Quan tâm hơn nữa hoạt động tư vấn tâm lý học đường

Tư vấn tâm lý học đường - cách gọi khác là tham vấn tâm lý học đường là hoạt động hỗ trợ, chăm sóc sức khỏe tinh thần cho học sinh, đặc biệt đối với những trường hợp có vấn đề về cảm xúc, hành vi. Những năm gần đây, khi lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần được quan tâm nhiều hơn, hoạt động tư vấn tâm lý học đường cũng ngày càng được chú ý.

Lứa tuổi dậy thì với nhiều biến đổi về tâm, sinh lý rất cần được gia đình, nhà trường quan tâm kịp thời.

Chị Nguyễn Thị Hoa, giáo viên một trường THCS tâm sự, đồng hành nhiều năm với học sinh lứa tuổi dậy thì, chị thấy không hiếm gặp các học trò phát sinh các vấn đề về tâm lý. Sự “nổi loạn” của lứa tuổi biểu hiện bằng nhiều cách khác nhau, có em thể hiện bản thân bằng việc hút thuốc lá điện tử, có em băn khoăn về giới tính thật của mình dẫn đến cảm xúc tiêu cực, thậm chí, có em có biểu hiện trầm cảm khi tự làm tổn thương bản thân bằng cách rạch dao lên cơ thể… Gần đây, chính chị là người phát hiện cô cháu họ tuổi teen tập tành hút thuốc lá sau thời gian chơi với một nhóm bạn xấu. Ban đầu là thuốc lá điện tử, giờ là thuốc lá điếu truyền thống, cô bé học lớp 7 vốn ngoan hiền, lễ phép bắt đầu có những biểu hiện quanh co, nói dối, học hành sa sút và thái độ ngang bướng… Trò chuyện với cháu, tạo niềm tin để cháu tâm sự, cho cháu cơ hội thay đổi, trao đổi bí mật với bố mẹ để cùng phối hợp… là cách chị Hoa đang làm và chị hy vọng, sự tôn trọng sẽ nhận được kết quả tích cực.
Cuối tháng 11 vừa qua, lần đầu tiên hơn 2.300 thày, cô là cán bộ, tổ tư vấn, tổ trưởng tổ chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm tại khối THPT và THCS tham gia mạng lưới tư vấn tâm lý trong toàn tỉnh được tham gia lớp tập huấn kiến thức, kỹ năng tư vấn tâm lý học đường. Đồng hành cùng ngành GD-ĐT Bắc Ninh suốt 4 ngày, tương đương 8 buổi tập huấn là Tiến sĩ Tâm lý học Nguyễn Thị Mai Hương, giảng viên Đại học Y Hà Nội. Với kinh nghiệm giảng dạy và gần 20 năm trực tiếp đánh giá, tham vấn, trị liệu tâm lý trẻ em, rối loạn phát triển lứa tuổi thanh, thiếu niên, Tiến sĩ Mai Hương cho rằng, trong khoảng 15 năm trở lại đây hoạt động tham vấn trường học đã phát triển ngày càng mạnh mẽ ở nước ta và nhận được nhiều sự  quan tâm rất lớn của ngành Giáo dục. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, tham vấn trường học chưa thực sự phát triển theo hướng chuyên nghiệp.
Mặc dù hiện nay nhiều trường học đã thành lập tổ/nhóm tư vấn tâm lý nhưng hoạt động còn mang tính hình thức và chưa đạt hiệu quả cao, chưa có sự giám sát chuyên môn đối với những người làm tham vấn trường học. Trước mắt, giáo viên, nhân viên nhà trường có thể kiêm nhiệm vai trò này nhưng họ cần được đào tạo, bồi dưỡng bài bản, tiến tới phải chuyên nghiệp hoá, phải bảo đảm người làm tham vấn trường học được xem là một nghề, có ngạch bậc, có thang bảng lương đồng thời chịu sự giám sát về chuyên môn bởi một tổ chức nghề nghiệp tham vấn trường học hoặc công tác xã hội trường học.
Tiến sĩ Mai Hương cũng nhận định, các hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa trong các nhà trường, tích hợp trong các giờ Chào cờ có thể giúp học sinh có cơ hội được trải nghiệm và học hỏi về giá trị và kỹ năng. Hiện nay, mọi người nói rất nhiều về kỹ năng sống, nhưng kỹ năng sống là phần ngọn của cây, để học sinh có được những hành vi, kỹ năng có thể ứng phó để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống và trong học tập luôn luôn cần bắt nguồn từ những giá trị cốt lõi được giáo dục từ gia đình, nhà trường và trong cuộc đời. Nói về tầm quan trọng của môi trường sống với việc giáo dục trẻ em, chị dẫn giải câu ngạn ngữ của châu Phi: Muốn nuôi dạy một đứa trẻ, chúng ta cần cả một ngôi làng. Hình ảnh ngôi làng ở đây chính là cộng đồng, trong cộng đồng đó có căn nhà của đứa trẻ, có hàng xóm, láng giềng và các mối quan hệ liên nhân cách, có bạn bè trong và ngoài trường học của đứa trẻ…
Theo bác sĩ CKII Trần Xuân Ngọc, Giám đốc Bệnh viện Sức khỏe tâm thần tỉnh, các rối loạn về sức khoẻ tâm thần ở trẻ em, đặc biệt là lứa tuổi vị thành niên ngày càng gia tăng có một phần do sự bùng nổ mạng xã hội, trẻ em sử dụng điện thoại, chơi game nhiều, áp lực học hành, thành tích… Những dấu hiệu cảnh báo mà các thày cô và phụ huynh cần lưu ý là khi con trẻ có bất thường như: Thiếu hoà hợp, khó hoà nhập với môi trường xung quanh, gây khó chịu cho trẻ xung quanh…
Bà Nguyễn Thị Ngọc, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT khẳng định, nhận thức rõ tầm quan trọng của việc tư vấn học đường, Sở GD-ĐT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Đề án “Tư vấn học đường trong trường phổ thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2022-2025” (Đề án 04). Cụ thể hóa Đề án 04, Sở GD-ĐT đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện hiệu quả Đề án. Đến nay, 100% trường phổ thông đã thành lập phòng/góc tư vấn học đường, tổ tư vấn, hỗ trợ học sinh, đồng thời xây dựng được mạng lưới Tổ tư vấn học đường tỉnh Bắc Ninh với gần 1.000 cán bộ, giáo viên cốt cán từ cấp Tiểu học đến THPT. Tại mỗi cơ sở giáo dục, xây dựng mạng lưới tư vấn cấp trường gồm thành viên Tổ tư vấn, giáo viên chủ nhiệm lớp và cán bộ Đoàn/ Đội. Có 299 cán bộ, giáo viên trên địa bàn tỉnh đã được cấp Chứng chỉ bồi dưỡng năng lực tư vấn cho giáo viên phổ thông.
Kết quả, năm học 2023-2024, các nhà trường trong toàn tỉnh thực hiện 4.958 ca tư vấn cá nhân và 1.629 buổi tư vấn nhóm. Trong đó, các trường THPT thực hiện tư vấn cá nhân cho 775 ca thông thường (tâm sự, giải tỏa những thắc mắc, băn khoăn cho học sinh, cha mẹ học sinh), 126 ca tư vấn, tham vấn cá nhân chuyên sâu (những trường hợp đang gặp khó khăn về tâm lý, rối loạn phát triển); 145 buổi tư vấn, tham vấn nhóm nhỏ (một số học sinh có chung vấn đề cần tư vấn) và 151 buổi tư vấn theo lớp, khối, toàn trường… Tại các trường Tiểu học, THCS, đã thực hiện tư vấn cá nhân cho 3.822 ca thông thường; 185 ca tư vấn, tham vấn cá nhân chuyên sâu; 756 buổi tư vấn, tham vấn nhóm nhỏ và 577 buổi tư vấn theo lớp, khối, toàn trường.
 Môi trường học tập là tổng hòa của 3 yếu tố môi trường vật chất, môi trường xã hội và cảm xúc. Để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, việc trang bị kiến thức, kỹ năng trong hoạt động tư vấn tâm lý học đường thực sự có ý nghĩa. Điều này sẽ góp phần phòng ngừa, hỗ trợ và can thiệp hiệu quả đối với học sinh đang gặp khó khăn về tâm lý trong học tập và cuộc sống, giảm thiểu những tác động, hành vi tiêu cực.