Nét văn hóa độc đáo của người Đại Bái

Về thăm đền Đô ngày xuân, đi giữa không gian linh thiêng của Thái miếu nhà Lý. Bước qua Ngũ Long Môn tôi bị lôi cuốn bởi đôi đèn đồng ngự ở ngưỡng tiền, thanh tao như bông hoa sen tỏa sáng bên lư đồng cổ kính, với nét trạm trổ tinh sảo cùng họa tiết độc đáo được đặt trang trọng giữa sân rồng trước nhà tiền tế. Trong tôi ý thức tìm về nơi sản sinh ra tuyệt tác này.

Đèn có chiều cao 2m11 và nặng 284kg, mang hình tượng bông hoa sen. Xung quanh quả cầu là 8 chữ vương tượng trưng cho 8 vị vua nhà Lý, phía dưới là 3 ngọn lửa tiếp nhận linh khí đất trời biểu trưng cho thiên địa và nhân. Hoa văn, họa tiết được sử dụng trên đèn là kết tinh truyền thống lịch sử, văn hoá hơn 4000 năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.  

Thật bất ngờ khi biết quá trình tạo ra cặp đèn chỉ vỏn vẹn 18 ngày, mỗi gia đình trong làng được phân chia những công việc khác nhau như: Gò, chạm, khắc, làm màu… tất cả các công đoạn đều được làm thủ công  nên yêu cầu tính chính xác cao, qua đôi bàn tay khéo léo và tâm huyết của các nghệ nhân, cặp đèn đế vương được hoàn thành trong niềm hoan hỉ của không chỉ những người tạo tác mà còn là niềm vui chung của dân làng Đại Bái. Đây không chỉ là sản phẩm mang tính sáng tạo đơn thuần mà nó còn thể hiện cho tinh thần đoàn kết, gắn bó của người dân làng này.

Qua tìm hiểu và tiếp xúc với con người nơi đây tôi cũng biết thêm được rằng Đại Bái còn là nơi lưu giữ được rất nhiều nét đẹp văn hóa và tập tục truyền thống - một trong những nét đặc sắc ấy chính là tục “trọng lão”.

Dân làng Đại Bái trân trọng ngày giỗ tổ, họ bảo vệ ngôi đình thờ vị tiền sư. Những người dù đi xa quê hương, ngụ cư ở nơi khác nhưng cứ đến ngày giỗ tổ là trở lại làng. Cái lệ chung của những người 49 tuổi là cứ hôm trước ngày giỗ tổ (tức 28/9 âm lịch), những người đồng niên mặc áo the, khăn xếp chỉnh tề mang 3 mâm cỗ soạn ra Đình để trình làng. Sau ngày hôm ấy họ đã chính thức lên Lão và cắt cử ra mỗi người một công việc để lo việc cả năm cho nhân dân trong làng. Hàng ngày có từ 5 đến 10 người (phụ thuộc vào số lượng người đồng niên) ra thắp hương và trông coi quản lí Đình, (trong đó có một người làm thủ quỹ chịu trách nhiệm ghi chép lại số tiền thu và chi trong 1 năm đó, trích tiền khen thưởng cho những hội, quán trong làng…). Mỗi người một việc nhưng đều dựa trên tinh thần trách nhiệm, tự nguyện đóp góp công sức của mình vào việc làng.

Bản thân những người tham gia trông coi đình đều gương mẫu chấp hành các chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và nhà nước. Họ chính là hạt nhân quan trọng tuyên truyền, khơi dậy truyền thống của làng nghề cho cháu con học tập, làm theo. Những năm gần đây, kinh tế - xã hội ở Đại Bái khá phát triển nhưng các tệ nạn xã hội gần như không có cơ hội xâm nhập. Người dân chí thú làm ăn, năng động sáng tạo chung sức chung lòng xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Chia tay Đại Bái - mảnh đất với những con người tài hoa mà bên tai tôi  vẫn văng vẳng đâu đây những câu hát:

“ Muốn ăn cơm trắng cá trôi

Thì về Đại Bái đánh nồi với anh…”