Nâng cao hiệu lực, hiệu quả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Thời gian qua, công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (NTD) luôn được các cấp, ngành, địa phương trong tỉnh quan tâm thực hiện và đạt được những kết quả tích cực. Luật Bảo vệ quyền lợi NTD sửa đổi năm 2023 được ban hành góp phần quan trọng hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả bảo vệ quyền lợi NTD.

Cán bộ Quản lý thị trường kiểm tra tem, nhãn hàng hoá tại Siêu thị Dabaco Từ Sơn, phường Đông Ngàn (thành phố Từ Sơn).  

Theo ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Công Thương, Chủ tịch Hội bảo vệ quyền lợi NTD tỉnh, Đảng và Nhà nước ta có nhiều chủ trương, chính sách bảo vệ quyền lợi NTD. Điển hình như việc ban hành Chỉ thị số 30 CT/ TW, ngày 22 -1 -2019 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi NTD. Gần đây nhất là Luật Bảo vệ quyền lợi NTD sửa đổi năm 2023 có hiệu lực từ 1-7-2024 quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của NTD; trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đối với NTD; trách nhiệm của tổ chức xã hội trong việc tham gia bảo vệ NTD; giải quyết tranh chấp giữa NTD và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi NTD. 
Điểm mới của Luật này là các nội dung, quy định được sửa đổi, hoàn thiện, bảo đảm thiết thực, phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội và hoạt động phát triển sản xuất, kinh doanh hiện nay. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng trong công tác bảo vệ quyền lợi NTD, giúp họ yên tâm sắm hàng hoá và thay đổi tư duy, thói quen trong việc lựa chọn địa chỉ, đơn vị cung ứng sản phẩm…
Tại Bắc Ninh, các cơ quan, đơn vị như: Sở Công Thương, Công an tỉnh, Hội Bảo vệ quyền lợi NTD, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Tỉnh đoàn… đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động cán bộ và hội viên tích cực tham gia bảo vệ quyền của NTD; nêu cao vai trò giám sát việc thực hiện quy định của pháp luật; phản biện xã hội, góp ý xây dựng đối với dự thảo văn bản pháp luật, kế hoạch, chương trình, dự án, đề án của cơ quan Nhà nước về bảo vệ quyền lợi NTD; đấu tranh chống các hành vi xâm hại quyền của NTD.
Năm 2024 và 5 tháng đầu năm, lực lượng quản lý thị trường trực tiếp tuyên truyền, ký cam kết không sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhập lậu, kém chất lượng, không có nguồn gốc xuất xứ… với  gần 2.030 cơ sở sản xuất, kinh doanh ở các địa phương trong tỉnh; kiểm tra, xử lý 308 vụ vi phạm các quy định trong lĩnh vực thương mại với tổng tiền thu, phạt hành chính, tiền bán hàng tịch thu, trị giá hàng hóa vi phạm xử lý, hàng tồn kho gần 30 tỷ đồng; chuyển giao cơ quan Cảnh sát điều tra xử lý 7 vụ, trị giá hàng vi phạm gần 23,38 tỷ đồng. 
Chi cục Hải quan khu vực V cũng thực hiện kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan 912 vụ với gần 30 tỷ đồng, trong đó, riêng địa bàn tỉnh Bắc Ninh xử lý 471 vụ, số tiền phạt hơn 4,9 tỷ đồng. Các hành vi vi phạm chủ yếu là khai, nộp hồ sơ khai hải quan không đúng thời hạn quy định, khai thuế sai; không có giấy phép nhập khẩu hàng hóa; vi phạm quy định về quản lý nguyên liệu, vật tư…
Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực trong công tác tuyên truyền, kiểm tra, kiểm soát… bảo vệ quyền lợi NTD, nhưng trên thực tế, vẫn còn tồn tại một số vấn đề khiến hiệu quả bảo vệ NTD chưa đạt như kỳ vọng. Điển hình như tình trạng vi phạm quyền lợi NTD hiện nay vẫn diễn ra phức tạp với nhiều hình thức tinh vi, từ hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đến các hành vi lừa đảo trực tuyến, quảng cáo sai sự thật. Trong khi đó, công tác phối hợp giữa các cơ quan quản lý Nhà nước và các lực lượng chức năng còn hạn chế, nhất là việc chia sẻ thông tin, giám sát hàng hoá giữa các địa bàn; việc quản lý, giám sát và xử lý các hành vi xâm phạm quyền lợi NTD trên môi trường kinh doanh thương mại điện tử gặp nhiều khó khăn do thiếu công cụ kỹ thuật, hành lang pháp lý và nhân sự; nhận thức về quyền và nghĩa vụ của NTD ở một bộ phận người dân còn hạn chế dẫn đến việc họ dễ dàng trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo…
Để giải quyết vấn đề này, các đơn vị liên quan cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, phát hiện, xử lý nghiêm, kịp thời các đối tượng sản xuất, kinh doanh, quảng cáo, phân phối hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng;  đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, bảo vệ quyền lợi NTD. NTD có kiến thức tự bảo vệ mình, tránh tiền mất tật mang, nhất là trong môi trường không gian mạng. Các sàn thương mại điện tử cần nâng cao trách nhiệm trong việc sàng lọc, ngăn chặn các tài khoản không cung cấp đầy đủ thông tin, mạnh tay xử lý khi có dấu hiệu vi phạm. Các cơ quan, hiệp hội bảo vệ quyền lợi NTD cần phối hợp, thường xuyên tổ chức các hoạt động nâng cao kiến thức, kỹ năng mua sắm online, nhằm đưa ra những cảnh báo, hướng dẫn NTD phòng, tránh lừa đảo…