Hành trình về “miền đất lửa”

Giữa những ngày tháng 4 lịch sử, hướng về kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), Đoàn công tác của Ban Chấp hành Hội Nhà báo tỉnh Bắc Ninh đã có cuộc hành trình về nguồn đầy ý nghĩa, thăm “miền đất lửa” để dâng hương, dâng hoa nhằm tưởng nhớ, tri ân công lao to lớn của các anh hùng, liệt sỹ đang yên nghỉ nơi dải đất miền Trung gió Lào, cát trắng với những chiến công hào hùng trong lịch sử dân tộc.

Sáng tháng 4 rực nắng. Từ thành phố Bắc Ninh, chúng tôi đi dọc theo tuyến Quốc lộ 1A nối liền hai miền Bắc- Nam. Qua khung cửa kính ô tô nhìn ra ngoài, chúng tôi nói với nhau rằng: Vùng đất miền Trung có cái gì đó rất riêng, rất lạ, chẳng thể lẫn vào đâu. Vùng đất gì mà quanh năm nắng lửa, lũ nguồn nhưng vẫn tạo nên khí chất của con người hào sảng, khỏe khoắn như điệu dô khoan, hò khoan, trọng nghĩa tình lại vô cùng quyến rũ như câu ví dặm… Câu chuyện cứ thế trôi đi và rồi sau hơn nửa ngày đường vượt gần 400km, điểm đến đầu tiên trong chuyến hành trình là Ngã ba Đồng Lộc - nơi từng được mệnh danh là “túi bom, chảo lửa”. Mảnh đất Can Lộc, Hà Tĩnh từng ngày chứng kiến bao lần sự sống bị chôn vùi bởi đạn bom, nhưng cũng là nơi chứng minh sự bất tử của lòng yêu nước. Tại đây, từng bước chân như nhẹ lại. Không ai cất tiếng cười lớn. Chỉ có những cái gật đầu chậm rãi, ánh mắt xa xăm và những nhành hoa run run trên tay. Dưới làn mưa bom bão đạn năm nào, mười cô gái thanh niên xung phong tuổi đời chỉ từ 17 đến 24 đã hóa thân thành bất tử. Họ không rời nhiệm vụ, không rời vị trí, dù cái chết ở ngay trước mặt. Với tâm trạng bồi hồi, xúc động, chúng tôi đã thực hiện nghi lễ thắp hương, dâng hoa với lòng thành kính vô bờ.
Đứng giữa khu di tích, lắng nghe giọng kể miền Trung hòa cùng âm thanh trầm lặng của gió, chúng tôi hình dung được nơi đây từng là điểm nối sống còn trên trục giao thông Bắc - Nam. Gần 50.000 quả bom đã trút xuống mảnh đất nhỏ bé này. Trung bình mỗi mét vuông đất gánh chịu ba tấn bom - những con số nhói tim. Chị Nguyễn Thị Ngọc Loan, Phó Chánh Văn phòng Hội Nhà báo tỉnh, lần đầu đặt chân đến Đồng Lộc lặng người chia sẻ: “Từng biết về Ngã ba Đồng Lộc qua phim, qua chuyện kể. Nhưng phải đến tận nơi này, tự tay dâng lên mộ người đã khuất nén hương thơm, tôi càng thêm trân trọng những đóng góp to lớn của những người lính đã ngã xuống vì hòa bình, tự do và thấm thía sâu sắc hơn trách nhiệm đối với đất nước, quê hương”.
Chúng tôi rời Đồng Lộc, tiến về Quảng Bình - mảnh đất có bề ngang nhỏ nhất cả nước, chỉ 55km, nhưng là nơi hội tụ tới ba tuyến đường chiến lược huyết mạch: đường Hồ Chí Minh, Quốc lộ 1A và đường biển. Dưới cái nắng miền Trung, bóng người cứ nối dài về phía Vũng Chùa - Đảo Yến, nơi an nghỉ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp - người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam. Hàng nghìn người mỗi ngày lặng lẽ về đây, thành kính trước phần mộ vị tướng huyền thoại. Những bàn tay trao nhau nén nhang thơm, ánh mắt lặng lẽ, lòng dâng trào tự hào và biết ơn sâu sắc. Trong dòng người ấy, có rất nhiều cựu chiến binh - những người từng vào sinh ra tử cùng vị tướng tài ba. Họ về đây không chỉ để viếng, mà còn như để nói lời hứa với người anh cả rằng, lý tưởng vẫn còn cháy mãi trong tim họ.

Đoàn công tác của Hội Nhà báo tỉnh thắp hương tri ân các Anh hùng liệt sỹ tại Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn.

Chặng dừng cuối trong hành trình là Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn. Tọa lạc trên khu đồi Bến Tắt, cạnh Quốc lộ 15 thuộc địa phận xã Vĩnh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn là nơi quy tập hơn 10.000 mộ phần của các liệt sỹ - nơi yên nghỉ đời đời của các chiến sỹ đã hy sinh trên đường mòn Hồ Chí Minh huyền thoại; cũng là nơi tôn vinh các chiến sỹ đã hy sinh trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ và những năm chiến tranh thống nhất đất nước. Đây là nghĩa trang liệt sỹ lớn nhất Việt Nam. Vút cao uy nghi chính giữa khu tưởng niệm là tượng đài tưởng niệm bằng đá trắng khuyết 3 mặt, công trình kiến trúc độc đáo, không giống bất cứ với nghĩa trang nào trên cả nước. Quanh tượng đài là các mộ phần liệt sỹ được phân khu theo từng tỉnh, thành phố. Tỉnh Bắc Ninh có 257 người con ưu tú của quê hương đang yên nghỉ vĩnh hằng cùng đồng đội tại đây, xung quanh là mộ phần của liệt sỹ các tỉnh bạn: Thái Bình, Hải Dương, Hưng Yên…
Lặng lẽ thắp những nén nhang thơm lên mộ phần các Anh hùng liệt sĩ, lòng chúng tôi chùng xuống trước những tấm bia mộ trắng còn chưa có tên. Văng vẳng bên tai lời thơ: “Bình yên sau cuộc chiến tranh/ Anh trở về không tên, không tuổi/ Trắng hàng bia những ngôi sao không nói/ Rưng rưng cỏ mọc dưới chân”… Trong khói hương trầm mặc, chúng tôi bước chậm giữa rừng bia đá trắng. Thật tình cờ, chúng tôi gặp Đoàn Cựu chiến binh Sư đoàn 341 của tỉnh về thăm lại chiến trường xưa. Ông Hoàng Công Dũng, ở phường Phố Mới, thị xã Quế Võ cho biết: “Đã từng hành quân qua vùng đất lửa để vào chiến đấu ở chiến trường miền Nam, nay có dịp trở lại nơi này, tôi rất xúc động. Được gặp lại những người đồng đội thân yêu ngày nào, dẫu âm - dương cách biệt nhưng vẫn vẹn nguyên tình đồng chí, đồng đội thiêng liêng”.
Rời Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn trong buổi chiều hoàng hôn sâu lắng của núi rừng, ráng chiều đỏ buông trên đường Hồ Chí Minh, những chuyến xe ra Bắc vào Nam vẫn nhộn nhịp, chúng tôi quay về mà lòng vẫn liên tưởng đến con đường Trường Sơn một thời khói lửa đã ghi dấu ấn của những người con huyền thoại. Những dấu tích của chiến tranh vẫn còn in đậm trên những nẻo đường, những câu chuyện-nhân chứng sống vẫn còn đây đó trên mỗi bước đi, để thấu được nỗi đau của chiến tranh, tôn trọng giá trị của hòa bình, độc lập dân tộc. Và, tự nhắc lòng mình phải sống có trách nhiệm hơn với quê hương, đất nước. Bởi: “Có hôm nay là xương máu đổi về/Của bao người đã tràn trề thương tích/Của các anh vẫn chưa rõ lai lịch/Ở nghĩa trang hay núi cát, sông rừng…”.