Phát triển du lịch gắn với di sản văn hóa Quan họ

Sức sống bền bỉ, trường tồn cùng những sắc cốt lấp lánh của di sản văn hóa Quan họ luôn là “vầng sáng” thu hút và tạo ấn tượng bền sâu với bè bạn muôn phương mỗi khi về thăm Bắc Ninh. Để tiếp tục khai thác, đưa Quan họ vào hoạt động du lịch, hướng đến xây dựng thương hiệu du lịch Bắc Ninh bền vững cần có thêm những hướng đi đổi mới, linh hoạt...

Trải qua hàng nghìn năm, Bắc Ninh hội tụ, sản sinh và lưu truyền một kho tàng khổng lồ các di sản văn hoá quý báu mà tiêu biểu nhất là Dân ca Quan họ - Di sản văn hoá phi vật thể Đại diện của Nhân loại. Trong mỗi gia đình, làng xóm, các thế hệ liền anh, liền chị vẫn thay nhau tiếp nối, âm thầm trao gửi tình yêu và truyền dạy nghề chơi Quan họ. Vào dịp lễ hội đầu xuân, nhiều canh hát mộc được các gia đình nghệ nhân Quan họ tổ chức thu hút đông đảo du khách tìm đến thưởng thức, góp phần khẳng định sự hấp dẫn và sức lan tỏa của một loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo chỉ Bắc Ninh mới có. Đặc biệt, từ sau khi Dân ca Quan họ Bắc Ninh được vinh danh trở thành Di sản văn hóa thế giới đã góp phần quan trọng tạo ra những đột phá mới trong hoạt động du lịch. Một số làng Quan họ dần trở thành những điểm du lịch thu hút du khách trong nước và quốc tế như làng Diềm (Hòa Long, thành phố Bắc Ninh), làng Tam Tảo (Phú Lâm, Tiên Du)... Các công ty lữ hành khi tổ chức tour về Bắc Ninh thường tạo cơ hội để du khách được thưởng thức những làn điệu Dân ca Quan họ. Nhiều dịch vụ mới gắn với văn hóa Quan họ cũng được bổ sung vào các tour, tuyến du lịch như: Ăn cơm Quan họ, giao lưu với các nghệ nhân Quan họ, trải nghiệm, thưởng thức những canh hát mộc tại các làng Quan họ gốc...

Hình ảnh du lịch Bắc Ninh gắn với Dân ca Quan họ, những di tích lịch sử văn hóa, những lễ hội ngày càng được du khách trong nước và quốc tế biết đến nhiều hơn. Các loại hình du lịch về nguồn, du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa tâm linh, du lịch lễ hội… đã và đang thu hút lượng du khách đến với Bắc Ninh ngày một tăng cao. Phát biểu tại lễ kỷ niệm 57 năm Ngày Du lịch Việt Nam (9-7) vừa qua, đồng chí Lê Đắc Thuật, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh: Mỗi năm, Bắc Ninh đón gần 3 triệu lượt khách đến thăm quan, khám phá văn hóa truyền thống, tham gia lễ hội và các sự kiện văn hóa, thể thao… Thu nhập xã hội từ du lịch đạt khoảng 1.500 tỷ đồng. Riêng trong năm 2016, các cơ sở kinh doanh du lịch trực tiếp đón và phục vụ trên 700.000 lượt khách tăng gấp 21 lần so với năm 2000, doanh thu đạt hơn 500 tỷ đồng tăng gấp 20 lần so với năm 2000.

Di sản văn hóa Quan họ là nguồn lực quan trọng để Bắc Ninh phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù. Trong ảnh: Các liền chị Quan họ “nhí” trảy hội Lim.

Không ít du khách có thói quen mỗi khi đặt chân đến Bắc Ninh là phải nghe Quan họ mà nhất định phải là Quan họ ngồi chiếu, nhìn nhau hát những bài cổ, lề lối, không nhạc đệm vì như thế mới gọi là đến Bắc Ninh. “Thói quen ấy thật khó từ bỏ với bất cứ ai trót một lần gửi tình yêu vào Quan họ bởi chất mộc mạc, chân chất, giản dị thế thôi mà tinh túy, thâm trầm, sâu sắc lắm” - ông Hoàng Trọng Phiên, 62 tuổi, một du khách trảy hội Lim đến từ Đồng Nai chia sẻ.

Có thể thấy, Dân ca Quan họ đang trở thành một sản phẩm du lịch đặc thù hấp dẫn, tạo sức cạnh tranh nổi bật của du lịch Bắc Ninh mà các tỉnh, thành khác không dễ gì có được. Thời gian qua, khai thác thế mạnh nguồn lực di sản văn hóa Quan họ, Bắc Ninh tập trung ưu tiên phát triển các điểm du lịch gắn với trải nghiệm, khám phá các giá trị văn hóa, lịch sử làng quê miền Quan họ tại xã Hòa Long (thành phố Bắc Ninh), du lịch các làng Quan họ cổ gắn với du ngoạn sông Cầu, trảy hội Lim, hội Diềm... Hầu hết các điểm du lịch trên địa bàn tỉnh đều được quy hoạch có hát Quan họ, khuyến khích các nghệ nhân hát Quan họ trong các lễ hội, phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù dựa trên hoạt động giới thiệu, quảng bá, phát huy giá trị của Di sản Dân ca Quan họ. Gần đây, để phục vụ nhân dân và tạo điều kiện, cơ hội cho du khách được thưởng thức Dân ca Quan họ, tỉnh chỉ đạo ngành chuyên môn và các địa phương triển khai thực hiện nhiều hoạt động như: Tổ chức Canh hát Quan họ đêm Rằm tại thành phố Bắc Ninh; phục dựng một số Nhà chứa Quan họ; tổ chức biểu diễn Quan họ trên thuyền vào tối thứ 7 hàng tuần tại khu vực công viên Nguyên Phi Ỷ Lan...

Việc xác định và xây dựng thương hiệu du lịch Bắc Ninh từ di sản văn hóa Quan họ luôn được tỉnh và ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đặt ra như một chiến lược quan trọng để sớm đưa Bắc Ninh trở thành một trong những trung tâm du lịch văn hóa lớn của vùng đồng bằng sông Hồng và của cả nước, tương xứng với tiềm năng, lợi thế nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong quá trình hội nhập và phát triển. Song, để vừa tạo hiệu quả kinh tế vừa giúp du khách trải nghiệm và hiểu được những giá trị văn hóa đặc sắc của một “nghề chơi” lắm công phu nhưng giàu tinh túy đòi hỏi những người làm du lịch tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo xây dựng đa dạng sản phẩm du lịch tương xứng với tầm vóc của di sản văn hóa Quan họ.