“Người lái đò” tận tụy của trẻ em khuyết tật

Những thầy cô giáo ở Trung tâm Nuôi dưỡng người có công và bảo trợ xã hội (NDNCC&BTXH) tỉnh luôn tâm niệm mình vừa là thầy, vừa như người cha, người mẹ thứ hai gần gũi yêu thương, chỉ bảo học trò từng điều nhỏ nhất trong cuộc sống thường ngày. Dẫu chặng đường học tập trải qua rất nhiều khó khăn, niềm vui của các thầy, cô là chứng kiến sự trưởng thành của học trò nhỏ, tự tin vào bản thân để hòa nhập cộng đồng.

Cô giáo Nguyễn Thanh Hoa hướng dẫn học sinh làm các sản phẩm hoa giấy, đồ thủ công handmade.

Tiết học tiếng Việt tại Trung tâm NDNCC&BTXH khá tĩnh lặng. Không có những tiếng đánh vần ê a, thay vào đó là sự chăm chú của học trò lên những cử chỉ, hình ảnh của cô giáo Nguyễn Thị Hường trên bục giảng. Thủ ngữ - ngôn ngữ ký hiệu bằng tay là những bài học đầu tiên các em khiếm thính được học khi vào trung tâm. Từ đây các em có điều kiện học đọc, viết tiếng Việt, làm toán và mở ra cánh cửa giao tiếp với người xung quanh. Để tăng hiệu quả bài học, cô Hường kết hợp với những hình ảnh trực quan, clip ngắn, đan xen bài vận động, thực hành giác quan giúp các em dễ tiếp thu, tạo tâm lý thoải mái trong học tập.
Dù tốt nghiệp Khoa Giáo dục đặc biệt tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, song thời gian đầu mới công tác tại Trung tâm, cô Hường vẫn không lường hết được khó khăn bởi học trò ở nhiều dạng tật khác nhau, hoàn cảnh sống cũng khác nhau. “Thông thường trong mỗi lớp sẽ có học sinh ở đủ các dạng tật như: Khiếm thính, chậm phát triển trí tuệ, down… Giáo viên phải có phương pháp dạy, truyền đạt phù hợp với khả năng từng em. Mức độ nặng nhẹ của các em khác nhau, tâm sinh lý cũng có nhiều sự khác biệt với trẻ bình thường nên đòi hỏi sự tiếp cận đặc biệt hơn. Các học trò ở đây không thể gò ép theo một khuôn khổ nào mà chủ yếu dành sự khích lệ, động viên. Mọi cố gắng dù là nhỏ nhất nếu được khen ngợi sẽ tạo động lực rất lớn để các em cố gắng” - cô Hường tâm sự.
Những trò có khả năng nhận thức tốt thì việc dạy chữ không quá khó khăn nhưng với trẻ chậm phát triển trí tuệ là cả một quá trình vất vả, kiên trì. Có em học cả tháng mà vẫn chưa cầm bút viết nét thành thạo. Có em học trước quên sau, phải dạy đi dạy lại nhiều tháng, thậm chí cả năm mới nhớ được một kiến thức cơ bản. Rồi những lúc học trò chán không muốn học, bỏ ra ngoài hờn dỗi… đều cần cô giáo quan tâm, an ủi, dỗ dành. Sự kiên trì ấy được đền đáp khi các em cảm nhận được tình cảm yêu thương, nỗ lực phối hợp cùng cô. Thành quả học tập đôi khi chỉ là các em tự viết được tên tuổi, suy nghĩ của mình, tự đọc lưu loát một mẩu truyện ngắn hay biết tính toán đơn giản để đi chợ hàng ngày cũng đủ để cô và trò vỡ òa hạnh phúc.
Song song với học văn hóa, các em học sinh còn được hướng nghiệp, dạy nghề từ sớm. Lớp học làm hoa giấy, đồ handmade của cô giáo Nguyễn Thanh Hoa luôn đầy sắc màu, rộn ràng tiếng cười vui. Thông thường những học trò ở tuổi nhỏ hoặc ở dạng khuyết tật khá nặng sẽ được xếp vào học nghề này. Công đoạn làm ra một sản phẩm hoa giấy không phức tạp nhưng đòi hỏi sự tập trung, khéo léo của đôi bàn tay. Cô Hoa tỷ mỉ cầm tay chỉ việc, hướng dẫn học sinh rập cánh, vuốt hoa, dán lá… Dẫu ban đầu khó khăn, vụng về nhưng hầu hết sau khoảng 1 tháng, các em đều tự mình làm ra được một sản phẩm hoàn chỉnh từ đơn giản đến phức tạp như: Chiếc thiệp handmade, đóa hoa hồng đủ màu sắc, chiếc kẹp, xược tóc duyên dáng...
Cô Hoa chia sẻ, mỗi học trò là một hoàn cảnh riêng. Các em không may bị khuyết tật, sống xa gia đình chịu thiệt thòi nên mỗi giáo viên công tác ở đây ngoài chuyên môn chung còn đóng vai trò là người thân trong gia đình yêu thương, chăm sóc và giáo dục nhân cách cho các em. Trong lớp cô thuộc hoàn cảnh của từng em học sinh. Có học sinh gắn bó với cô từ lúc vào trung tâm đến lúc tốt nghiệp, coi cô như người mẹ thứ hai… “Với học sinh khuyết tật thì việc học kiến thức chỉ là một phần, quan trọng hơn cả là rèn luyện cho các em kỹ năng tự lập, đạo đức lễ phép và sự tự tin trong cuộc sống. Nhiều em khi mới vào trung tâm “thu mình” trong không gian riêng biệt. Tôi phải dành thời gian để quan sát, gần gũi tìm hiểu tâm tư, tình cảm, ứng xử với các em như một người bạn. Khi các em mở lòng thì việc học mới diễn ra hiệu quả. Rồi đến giai đoạn các em bước vào tuổi dậy thì, những hành vi bất hợp tác do tâm sinh lý thay đổi là không tránh khỏi. Chúng tôi phải thường xuyên giữ liên lạc với phụ huynh, phối hợp để giúp con vượt qua khó khăn, hướng các con đến các hành động tốt, các ứng xử phù hợp…” - cô Hoa cho hay.
Nhờ tình cảm, sự chỉ bảo tận tình của các cô giáo, các em học sinh khuyết tật đã và đang bước qua những rào cản để tự tin hòa nhập cộng đồng. Không ít học sinh tốt nghiệp có việc làm thu nhập ổn định, có gia đình riêng hạnh phúc quay trở lại trung tâm tri ân các thầy cô. Đó có lẽ là niềm hạnh phúc lớn nhất, động lực để các giáo viên ở đây kiên trì nỗ lực mỗi ngày trên hành trình đồng hành cùng các con tự lập cuộc sống.
Bà Nguyễn Thị Thuận, Giám đốc Trung tâm NDNCC&BTXH cho biết: “Điều trăn trở hiện nay là làm thế nào để các em được học tập trong môi trường ngày càng tốt hơn bởi chúng tôi không xem các em là học sinh bình thường mà như con, cháu của mình, trung tâm chính là ngôi nhà của các em. Đến đây, các em được hỗ trợ mọi mặt, từ việc học hành, ăn, ở không phải đóng một khoản chi phí nào. Chúng tôi mong muốn bù đắp thiệt thòi mà các em gánh chịu so với những bạn cùng trang lứa khác”.
Rời Trung tâm NDNCC&BTXH, ấn tượng lớn nhất là nụ cười hồn nhiên, sự lễ phép, thân thiện của các em học sinh. Đằng sau mỗi sự tiến bộ của các em là công sức vun đắp của các thầy cô giáo - những người lái đò tận tụy với sứ mệnh thắp sáng ước mơ, con đường hòa nhập cho trẻ em hoàn cảnh đặc biệt.