Thuốc lá điện tử, hiểm hoạ cho giới trẻ

Không còn xa lạ với giới trẻ, thuốc lá điện tử đang len lỏi ngày càng rộng vào cuộc sống của giới trẻ, trong đó có lứa tuổi học sinh. Không hiếm học sinh, cả nam lẫn nữ hút thuốc lá điện tử, nhưng vì nhiều nguyên nhân, không có nhiều trường hợp được phát hiện sớm để kịp thời ngăn chặn.

Em H.T - một học sinh vừa kết thúc bậc học THCS ở thành phố Bắc Ninh cho biết, trong lớp em có 5 bạn hút thuốc lá điện tử, trong đó có 1 bạn nữ nhưng các thầy cô rất khó phát hiện vì các bạn chỉ hút trong giờ ra chơi tại khu vệ sinh. Có lần em T. vào nhà vệ sinh đúng lúc có khoảng gần chục bạn đang tụ tập hút thuốc, một số bạn bá vai mời T. hút thử với lời trấn an “Yên tâm đi, một hơi không nghiện được đâu”, nhưng may mắn vì được bố mẹ nói nhiều về tác hại của thuốc lá điện tử, em đã khéo léo từ chối và từ chối được: “Cả lớp đều biết các bạn hút thuốc lá điện tử, nhưng không ai dám nói gì với các thầy cô, vì ai cũng sợ bị các bạn ấy đánh hội đồng”. Cũng theo T., các bạn dùng nhiều loại thuốc lá điện tử với nhãn hiệu khác nhau, nhưng phần lớn có hình dáng của bút nhớ - một dụng cụ học tập mỗi học sinh đều có. Đây cũng là nguyên do khiến các giáo viên rất khó phát hiện. “Thỉnh thoảng có thầy cô kiểm tra đột xuất nhà vệ sinh, phát hiện một số bạn hút, sinh hoạt lớp cô có nhắc nhở về việc liên lạc, phối hợp với phụ huynh nhưng chúng em vẫn thấy các bạn ấy hút. Ở lớp em, có bạn vừa hút vừa bán thuốc lá điện tử và tinh dầu, tiền lãi mua được một chiếc smartphone trung bình” - T nói thêm.
Theo kết quả khảo sát về tác hại của việc hút thuốc lá điện tử trên 500 học sinh và 100 giáo viên tại thành phố Từ Sơn của nhóm học sinh Trường THPT Lý Thái Tổ tham gia và đạt giải Nhì cuộc thi khoa học - kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2021-2022, tỷ lệ học sinh THPT ở thành phố Từ Sơn sử dụng thuốc lá điện tử trung bình chiếm tới hơn 20% tổng số học sinh của lớp học. Qua tìm hiểu, nguyên nhân dẫn tới việc sử dụng thuốc lá điện tử của học sinh THPT hiện nay được tổng hợp gồm cả nguyên nhân chủ quan (bản thân học sinh) và khách quan (từ phía gia đình, nhà trường và xã hội), như: Tâm lý tò mò, “a-dua”, thích khẳng định bản thân của giới trẻ, có khi bị dụ dỗ, lôi kéo, nhận thức đúng - sai còn hạn chế của học sinh; sự thiếu quan tâm, sát sao của phụ huynh; các nhà trường chủ yếu tập trung vào nhiệm vụ dạy và học nên hầu như chưa trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản về kỹ năng phòng chống TNXH, công tác tuyên truyền nếu có vẫn nặng nề về hình thức, chưa có chiều sâu, chủ yếu làm đối phó theo kế hoạch, nhiệm vụ cấp trên giao nên hiệu quả và sự tác động tới học sinh còn hạn chế; sự quản lý lỏng lẻo của cơ quan chức năng với thuốc lá điện tử trên thị trường... Các nguyên nhân này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau và cùng tác động vào nhận thức và hành vi của học sinh.
Một số khảo sát trong cộng đồng sử dụng thuốc lá điện tử cho thấy rõ ràng về mối liên quan giữa sử dụng thuốc lá điện tử với các tệ nạn xã hội khác như ma túy, hút shisha và các chất gây nghiện khác. Pha trộn ma túy  vào dung dịch điện tử đã được ghi nhận ở Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai và Trung tâm Giám định ma túy Viện Khoa học Hình sự - Bộ Công an. Những hệ lụy này ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, môi trường, lối sống, hành vi của giới trẻ.
Thời gian gần đây, số trường hợp ngộ độc do sử dụng thuốc lá điện tử đã được ghi nhận ở nhiều tỉnh, thành phố. Đáng chú ý, hầu hết các trường hợp xảy ra ở lứa tuổi học sinh, trong đó có cả nữ giới. Một số trường hợp điển hình như: Ngày 26-7-2022, một nữ bệnh nhân 20 tuổi ở Hà Nội được đưa vào viện trong tình trạng hôn mê sâu, tụt huyết áp, tổn thương não lan tỏa các vị trí, tổn thương gan...; nguyên nhân được xác định là do bệnh nhân bị ngộ độc với một loại ma túy thế hệ mới được tìm thấy trong thuốc lá điện tử. Ngày 1-10-2022, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Saint Paul tiếp nhận bệnh nhân sinh năm 2006 ở Thạch Thất (Hà Nội) trong tình trạng hôn mê, đồng tử giãn tối đa, bệnh nhân đã được đặt nội khí quản; sau khi tỉnh, bệnh nhân đã nói là hút thuốc lá điện tử được bơm tinh dầu mua trên thị trường.  Ngày 9-11-2022, một nam sinh 12 tuổi hút thuốc lá điện tử đã được đưa đến bệnh viện; sau khi hút, xuất hiện các cơn run, chóng mặt, khó thở và co giật. Các bác sĩ đã lấy mẫu thuốc lá điện tử sử dụng, gửi Viện Pháp y Quốc gia để xét nghiệm độc tố; kết quả, trong thuốc có thành phần của một số chất gây nghiện và đây chính là nguyên nhân khiến bệnh nhân bị ngộ độc…

Hiện nay Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá không quy định về các sản phẩm “thuốc lá điện tử”, “thuốc lá nung nóng” vì vậy các sản phẩm này chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành hợp pháp tại Việt Nam.  Nhiều bằng chứng cho thấy rõ tác hại của thuốc lá điện tử với sức khoẻ con người, đặc biệt ở lứa tuổi học đường. Hiểm hoạ này sẽ được giảm thiểu nếu sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường kịp thời, chặt chẽ; các em học sinh được nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá điện tử và được trang bị kỹ năng tự bảo vệ mình, biết cách phòng tránh, biết nói không trước những cám dỗ…