Môi trường nước làng nghề Đại Bái thiếu sạch, thừa ô nhiễm

Cuối tháng 10 vừa qua,  làng nghề Đại Bái (Đại Bái, Gia Bình) được công nhận là hội viên của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam và được phong tặng danh hiệu “Làng nghề tiêu biểu Việt Nam”. Tuy nhiên tình trạng ô nhiễm môi trường, đặc biệt là môi trường nước tại làng nghề truyền thống này lại đang là vấn đề cần được lưu tâm hơn bao giờ hết.

Theo thống kê đến năm 2011, thôn Đại Bái (xã Đại Bái, huyện Gia Bình) có khoảng 1.500 hộ, trong đó gần 60% số hộ sản xuất và kinh doanh các mặt hàng thủ công mỹ nghệ, đồ gia dụng đồng, nhôm. Doanh thu từ nghề truyền thống chiếm hơn 90% tổng doanh thu sản xuất của thôn. Song bên cạnh vai trò nâng cao mức thu nhập, tạo ra việc làm và cải thiện chất lượng đời sống của người dân cũng đã thể hiện những mặt trái mà một trong số đó là việc gây ô nhiễm môi trường.

Nguyên liệu chính của làng nghề là đồng và nhôm, trong quá trình gia công có sử dụng các loại hoá chất nên phát sinh các chất thải rắn, khí, nhiệt độ, tiếng ồn. Bình quân một xưởng sản xuất hàng gia dụng, mỗi tháng tiêu thụ khoảng 5 đến 6 tấn nhôm với khoảng 5 tạ hoá chất. Quá trình dập, rửa, đánh bóng và làm trắng sản phẩm có sử dụng các loại hoá chất như: NaOH, H2SO4, CuOH, dầu mỡ, muối… Nước thải đổ trực tiếp ra ao hồ xung quanh.

Cũng tại khu vực quanh hồ trong làng, có nhiều hộ gia đình sinh sống và làm nghề, nước thải sinh hoạt cũng như sản xuất thải trực tiếp ra ngoài không qua xử lí. Việc này đã diễn ra trong nhiều năm nay khiến môi trường nước ô nhiễm trầm trọng. Kết quả phân tích chất lượng nước mặt tại thôn Tây Giữa xã Đại Bái của Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Ninh quý IV năm 2010 cho thấy nhiều chỉ tiêu có kết quả vượt mức cho phép: hàm lượng chất rắn lơ lửng (TSS) vượt quá mức giới hạn 4,2 lần, nhu cầu oxy hoá học và oxy sinh học (BOD và COD) có giá trị vượt mức cho phép nhiều lần làm giảm nồng độ DO của nước, có hại cho hệ sinh thái nước. Lượng amoni cao hơn giới hạn cho phép 41 lần, hàm lượng tổng dầu mỡ cao hơn 4,7 lần...

Năm 2004, cụm công nghiệp làng nghề với diện tích hơn 6ha được xây dựng và đưa vào hoạt động nay đã có 60 hộ sản xuất kinh doanh cũng phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường nước tương tự. Phân tích nước thải tại cống thải cụm công nghiệp Đại Bái cho kết quả hàm lượng TSS cao hơn giới hạn cho phép 6,8 lần, hàm lượng COD cao hơn 1,4 lần và giá trị pH nằm ngoài giới hạn cho phép.

Theo ông Đinh Gia Khoa Chủ tịch UBND xã Đại Bái, năm 2007, cụm được tài trợ xây dựng hệ thống xử lí nước thải nhưng do khó khăn trong kinh phí duy trì và vận hành nên đến nay hệ thống này không phát huy được tác dụng của nó. Anh Nguyễn Công Đoàn, cán bộ địa chính xây dựng nông nghiệp và môi trường xã cho biết: trong nhiều năm qua, đã có nhiều đoàn, tổ chức về lấy mẫu nước thải sản xuất để kiểm tra nhưng mọi hoạt động liên quan đến môi trường nước làng nghề cũng chỉ dừng lại ở đó.

Trong khi môi trường nước sông ngòi, đồng ruộng bị ô nhiễm thì nước sinh hoạt tại làng cũng là một vấn đề nan giải. Chị Nguyễn Thị Thoa, một người dân sống tại làng nghề cho biết, nước giếng khoan bơm lên có màu vàng ố phải qua bể lọc mới sử dụng được nhưng chủ yếu vẫn chỉ dùng cho sản xuất. Hầu hết các hộ trong làng đều có bể chứa nước mưa, gia đình cẩn thận thì có máy lọc nước mưa, hoặc mua nước về dùng.

Ô nhiễm môi trường nước do nước thải công nghiệp và thiếu nước sạch cho sinh hoạt là mối quan tâm lớn của người dân Đai Bái. Khôi phục và phát triển làng nghề là một yếu tố quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng đời sống người dân. Đặc biệt để củng cố những danh hiệu được trao tặng cho làng nghề truyền thống Đại Bái, việc giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường nước nơi đây nói riêng và môi trường các làng nghề trên toàn tỉnh cần được ưu tiên quan tâm và đầu tư hơn nữa.

Bài, ảnh: Hằng Nguyễn