Thực trạng doanh nghiệp dân doanh ở thành phố Bắc Ninh

Trong những năm qua, doanh nghiệp dân doanh không ngừng đổi mới và phát triển, dần khẳng định vai trò là một trong những ngành kinh tế quan trọng, góp phần đáng kể vào việc huy động vốn đầu tư phát triển, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động; giải quyết việc làm cho người lao động; thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định chính trị, xã hội ở thành phố Bắc Ninh.

Trong quá trình hoạt động sản xuất, khu vực kinh tế dân doanh đã xuất hiện không ít các doanh nghiệp làm ăn hiệu quả, quy mô vốn lớn với nhiều loại hình sản phẩm hàng hóa có giá trị cao, thương hiệu mạnh và chiếm lĩnh được thị trường như: Chế biến thức ăn gia súc của tập đoàn Đabaco, Giấy các lại của Công ty cổ phần Việt Nhật; Sợi của công ty sợi Ý Việt; Sứ cao cấp của công ty sứ Long Phương; nhựa của của công ty nhựa Tiến Minh...

Mặc dù khu vực kinh tế dân doanh có sự phát triển vượt bậc, song phần lớn có quy mô nhỏ, năng lực tài chính hạn chế, nên khó khăn trong tổ chức hoạt động, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh. Theo thống kê, số doanh nghiệp có quy mô vốn dưới 5 tỷ đồng chiếm tới gần 70%, trên 50 tỷ đồng chiếm trên 10%, số doanh nghiệp còn lại có quy mô từ 5- 50 tỷ đồng.

Do quy mô vốn nhỏ, nên khả năng cạnh tranh, tìm kiếm các hợp đồng kinh tế lớn rất hạn chế, đồng thời việc đầu tư mua sắm công nghệ, trang thiết bị hiện đại là rất khó khăn, trong khi muốn cạnh tranh các doanh nghiệp phải không ngừng cải tiến trang thiết bị, cắt giảm chi phí đầu vào.

Điều tra, khảo sát về hiện trạng trong tháng 4 năm 2012 của 36 doanh nghiệp khu vực kinh tế dân doanh trên địa bàn thành phố, có tới trên 90% số doanh nghiệp có nhu cầu và cần hỗ trợ giúp đỡ. Trong đó, số doanh nghiệp khó khăn về vốn chiếm 83,6%, khó khăn về đất đai chiếm 40,1%, khó khăn về công nghệ chiếm 19%.

Xuất phát từ lý do nguồn vốn hạn hẹp, nên thời điểm kinh tế suy giảm như hiện nay, các doanh nghiệp có quy mô nhỏ gặp rất nhiều khó khăn để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp đã phải lựa chọn phương án tạm ngừng sản xuất, giảm bớt nhân công để bảo toàn vốn. Tình trạng thiếu vốn, không có vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh là hiện tượng khá phổ biến của các doanh nghiệp dân doanh hiện nay. Ngoài phần vốn tự có, các doanh nghiệp thường huy động vốn từ gia đình, người thân, bạn bè hoặc vay ngân hàng.

Mặc dù các ngân hàng thương mại đã hạ lãi suất theo chỉ đạo của ngân hàng nhà nước và có nhiều đổi mới theo hướng tạo thuận lợi hơn trong việc cung ứng cho vay đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa nhưng việc xử lý các vấn đề tài chính vẫn là khó khăn nổi trội của các doanh nghiệp. Hiện thường xuyên có tới trên 60% số doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính do không đủ tài sản thế chấp cho các tổ chức tín dụng để vay vốn.

Hầu hết các doanh nghiệp dân doanh đều là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, quy mô vốn bình quân của một doanh nghiệp lại quá nhỏ mặt bằng xuất phát thấp nên khó có thể huy động và tranh thủ được nguồn tài chính lớn. Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ vốn vay tín dụng, nhưng việc tiếp cận các nguồn vốn này gặp nhiều trở ngại do giá trị thế chấp của doanh nghiệp quá nhỏ lại không có khả năng bảo lãnh tín dụng. Nhiều doanh nghiệp khi thuê đất thì tiền đền bù đã gần bằng giá thuê đất, nhưng lại không được thế chấp để vay vốn.

Theo ước tính, hiện các khoản vay của doanh nghiệp dân doanh chiếm tới trên 46% là vay ngoài hoặc của người thân, có gần 54% là vay tín dụng từ ngân hàng. Một thực tế là, hầu hết doanh nghiệp dân doanh phải đi thuê trụ sở nên thường xuyên thay đổi địa điểm kinh doanh; một số có đang ký kinh doanh nhưng không hoạt động; một số có hoạt động nhưng sổ sách tài chính chưa được đầy đủ, đúng quy định và chưa có đủ khả năng lập các phương án, kế hoạch kinh doanh có hiệu quả để các tổ chức tín dụng xem xét thẩm định khi cho vay vốn mà không cần thế chấp tài sản.

Mặt khác, quan hệ tín dụng giữa doanh nghiệp dân doanh và ngân hàng vẫn còn vướng mắc mà nguyên nhân không chỉ do cơ chế chính sách chưa đầy đủ, mà do cơ cấu nguồn vốn của các doanh nghiệp hiện nay chưa hợp lý, đa số nguồn vốn vay từ bên ngoài và từ ngân hàng thường chiếm tỷ lệ cao dẫn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bị phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn tín dụng nên tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Những năm qua tỉnh Bắc Ninh nói chung và thành phố Bắc Ninh nói riêng đã có nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích, tạo điều kiện để các doanh nghiệp dân doanh phát triển. Đặc biệt là các hoạt động hỗ trợ ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật, đào tạo nghề và xúc tiến thương mại, giải phóng mặt bằng… góp phần tích cực để các hộ dân doanh có quy mô làm ăn lớn đăng ký thành lập doanh nghiệp, nhiều doanh nghiệp đã mở rộng quy mô, đầu tư dây chuyền công nghệ mới hiện đại và đã có những thành công trong cạnh tranh và hội nhập. Tuy nhiên, các doanh nghiệp dân doanh, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ, vẫn đang gặp khó khăn về vốn, kỹ thuật, do vậy rất cần Nhà nước, các cấp, ngành liên quan, nghiên cứu tạo một cơ chế thuận lợi, cởi mở hơn, tạo động lực để doanh nghiệp dân doanh thành phố ngày càng phát triển.