Nữ giám đốc HTX gìn giữ gốm cổ trong chất men khác biệt

Sản phẩm của HTX du lịch bảo tồn văn hóa Việt giới thiệu tại Chợ phiên do Liên minh HTX tỉnh tổ chức.

Nằm giữa làng gốm Phù Lãng (thị xã Quế Võ), HTX du lịch bảo tồn văn hóa Việt do chị Đặng Thị Tâm khởi xướng thành lập đang hoạt động tích cực, đóng góp vào sự phát triển chung của làng nghề. Ở đó, những nét tinh hoa từ chất men khác biệt của Phù Lãng được gìn giữ, sáng tạo trong các sản phẩm để văn hóa truyền thống chạm vào cuộc sống đương đại.
Cách đây 6 năm, từ một nhân viên kế toán tại các xưởng gốm trong làng, được ngửi mùi đất, mùi men gốm hàng ngày, chị Đặng Thị Tâm bắt đầu thấy yêu cách biến hóa từ những mảng đất xù xì thành vật dụng mang tính thẩm mỹ cao. Vừa làm chuyên môn, vừa lân la học hỏi từ các nghệ nhân tài hoa, chị bắt đầu biết phối trộn đất sét, tro rừng, bùn sông và sỏi ống để tạo ra sản phẩm gốm mang hồn sông, núi, dân tộc. Cùng thời điểm này, gia đình chị góp cổ phần để xây dựng Trung tâm bảo tồn văn hoá Việt - Làng nghề truyền thống gốm Phù Lãng. Đây là mô hình đầu tiên của làng nghề kết hợp với các doanh nghiệp, đơn vị lữ hành tổ chức các tour, tuyến du lịch trải nghiệm. Ở đó, có nhiều hạng mục như trưng bày sản phẩm, trải nghiệm nặn gốm, tham quan các cơ sở sản xuất… thu hút nhiều đoàn khách từ các quốc gia, lứa tuổi, sở thích khác nhau.
Cũng từ mô hình này, gốm Phù Lãng thêm cơ hội tiếp cận khách hàng, mở rộng độ phủ sóng tới thị trường và quảng bá hiệu quả hơn nét đẹp của làng nghề. Tuy nhiên, nhiều khách hàng phàn nàn về việc muốn mua những vật phẩm lưu niệm, làm quà mang về, mà gốm Phù Lãng nói chung chưa đáp ứng được nhu cầu này.
Năm 2023 chị Tâm cùng nhiều người trong làng được tham gia lớp học làm gốm do Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức. Với sự chỉ dạy tận tình của các chuyên gia Nhật Bản, người dân tiếp cận được kỹ thuật mới tạo ra sản phẩm gốm chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, vừa theo tiêu chuẩn hiện đại nhưng vẫn gìn giữ được những nét độc đáo truyền thống. Trong khi gốm Phù Lãng hiện tại đa phần vẫn là sản phẩm to, nặng như bình gốm, chum, lư thờ… chị Tâm nung nấu ý tưởng chế tác ra những sản phẩm nhỏ, làm quà phục vụ nhu cầu đời sống như bát, đĩa, bộ trà… Bởi theo chị đánh giá, những sản phẩm tiêu dùng thông thường sẽ dễ dàng tiếp cận với khách hàng hơn. Bằng số vốn vay mượn được, chị mạnh dạn đầu tư máy móc, lò nung điện hình thành cơ sở sản xuất của mình với thương hiệu Gốm Minh Tâm.
Mỗi sản phẩm đều bắt đầu từ sự kỳ công của chị Tâm, qua 4-5 công đoạn xử lý đất sét, nặn, vuốt… tạo ra những chiếc bát, tô, đĩa với đường nét mềm mại, tròn trịa. Khi đất sét đã khô, nhận một lớp men vô cùng đặc biệt - men da lươn. Gọi như vậy vì đây là lớp men bí kíp gia truyền của riêng làng nghề Phù Lãng, có màu vàng óng, nâu sậm, toát lên nét cổ điển và sang trọng. Men da lươn được tạo ra từ những nguyên liệu tự nhiên như tro trấu, bùn (hoặc bột đất) và đá son, nung ở khoảng 1.200oC nên độ lành tính cao, bảo đảm sức khỏe cho con người. Tuy nhiên, cái khó ở đây là phối trộn các nguyên liệu làm sao cho ra sắc thái đậm, nhạt hay lốm đốm của men. Mất 3 tháng, chị Tâm mới đưa ra sản phẩm hoàn chỉnh đầu tiên, hòa men chuẩn màu, điều chỉnh nhiệt độ nung cho màu men đẹp nhất.
May mắn thay, bộ sản phẩm bát, đĩa của chị Tâm khi tham gia chương trình đánh giá OCOP của thị xã Quế Võ được công nhận đạt chuẩn 3 sao; dự Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam năm 2024 được giải Khuyến khích… Từ đó, chị tự tin giới thiệu sản phẩm ngay tại Trung tâm bảo tồn văn hoá Việt nơi có khách du lịch thường xuyên đến tham quan. Đồng thời, chú trọng bán hàng trên các trang thương mại điện tử, Tiktok để giới thiệu sản phẩm đến thị trường trong và ngoài nước. Do đáp ứng tốt thị hiếu, đơn hàng đều đặn, chị phải thuê 5 nhân công thường xuyên làm việc. Tháng 4-2024, chị thành lập HTX du lịch bảo tồn Văn hóa Việt với mong muốn quy tụ các hộ sản xuất gốm cùng chung tay phát triển du lịch gắn với tiêu thụ sản phẩm làng nghề.
Với định hướng tiếp tục đa dạng sản phẩm, mở rộng thị trường, thời gian tới, chị Tâm mong muốn được hỗ trợ vay vốn đầu tư thêm nhiều loại máy móc hiện đại như bàn chuốt, máy in, máy dập, máy lọc men, máy nghiền đất… “Làng gốm Phù Lãng có tuổi đời gần 800 năm, tôi thấy phải có trách nhiệm giữ gìn nghề truyền thống thông qua phát triển tốt thương hiệu riêng. HTX cố gắng tiếp cận khách hàng bằng cái tâm, từ sự yêu thích sản phẩm gốm của riêng mình, sẽ có nhiều người ngày càng yêu mến gốm Phù Lãng hơn. Tôi mong muốn được sự quan tâm, tạo điều kiện từ các ngành, cấp, tạo động lực cho mình theo đuổi ước mơ cũng là thực hiện tốt trách nhiệm với làng nghề quê hương” - chị Tâm bày tỏ.