Mượn đất lập nghiệp- Cách làm mới ở Bắc Ninh

Hiện nay, cả nước nói chung và tỉnh Bắc Ninh nói riêng còn nhiều khu, cụm công nghiệp chưa sử dụng, ở nhiều nơi người nông dân không còn “mặn mà” với ruộng đồng. Trong bối cảnh ấy, phong trào “Mượn đất lập nghiệp” của Tỉnh Đoàn Bắc Ninh mở ra một hướng đi mới cho đoàn viên thanh niên tham gia phát triển kinh tế.

Kỳ I: MÔ HÌNH TIÊN PHONG

 Ý tưởng độc đáo

Vài năm về trước, những cánh đồng ở Bồng Lai, Hán Quảng, Việt Thống, Yên Giả… ở Quế Võ sau khi thu hoạch xong vụ mùa còn trơ gốc rạ, thế mà bây giờ được phủ một màu xanh mướt của khoai tây. Bí thư Tỉnh Đoàn Vương Quốc Tuấn cho rằng: “Đó là thành quả của phong trào “Mượn đất lập nghiệp” mà Tỉnh Đoàn phát động. Đây là mô hình đầu tiên của tổ chức Đoàn toàn quốc, bắt nguồn từ một chuyến đi công tác ở một xã ven sông Đuống (Thuận Thành) vào năm 2012.

Chạy dọc triền đê, tôi không khỏi bất ngờ về những giàn gấc chi chít quả của các bạn Đoàn xã Đình Tổ. Trồng gấc đối với người dân xưa nay không hiếm, nhưng chuyện những đoàn viên thanh niên ở đây mạnh dạn liên kết nhau thuê và mượn 5 ha đất bãi ven sông, bờ kênh mương để trồng gấc cung cấp cho các nhà máy sản xuất tinh dầu thu được hàng trăm triệu đồng mỗi năm quả là một việc làm ý nghĩa, xứng đáng để các nơi khác học tập.

Mô hình “Mượn đất lập nghiệp” của anh Hoàng Xuân Sơn tạo nhiều việc làm cho người lao động ở xã Bồng Lai.

Hiện nay, Bắc Ninh cũng như bao địa phương khác: Có nhiều khu, cụm công nghiệp chưa sử dụng và không ít diện tích ruộng đất của người nông dân bỏ không lãng phí. Từ đó, tôi suy nghĩ nếu mượn được quỹ đất này cho các đoàn viên thanh niên cải tạo để sản xuất sẽ tạo ra nhiều việc làm có ý nghĩa và đem lại giá trị kinh tế cho chính bản thân họ”.

Sau 2 năm ấp ủ, đến ngày 25-3-2014, Tỉnh Đoàn Bắc Ninh triển khai phong trào “Mượn đất lập nghiệp” với mục đích: Tận dụng quỹ đất tại các khu, cụm công nghiệp, các xứ đồng chưa sử dụng cho đoàn viên thanh niên trồng cây hoa mầu ngắn ngày như vừng, lạc, đậu tương, khoai tây… nhằm phủ xanh mặt bằng, giúp thanh niên các địa phương có thêm cơ hội phát triển kinh tế, làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương, đồng thời tạo quỹ rất thiết thực cho hoạt động tổ chức Đoàn. 

“Hạt giống” của phong trào

Gây dựng phong trào cũng giống như trồng cây. Muốn cây phát triển xanh tươi cho đơm hoa, kết trái phải lựa chọn được giống tốt. Đối với “Mượn đất lập nghiệp” cũng vậy, Tỉnh Đoàn Bắc Ninh đặc biệt quan tâm tới việc chọn những “hạt giống” để gây dựng phong trào. Chúng tôi về xã Bồng Lai vào những ngày cuối năm. Trời rét như cứa da cứa thịt, nhưng anh Hoàng Xuân Sơn vẫn hì hục đắp đất be bờ dẫn nước vào khu đồng trồng khoai tây. Sơn bảo: “Nghe tin nước về, tôi phải thức suốt đêm ngoài đồng để chờ và dẫn nước vào ruộng. Làm bạn với nhà nông là phải lăn lộn và đam mê, nếu không thì sẽ hỏng. Có rất nhiều cách kiếm sống và làm giàu, nhưng tôi nghĩ làm giàu trên chính mảnh đất quê hương vẫn bền vững và thiết thực nhất”. Nhìn việc Sơn làm và nghe những điều Sơn chia sẻ, chúng tôi cũng phần nào hiểu được vì sao Tỉnh Đoàn Bắc Ninh lại chọn anh làm “hạt giống” để “gieo trồng” và nhân rộng phong trào.

Hoàng Xuân Sơn sinh năm 1983, công tác ở Trạm Khuyến nông Quế Võ. Năm 2006, Sơn tốt nghiệp Khoa Nông học, chuyên ngành Di truyền chọn tạo giống (Đại học Nông nghiệp I Hà Nội). Sau gần 10 năm lao động và học tập, Sơn luôn trăn trở nghiên cứu khoa học một cách thực tiễn, nghĩa là làm khoa học trên đồng ruộng: Cải thiện chất lượng giống, quy trình chăm sóc kỹ thuật và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Ở Sơn người ta thấy hội tụ đầy đủ những điều cần thiết khi làm khoa học trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp. Mô hình đầu tiên của phong trào “Mượn đất lập nghiệp” với anh là trồng cây ngắn ngày trên đất cát.

Mô hình trồng gừng trong bao.

Bí thư Tỉnh Đoàn Vương Quốc Tuấn cho biết: “Mô hình đầu tiên gặt hái thành công ngoài mong đợi nhưng cũng gặp rất nhiều khó khăn về mặt bằng. Để triển khai mô hình, Tỉnh Đoàn đã phối hợp với nhiều đơn vị như Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh, Sở Tài nguyên & Môi trường cùng chính quyền các địa phương rà soát diện tích đất chưa sử dụng của các công ty, doanh nghiệp. Tháng 3-2014, Tỉnh Đoàn đứng ra mượn đất của khu đô thị Tây Hồ (Phượng Mao-Quế Võ) với diện tích khoảng 40 ha cho Hoàng Xuân Sơn cùng nhóm bạn để trồng vừng và gừng trên đất cát. Tuy nhiên, công việc vừa triển khai thời gian ngắn thì gặp phải một số vướng mắc, nên phải di chuyển về mượn đất 15 ha tại cụm công nghiệp Nhân Hoà (Quế Võ) và cam kết sẽ hoàn trả mặt bằng khi doanh nghiệp sử dụng đến”.

Bằng  những kiến thức tích lũy được sau nhiều năm miệt mài lao động và nghiên cứu, Sơn đã trồng xen canh giữa 3 loại cây: Vừng đen, gừng và cây bí xanh. Nước và chất dinh dưỡng nuôi cây bằng hệ thống đường ống tự động do Sơn nghiên cứu chế tạo. Trong đó, ý tưởng trồng gừng trong bao tải đã mở ra nhiều triển vọng về khả năng tận dụng diện tích cũng như việc cơ động vận chuyển cây trồng sang khu đất khác khi phải trả mặt bằng cho doanh nghiệp.

Ban đầu trồng thử nghiệm cây vừng, gừng trên cát, nhiều người dân chưa hiểu thắc mắc và cho rằng sẽ không có hiệu quả vì khó khăn về nguồn nước. Để khắc phục, Sơn đã thực hiện đồng bộ 3 giải pháp: Cải tạo hệ thống kênh mương, tận dụng nguồn nước khu vực ao hồ xung quanh và sử dụng nước giếng khoan. Sau 3 tháng sản xuất, Hoàng Xuân Sơn cùng nhóm bạn đã chứng minh cho mọi người thấy rằng sự kết hợp chặt chẽ giữa sức trẻ với kiến thức khoa học kỹ thuật cho thu hoạch được gần 5 tấn vừng đen đem lại giá trị hơn 400 triệu đồng và đến cuối tháng 9-2014, thu hoạch được 30 tấn gừng đem lại nguồn thu hơn 200 triệu đồng (trừ chi phí thu lãi từ 35-40%).  

Phong trào “Mượn đất lập nghiệp” là đề án của Tỉnh Đoàn Bắc Ninh đang được Trung ương Đoàn triển khai nhân rộng toàn quốc. Vì thế để phong trào trở thành điểm sáng, mang dấu ấn của tuổi trẻ miền Quan họ, Tỉnh Đoàn Bắc Ninh đã chủ động tuyên truyền sâu rộng phong trào “Mượn đất lập nghiệp” trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên Bản tin Thanh niên, trang Web Tỉnh Đoàn, đồng thời kết hợp lồng ghép trong các hoạt động và các sự kiện của địa phương, các hội thi, hội diễn văn nghệ và diễn đàn trao đổi.

Kỳ II: Màu xanh lan tỏa