Dấu tích Lam Kinh

Lam Kinh nằm cách thành phố Thanh Hóa hơn 50km về phía tây bắc, từng là kinh thành rực rỡ, huy hoàng và tráng lệ, cái nôi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, nơi phát tích của dòng họ đế vương đã có công bình Ngô giữ nước, thu giang sơn về một mối. Trải qua gần 6 thế kỷ với biết bao biến thiên thăng trầm của lịch sử, khu di tích Lam Kinh không còn vẻ nguy nga, tráng lệ nữa nhưng những dấu tích còn lại ở đây vẫn như một chứng nhân lịch sử của một thời kỳ hưng thịnh và hào hùng của dân tộc.

Lam Kinh nằm trên địa bàn xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân (Thanh Hóa), vùng đất mà cách đây gần một ngàn năm cụ tổ của Thái Tổ Cao Hoàng đế Lê Lợi thấy chim bay về đậu quây quần thành bầy, quyết định san đất dựng nhà. Đây là di tích lịch sử Quốc gia từ năm 1962. Năm 2013, khu di tích này được công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt.

Hướng dẫn du khách thăm quan khu di tích.

Sau khi lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427) đánh đuổi giặc Minh và lên ngôi hoàng đế đóng đô ở Đông Kinh (Thăng Long), vua Lê Thái Tổ lấy niên hiệu là Thuận Thiên thứ nhất. Đồng thời nhà vua cho xây dựng ở quê hương đất tổ Lam Sơn một kinh thành gọi là Lam Kinh. Lam Kinh là trung tâm hành lễ thờ tự các vua Lê và Hoàng Thái hậu thời Lê sơ vào loại lớn nhất trong một ngàn năm phong kiến tự chủ của Việt Nam. Trung tâm hành lễ thờ tự này được phân bố tập trung và trải rộng trên diện tích khoảng 30 ha, gồm những lăng phần, đền miếu cùng nhiều công trình kiến trúc khác.

 Đường vào khu di tích Lam Kinh.

Lam Kinh được xây dựng chịu ảnh hưởng của thuyết phong thủy. Bố cục tổng thể này nương vào điều kiện địa lý tự nhiên rất hợp lý và hài hòa, tận dụng các ưu thế của thiên nhiên đã tạo ra. Bước qua Nghi môn là một khung cảnh tráng lệ của những thành điện bề thế hòa quyện hài hòa với khung cảnh thơ mộng của núi non, sông nước. Khu di tích lịch sử Lam Kinh vẫn còn lưu giữ khá nguyên vẹn và đầy đủ kiến trúc của  khu chính điện và 9 tòa Thái miếu. Khu thành điện Lam Kinh có hình chữ nhật, với chiều dài theo hướng đông-tây, tường thành dày khoảng 1m; có cổng chính quay về hướng nam. Qua cổng thành có sông Ngọc bao quanh khu miếu điện. Trên trục chính có cầu Bạch Kiều bắc qua sông Ngọc để đi vào trung tâm khu miếu điện. Sau Bạch Kiều là tới một giếng cổ có tên là giếng Ngọc. Từ sân Rồng đi qua thềm Rồng 9 bậc bằng đá là tới nền điện. Thềm Rồng có 3 lối, lối giữa và 2 lối bên. Thềm Rồng được tạc khắc tinh xảo, đặc trưng của rồng thời Lê. Khu chính điện có bố cục hình chữ “công”, gồm 3 điện: Quang Đức, Sùng Hiếu và Diên Khánh.

 Giếng cổ quanh năm nước trong xanh mát.

Phía sau điện Lam Kinh là Cửu Miếu (9 tòa miếu) chạy theo hình vòng cung ôm ra khu chính điện. Đây là nơi thờ các vua và hoàng hậu, cùng một số người trong gia tộc. Ở Lam Kinh hiện còn 5 lăng mộ vua và 1 lăng mộ hoàng thái hậu nhà Lê sơ. Các lăng mộ vua và  hoàng thái hậu được xây tập trung nhiều về phía đông bắc trung tâm thành điện Lam Kinh. Riêng lăng mộ vua Lê Thái Tổ nằm trên trục chính, phía sau thành nội. Mỗi lăng mang một nét kiến trúc độc đáo riêng.

Khu di tích Lam Kinh còn lưu giữ nét đẹp của không gian Việt như cây đa, giếng nước, sân đình. Bên phải sân Rồng là cây đa thị hàng trăm năm tuổi có kích thước chục người ôm không xuể, luôn xanh mát, vươn mình tỏa bóng như chứng tích còn mãi với thời gian. Bên trái là giếng cổ quanh năm đầy nước, trong vắt. Trong các công trình kiến trúc còn phải kể đến bia Vĩnh Lăng là một trong những bia đại diện cho kỹ thuật chế tác, lắp đặt, chạm trổ công phu, tỷ mỷ và được đánh giá là tấm bia cổ to và đẹp nhất Việt Nam, được công nhận là bảo vật Quốc gia. Bia được dựng ở phía Tây nam điện Lam Kinh, bằng đá trầm tích nguyên khối. Nội dung văn bia Vĩnh Lăng ngắn gọn, súc tích, tóm tắt sự nghiệp và ca ngợi công lao của vua Lê Thái Tổ do khai quốc công thần nhà Lê, danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi phụng mệnh biên soạn…

Hoa văn Nghi môn.

Đến và ngắm nhìn toàn cảnh cố đô Lam Kinh để có thể cảm nhận vẻ đẹp huy hoàng và tráng lệ của cố đô này, thật sự lòng người cảm thấy tĩnh tâm, thấy như được hòa mình vào không gian cổ kính, hài hòa với thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ của Lam Kinh, cảm nhận và trải nghiệm thật sâu sắc những cảm xúc khi ngắm nhìn những tàn tích của một kinh thành xưa. Gần 6 thế kỷ trôi qua, Lam Kinh luôn là biểu tượng của lòng tự hào dân tộc về một giai đoạn lịch sử oai hùng chống quân xâm lược và công cuộc xây dựng đất nước. Khu di tích vẫn còn giữ nguyên giá trị lịch sử, kiến trúc nghệ thuật và văn hóa cần được bảo tồn, tôn vinh và gìn giữ.