Làng mới được xây dựng từ lòng dân

Lựa chọn cách tiếp cận ngược thay vì hỗ trợ cơ sở hạ tầng, mô hình làng Nông thôn mới (NTM) theo kiểu Saemaul Undong của Hàn Quốc thí điểm tại thôn Mộ Đạo, xã Mộ Đạo (Quế Võ) xác định rõ xây dựng nông thôn phải bắt đầu từ chính người dân, được kỳ vọng đem lại luồng gió mới cho quá trình hiện đại hóa nông thôn hiện nay.

Khảo sát xây dựng điểm tập kết rác thải tập trung của thôn Mộ Đạo do Quỹ toàn cầu hóa NTM Hàn Quốc hỗ trợ.
 

Saemaul Undong là phong trào cộng đồng mới, hay làng mới, được Chính phủ Hàn Quốc đưa ra từ năm 1970 để phát triển khu vực nông thôn, thu hẹp khoảng cách nông thôn và đô thị thông qua việc nâng cao tính trách nhiệm và lòng tự tôn của người dân. Tại Việt Nam, trong 7 năm (2014 - 2021), Quỹ toàn cầu hoá NTM Hàn Quốc hỗ trợ xây dựng 8 làng dự án và tại Bắc Ninh có duy nhất thôn Mộ Đạo được lựa chọn triển khai thí điểm. Mô hình “Làng NTM” được thực hiện trong 5 năm (2017 - 2022) với tổng ký phí khoảng 15 tỷ đồng. Theo ông Kwak Busung, Trưởng đại diện Quỹ tại Việt Nam, mục tiêu của chương trình khi thực hiện mô hình này không phải đơn thuần là hỗ trợ về mặt tiền bạc, mà chính là hướng đến cải thiện môi trường sống, nâng cao thu nhập của người dân thông qua việc hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng; cơ giới hóa nông nghiệp; áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật mới về cây trồng vật nuôi, từ đó thay đổi nhận thức người dân theo tinh thần tự lực - tự cường - hợp tác.
Quỹ toàn cầu hóa NTM Hàn Quốc cử cán bộ, chuyên gia về khảo sát trực tiếp nguyện vọng, sau đó, cùng người dân xây dựng lộ trình hiện đại hóa làng quê phù hợp nhất. Qua hơn một năm thực hiện, Quỹ hỗ trợ thôn Mộ Đạo cải tạo sửa chữa nhà văn hóa, xây dựng Văn phòng Hợp tác xã; sắm sửa một số thiết bị, máy nông nghiệp, vệ sinh môi trường như máy cày, máy cấy, kho lạnh bảo quản nông sản, xe rác, tập huấn kỹ thuật sản xuất khoai tây giống và thương phẩm theo hướng VietGap…với kinh phí gần 4,4 tỷ đồng.
Theo ông Nguyễn Công Cừ, Trưởng thôn Mộ Đạo, với một địa phương có truyền thống và thế mạnh về sản xuất nông nghiệp, sự hỗ trợ từ phía các chuyên gia Hàn Quốc là hết sức có ý nghĩa. Hiện nay, thôn có 105 ha đất canh tác lúa giống theo hướng hàng hóa, 25-30 ha sản xuất khoai tây sử dụng nhãn hiệu tập thể “Khoai tây Quế Võ”, người nông dân nơi đây có nhiều điều kiện và sẵn sàng đón nhận chương trình này. Nhờ những thiết bị nông nghiệp được hỗ trợ, công tác làm đất, thu hoạch, bảo quản nông sản được nhanh chóng, thuận lợi hơn. 
Nhưng thay đổi quan trọng nhất phải kể đến chính là ý thức trách nhiệm của người dân với với sự phát triển của làng quê mình. Bởi, mặc dù về đích NTM từ năm 2016, nhưng trước đây, có một số người dân còn rất mơ hồ với chương trình này ngoài việc chỉ thấy xây dựng điện, đường, trường, trạm. Sau khi được các chuyên gia của Quỹ về tập huấn kỹ năng phát triển cộng đồng, lập kế hoạch phát triển kinh tế nông hộ, việc huy động sức người, sức của trong dân ở Mộ Đạo khi xây dựng các công trình tập trung tại thôn như cổng làng, nhà văn hóa được thực hiện một cách tự nguyện. Ông Tạ Quang Đông, người dân thôn Mộ Đạo vui mừng: “ Giờ đây, chúng tôi luôn rất ý thức gìn giữ môi trường sống của mình. Các hộ không còn vứt rác bừa bãi ra đường, tự giác để rác ở thùng chờ thu gom đúng giờ. Bộ mặt làng quê thoáng đãng và trong lành hơn hẳn”.
Thời gian tới, dự án sẽ tiếp tục triển khai các hạng mục: Hỗ trợ xây dựng nhà lưới sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; tập huấn các kỹ thuật sản xuất mới, xây dựng thương hiệu và liên kết tiêu thụ nông sản, lắp đặt đèn cao áp cho các trục đường chính,... Theo đánh giá của ông Nguyễn Hữu Trượng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT, phong trào xây dựng NTM của Việt Nam với 19 tiêu chí tạo ra nhiều chuyển biến tích cực, nhưng thực tế, việc triển khai vẫn còn một số hạn chế khi nhiều nơi còn chạy đua thành tích, hiệu quả từ sự đầu tư, hỗ trợ của nhà nước chưa cao… Mô hình làng NTM đang xây dựng tại Mộ Đạo với cách tư duy, tiếp cận mới, trọng tâm phát huy tính tự chủ của nông dân sẽ bổ sung thêm những giải pháp tích cực vào chương trình NTM của tỉnh. Hiện nay, Ban tư vấn của dự án với sự vào cuộc của các ngành chức năng, địa phương đang tích cực phối hợp, kết nối, chia sẻ thông tin liên quan đến kết quả, định hướng triển khai dự án, từ đó xây dựng thành công mô hình điểm về làng NTM để nhận rộng ra các địa phương trong tỉnh.