Giải pháp bảo đảm cung ứng thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế

Năm 2022, thực trạng thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế đã diễn ra rộng khắp trên toàn quốc từ các Bệnh viện tuyến T.Ư cho đến các cơ sở y tế tuyến tỉnh, tuyến huyện, tuyến xã gây ảnh hưởng đến công tác khám, chữa bệnh và chăm sóc bảo vệ sức khỏe nhân dân. Tại tỉnh Bắc Ninh, tình trạng thiếu thuốc, vật tư, hóa chất, trang thiết bị y tế cũng không ngoại lệ.

Ông Phạm Việt Chiến, Trưởng phòng Nghiệp vụ Dược, Sở Y tế cho biết, qua báo cáo, theo dõi, giám sát, kiểm tra cho thấy trong năm 2022, việc thiếu thuốc, vật tư, hóa chất, trang thiết bị y tế xảy ra tại hầu hết các cơ sở khám, chữa bệnh trong ngành. Ở thời điểm khoảng từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2022, có đến 15 cơ sở khám, chữa bệnh trong ngành báo cáo có thiếu cục bộ các thuốc thuộc nhóm: Vị thuốc cổ truyền; thuốc điều trị ung thư; thuốc hướng thần… và một số loại hóa chất xét nghiệm; một số vật tư y tế thông thường như: Găng tay, dây truyền, kim luồn, phim XQ…
Tình trạng trên xảy ra do một số nguyên nhân và những khó khăn, vướng mắc chính như: Sau đại dịch COVID-19, số lượng người dân đi khám, chữa bệnh tăng, dẫn đến nhu cầu sử dụng thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế của các cơ sở y tế tăng cao hơn so với thời gian trước đó đã làm ảnh hưởng đến việc xác định nhu cầu và triển khai kế hoạch mua sắm thuốc, hóa chất, vật tư y tế của các cơ sở y tế. Trong khi đó, cơ chế pháp lý và một số văn bản còn bất cập, chồng chéo, chưa đồng bộ, chưa có được hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng dẫn đến các đơn vị có khó khăn, vướng mắc, e dè và e ngại trong việc tổ chức thực hiện mua sắm, đấu thầu.
Bên cạnh đó, công tác tổ chức triển khai và kết quả mua sắm, đấu thầu chưa đáp ứng được danh mục, nhu cầu sử dụng và tiến độ, cụ thể:  Danh mục các thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp Quốc gia và các thuốc thuộc danh mục áp dụng hình thức đàm phán giá chậm công bố kết quả lựa chọn nhà thầu, đến cuối năm 2022 mới có 21 thuốc thuộc danh mục đàm phán giá và 64 thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp Quốc gia được công bố kết quả trúng thầu. Do vậy các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh còn thiếu 131 thuốc thuộc danh mục đàm phán giá và 26 thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung Quốc gia chưa được cung ứng, sử dụng.

Bệnh viện Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng tỉnh tăng cường triển khai các phương pháp điều trị không dùng thuốc.

Về kết quả đấu thầu tập trung tại Sở Y tế, có 9/9 gói thầu mua vật tư, hóa chất, sinh phẩm phải hủy thầu do không lựa chọn được nhà thầu trúng thầu; về thuốc, danh mục đấu thầu tập trung năm 2022 có hơn 1.300 thuốc, nhưng qua 2 đợt tổ chức đấu thầu vẫn còn 328 thuốc không lựa chọn được nhà thầu trúng thầu, đặc biệt là gói thầu Vị thuốc cổ truyền có 175 danh mục mời thầu 2 đợt nhưng đều không có nhà thầu tham dự.
Một số cơ sở y tế còn chậm triển khai mua sắm, đấu thầu hoặc đã triển khai nhưng không đủ căn cứ, hồ sơ, tài liệu để xây dựng kế hoạch lựa chọn nhà thầu; không có nhà thầu dự thầu hoặc không trúng thầu.
Nguyên nhân từ phía các nhà thầu, nhà cung ứng phải kể đến như: Nhiều số đăng ký lưu hành thuốc đã hết hiệu lực nhưng chưa được gia hạn; số lượng hàng hóa và giá trị mua sắm trong kế hoạch và hồ sơ mời thầu nhỏ không bù đắp được chi phí dự thầu và cung ứng hàng hóa, dẫn đến có nhiều gói thầu mua vật tư, trang thiết bị y tế và nhiều danh mục thuốc mời thầu nhưng nhà thầu không tham dự thầu. Giá một số hàng hóa trên thị trường có sự biến động mạnh, tăng so với giá kế hoạch được lập do tham khảo giá trúng thầu trong vòng 12 tháng trước đó; nhiều gói thầu mua vật tư, trang thiết bị y tế và danh mục thuốc có giá dự thầu cao hơn giá kế hoạch, giá kê khai; một số thuốc, vật tư y tế, hóa chất trúng thầu nhưng nhà thầu không cung ứng hoặc gián đoạn cung ứng.
Để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trên, thời gian qua, Sở Y tế đã chủ động phối hợp, triển khai nhiều giải pháp nhằm hạn chế tình trạng thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế như: Kịp thời công bố thỏa thuận khung mua thuốc tập trung bảo đảm đúng tiến độ, đúng lộ trình; phối hợp tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 299/QĐ-UBND ngày 13-7-2022 về việc bãi bỏ Quyết định số 168/QĐ-UBND ngày 18-4-2019 của UBND tỉnh ban hành danh mục mua sắm tập trung của Sở Y tế để các cơ sở y tế chủ động hơn trong mua sắm; tích cực tham gia góp ý, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản có liên quan đến hoạt động đấu thầu, mua sắm; thường xuyên hướng dẫn, chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra, giám sát công tác mua sắm, đấu thầu, kịp thời điều tiết, điều chuyển thuốc giữa các cơ sở y tế ...
Nhận định trong năm 2023, tình trạng thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế được dự báo sẽ còn tiếp tục diễn ra phức tạp, công tác mua sắm, đấu thầu vẫn còn có những bất cập và khó khăn, vướng mắc. Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm bảo đảm kịp thời, đầy đủ nhu cầu sử dụng thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế duy trì hoạt động chuyên môn tại các đơn vị trong ngành, một số giải pháp trọng tâm được Phòng Nghiệp vụ Dược đề xuất, gồm: Tiếp tục tham gia góp ý, đề xuất sửa đổi, bổ sung các nội dung trong Nghị định số 98/2021/NĐ- CP, Thông tư số 15/2019/TT-BYT, Thông tư số 14/2020/TT-BYT... đề nghị Bộ Y tế chỉ đạo Trung tâm Mua sắm tập trung thuốc Quốc gia sớm công bố kết quả lựa chọn nhà thầu đối với các thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp Quốc gia và đàm phán giá.
Đẩy nhanh quy trình đấu thầu thuốc tập trung năm 2023- 2024 bảo đảm thời gian, tiến độ, đáp ứng kịp thời nhu cầu của các cơ sở y tế. Triển khai quy trình xây dựng danh mục đấu thầu vật tư y tế tập trung, tham mưu, phối hợp với Sở Tài chính trình UBND tỉnh phê duyệt danh mục và tổ chức thực hiện.
Nâng cao năng lực cho cán bộ, nhân viên được phân công tham gia công tác đấu thầu; đôn đốc, chỉ đạo các đơn vị sớm công bố rộng rãi ngay khi có kết quả đấu thầu để các đơn vị khác tham khảo khi thực hiện. Tăng cường kiểm tra, giám sát, đôn đốc công tác mua sắm, đấu thầu, phát hiện kịp thời những tồn tại, hạn chế, thiếu sót và rút kinh nghiệm trong công tác mua sắm, đấu thầu…