnh đạo còn nhiều bất cập
Việc áp dụng mô hình tòa soạn đa phương tiện sẽ tạo ra một cú “sốc” đối với lãnh đạo các cơ quan báo chí địa phương cũng như những người làm báo vốn chỉ quen làm việc ở một loại hình báo chí truyền thống, bởi truyền thông đa phương tiện đòi hỏi năng lực lãnh đạo và quản lý phải rất cao và đồng bộ, trong khi nguồn nhân lực ở góc độ quản lý còn chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều nhà báo, nhà quản lý báo chí thừa nhận xây dựng tòa soạn tích hợp là xu hướng tất yếu, nhưng khi triển khai thì họ lại ái ngại, vì lo phải đầu tư lớn, phải chuyển đổi cung cách làm việc, thậm chí lo ngại chính mình không đủ kỹ năng cho tác nghiệp đa phương tiện, do vậy lãnh đạo hệ thống báo chí địa phương phải nâng cao nhận thức, năng lực lãnh đạo, làm chủ được khoa học, kỹ thuật. 
Phương thức chuyển tải thông tin chưa đáp ứng kịp thời
Đối với báo in, những người thực hiện có thể trực tiếp thiết kế, đọc bông và xuất file xuống thẳng nhà in, giảm thiểu tối đa những công đoạn khác. Còn đối với phóng viên, không chỉ bổ sung thông tin cho bài viết thông qua mạng Internet nhanh chóng mà các bước hoàn thiện một bài báo cũng rút ngắn tối đa nhờ vào máy tính xách tay. Đối với báo điện tử, phóng viên có thể truyền tin, bài từ chính địa điểm tác nghiệp về tòa soạn và khâu biên tập sẽ đọc duyệt và triển khai ngay cũng bằng công nghệ số. Đối với báo nói, báo hình (phát thanh, truyền hình) các trang thiết bị kỹ thuật số cũng làm thay đổi cơ bản quy trình làm báo để hướng tới sự nhanh gọn thân thiện hơn trong môi trường xử lý tin, bài và ảnh. 
Về phía quản lý, trong một tòa soạn báo đa phương tiện, cùng một lúc người quản lý và chuyên môn có thể thực hiện được nhiều loại hình báo chí, có thể phê duyệt, đánh giá các sản phẩm báo chí ở các loại hình báo chí khác nhau. Thực tế hầu hết, các cơ quan báo chí địa phương hiện nay vẫn đang dừng ở mức các cán bộ vẫn “cát cứ” một vùng nhất định, nghĩa là mỗi loại hình báo chí có một quản lý riêng.

Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Ninh đang bứt phá trong kỷ nguyên số.

Những khuyến nghị để báo chí địa phương phát triển hợp nhất
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí 
Đến nay, hệ thống các văn bản pháp luật, chính sách, chế độ đối với báo chí ở nước ta đã khá nhiều. Tuy nhiên, công tác quản lý báo chí theo quy định của Luật Báo chí và các văn bản hướng dẫn thi hành luật vẫn còn nhiều bất cập. Trong xu thế truyền thông đa phương tiện, Đảng cần tăng cường lãnh đạo báo chí và truyền thông bằng việc định hướng quy hoạch và sắp xếp lại hệ thống báo chí đáp ứng yêu cầu phát triển, bảo đảm thiết thực, hiệu quả; Các cơ quan truyền thông phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ; Quy hoạch, đào tạo, bố trí cán bộ và đội ngũ người làm báo; giám sát kiểm tra hoạt động của các cơ quan báo chí, nhà báo và hội viên nhà báo; lãnh đạo việc tăng cường quản lý nhà nước về báo chí và truyền thông; lãnh đạo thể chế hóa đường lối, quan điểm của Đảng bằng các chính sách, pháp luật của Nhà nước để phát triển hiệu quả, lành mạnh hệ thống báo chí, xuất bản, phát thanh truyền hình đáp ứng yêu cầu mới.
Nâng cao nhận thức và hành động của đội ngũ những người làm báo 
Nhìn từ đời sống truyền thông của Việt Nam có thể thấy số lượng nhà báo được đào tạo để ứng dụng công nghệ mới, như sử dụng các ứng dụng của máy tính bảng, điện thoại thông minh… vào hoạt động tác nghiệp còn khiêm tốn, chưa theo kịp sự phát triển của thực tế. 
Do đó, muốn xây dựng được tòa soạn đa phương tiện, cơ quan báo chí cần nhanh chóng nâng cao nhận thức, xây dựng đội ngũ nhân sự không chỉ giỏi về nghiệp vụ báo chí mà cần mạnh về CNTT để có thể cùng lúc cho ra đời những tác phẩm có thể đăng tải lên tất cả các loại hình báo chí. Nhà quản lý báo chí dứt khoát phải là một chuyên gia báo chí và phải hiểu về công nghệ, có khả năng biên tập và biết cách xử lý các thông tin được chuyển về nên sử dụng các loại hình báo chí nào để đăng tải, vì vậy lãnh đạo các cơ quan báo chí cần phải tự nâng cao trình độ quản lý để theo kịp với sự phát triển của khoa học kỹ thuật và nhanh chóng thay đổi tư duy quản lý báo chí trong xu thế mới.
Đầu tư cơ sở hạ tầng hiện đại theo hướng đa phương tiện và đào tạo nguồn nhân lực
Một trong những đòi hỏi quan trọng với tòa soạn tích hợp đa phương tiện đó chính là đầu tư hạ tầng. Chính quyền các địa phương cần quan tâm, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật theo hướng xây dựng tòa soạn hội tụ phù hợp với xu thế truyền được thông tin đa phương tiện. Việc đảm bảo các phương tiện vật chất, kỹ thuật truyền thông hiện đại là rất cần thiết để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của báo chí địa phương trong giai đoạn hiện nay. Đây cũng là một thách thức rất lớn đối với các cơ quan báo chí ở địa phương bởi lẽ nếu không có đủ nguồn lực về cơ sở vật chất, đầu tư cho thiết bị và con người thì sẽ không theo kịp sự phát triển của xu thế mới. Các cơ quan báo chí địa phương phải không ngừng nâng cao trình độ lý luận chính trị, nghiệp vụ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên. Cần nhanh chóng rà soát lại đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên, phân loại để có hướng bồi dưỡng, đào tạo, đào tạo lại. 
Để có được sự phát triển tốt phù hợp với báo chí hiện đại, hệ thống báo chí địa phương cần tìm hiểu và ứng dụng tính đa phương tiện vào cơ quan báo chí của mình sau hợp nhất. Đây là mối quan hệ mật thiết giữa báo chí và truyền thông hiện đại, tạo ra một chủ thể truyền thông mạnh, đủ sức dẫn dắt dư luận xã hội, lan tỏa các giá trị tích cực và góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.