Viết cho những người tôi yêu thương

Cái ngày xa xưa ấy, những quan niệm về tình yêu thương của tôi khá hạn hẹp. Ưu tiên đầu tiên phải là thân quyến, gia tộc sau mới đến bạn bè chí cốt, hàng xóm, đồng nghiệp. Trong tình yêu lứa đôi thì yêu tha thiết, hận thấu xương và khổ đau tột đỉnh… Trải nghiệm cuộc sống qua những thăng trầm, bây giờ mới hiểu rằng thời đó mình đâu có yêu thương ai, ngay cả yêu thương cái bản thân mình cũng chỉ là dối lòng. Bởi nếu thật sự yêu thương thì đã biết trân quý, giữ gìn chứ không có khổ đau, hận thù và tự đày đọa mình như thế. 

Yêu thương xuất phát từ nội tâm là không có điều kiện, là vô bờ bến, là bao dung rộng lượng như biển cả mênh mông, ngàn năm sóng vẫn vỗ bờ. Biển rộng lớn bởi vì biển bao chứa được cả ngàn dòng sông dù trong, dù đục…
Học theo cái đức của biển cả, luôn duy trì tâm thái hòa ái, thiện lương, làm gì, nói gì cũng nghĩ cho người khác trước, tự nhiên tôi thấy lòng mình rộng mở bao dung hơn. Quan niệm về yêu thương cũng mở rộng rất nhiều. Sống ở trên đời ai chẳng có bạn bè thân quyến. Ngoài ra còn có biết bao mối quan hệ ở rất nhiều phương diện khác nhau, từ đồng nghiệp, hàng xóm đến những người bán hàng ngoài chợ, hay chỉ là người đi cùng nhau trên một chuyến xe đò, gặp nhau rồi chia xa, nào biết có lần thứ hai gặp lại nhau không. Đời người có một lần, vậy sống sao cho ý nghĩa quả là rất khó. Cùng là hàng xóm, đồng nghiệp… tại sao có người luôn được mọi người tôn trọng, yêu mến, nhưng cũng có người lại bị chỉ trích, coi thường… Tất cả là do cách sống của chính mình.
Trong ngõ xóm nhỏ nơi gia đình tôi sinh sống có một bác chẳng giao thiệp với ai, đi sớm về muộn… lạnh cạch mở cửa là vào tuốt trong nhà, hàng xóm thế nào mặc lòng. Trước đây bác có giao thiệp với mọi người, trải qua năm tháng với những cuộc cãi vã, tranh giành lợi ích… mà bao giờ bác cũng dùng thủ đoạn lấn lướt người khác để chiếm lợi thế về mình. Suốt hơn 20 năm qua, từ ngày thành phố có chủ trương thu lệ phí thu gom rác, gia đình bác dứt khoát không đóng góp, kể cả khi có cán bộ khu phố vào vận động bác cũng không đóng. Bác nói nhà bác không có rác thải… Vì không đóng phí nên cứ phải lén lút đổ rác vào thùng của nhà khác. Cứ giữ thái độ sống như vậy, dần dần hàng xóm rời xa. Trước đây trong tâm tôi cũng bất bình vì cách hành xử của bác, bây giờ thì không thế nữa, chỉ thấy thương xót mà thôi. Mỗi khi thấy hàng xóm eo xèo, chỉ trích lại thấy thương cảm hơn. Cũng mang danh là con người mà hành xử không xứng với con người thì thật phí hoài một kiếp. Giàu nghèo gì vài đồng phí mà phải lén lén lút lút thì còn gì khổ nhục hơn… Tuy nhiên bác ấy không biết thế là khổ, là nhục nên càng đáng thương hơn, nếu có một chút lòng tự trọng thì đã không làm thế.
Hàng xóm nhà tôi là hai vợ chồng trẻ làm nghề cơ khí ở thuê, suốt ngày cưa sắt, phun sơn, hàn xì… vừa ồn vừa bụi bẩn. Những buổi bận việc toán thợ còn làm cả tối, bụi rác bừa bộn suốt cả đoạn vỉa hè… Nhiều khi cũng thấy khó chịu, lời trách mắng đã định nói ra chợt nghĩ lại: Ở hoàn cảnh các cháu quả là khó khăn, nhà đất chưa có phải đi ở thuê, làm công việc cơ khí nặng nhọc, độc hại, trong cuộc mưu sinh cạnh tranh phức tạp này, kiếm được đồng tiền nào có dễ dàng gì. Cái nghề của họ là như thế, mình mắng họ, họ cũng có đổi nghề khác được đâu, bây giờ làm hàng xóm với nhau, sau này rời xa biết có gặp lại không mà nỡ mắng nhau như vậy…
Có một ngày kia, người bạn trai thời học phổ thông đã liên lạc lại với tôi, vì cuộc chuyện trò qua lại với tôi mà gia đình bạn bất hòa, bạn đã không kiềm chế được mà có lời nói nặng với vợ và các con… Cháu đã nói với tôi rằng: Bố cháu đã nhiều lần nói về kỷ niệm ngày còn đi học phổ thông, và cô là người bạn thân của bố… Chuyện này đã làm mẹ cháu đau khổ nhiều… Khi nghe con trai của bạn nói vậy tôi đã áy náy rất nhiều trong tâm. Vì sự hiện hữu của mình trên cõi đời này mà bao nhiêu năm nay mình đã làm khổ biết bao người, mình thật có lỗi biết bao nhiêu… Tôi đã lắng dòng suy nghĩ xuống, đặt mình vào hoàn cảnh của từng người mà cảm thông. Suy nghĩ đưa tôi về ký ức của những ngày xa xưa ấy, mẹ bạn mất sớm, một mình cha bạn bươn chải nuôi mấy anh em, vắng tình thương và bàn tay chăm sóc của mẹ, trong tâm bạn luôn khát khao được yêu thương…. Cuộc sống hôn nhân những năm xa xưa ấy, ở vùng nông thôn xa trung tâm như thế thật nhiều khó khăn. Hai vợ chồng bạn chắc là đã rất vất vả để nuôi các con. Bạn lại còn nặng lòng suy nghĩ về mình nữa, chẳng phải bạn đã rất khổ trong tâm hay sao.
Nghĩ về vợ của bạn, đặt mình vào hoàn cảnh của chị ấy, tôi vừa thấy thương yêu vừa cảm phục. Nếu mình ở vào hoàn cảnh chị, liệu mình có thể không thấy tổn thương không. Cuộc đời của một người phụ nữ, điều quan trọng nhất là gì, chẳng phải là tình thương yêu của chồng sao, dù chồng của chị vẫn luôn trách nhiệm với gia đình, vợ con, nhưng trong tâm vẫn còn vương vấn về người xưa cũ… Và các con của bạn, sống trong gia đình mà bố mẹ có những bất hòa, liệu tình thương yêu có thể trọn vẹn… 
Suốt mấy tuần day dứt đau khổ vì mình đã làm tổn thương tình cảm của biết bao người cho dù không cố ý. Khi biết nghĩ cho người khác trước, tự tìm thiếu sót của bản thân, tôi thấy lòng mình bao dung, rộng mở hơn… Mang thiện tâm trò chuyện thẳng thắn với các thành viên trong gia đình bạn, chúng tôi đã hiểu và thông cảm cho nhau nhiều hơn. Qua từng trải nghiệm tôi đã thấm thía phần nào hàm nghĩa của yêu thương.
Duy trì cách hành xử như thế, tâm thái luôn dịu dàng nhẹ nhõm. Mỗi lần trò chuyện với họ hàng thân quyến ở quê, nhớ về hình ảnh bà tôi ngồi vá quần áo, bà nói rằng chú út diện quá, có đến bốn chiếc quần, nhưng chiếc quần nào cũng phải mang ra vá… Nghĩ về mỗi người với từng hoàn cảnh, khó khăn mà họ phải đối mặt, lại thấy rưng rưng… Ra chợ mua mớ rau, nghĩ về công sức khó nhọc sớm hôm vun trồng, thời tiết thuận hòa, rau được giá còn có phần an ủi… lòng trào lên cảm xúc biết ơn người trồng rau, vì thế mình cũng không nên so đo mặc cả nhiều. 
Một lần đi đường vào buổi giữa trưa gặp kẻ cướp giật, giật mất túi đồ, ban đầu cũng giật mình thảng thốt, nhưng bình tâm lại lại thấy thương xót cho một kiếp người. Ở đời có bao nhiêu nghề lương thiện mà chẳng lựa chọn, lại đi làm việc ác làm chi để rồi bị người đời xa lánh, ghét bỏ, phẩm cách đạo đức cũng chẳng còn, chẳng đáng thương lắm ư. Còn bao nhiêu người đang lừa lọc, toan tính, người tật đố hẹp hòi… Chẳng phải họ đang phải sống trong phiền muộn khổ đau là gì. Lao tâm tổn sức để chiếm lấy chút lợi ích về vật chất… mà không biết rằng điều đánh mất còn quý giá hơn nhiều: Đó là giá trị làm người của chính mình.
Làm gì cũng nên nghĩ cho người khác trước quả thật là rất thú vị, đi đường, gặp ai, có va chạm phiền phức gì, cứ đặt mình vào vị trí của đối phương… tâm thái bao dung, rộng lượng, tự nhiên mình sẽ có thể nhường nhịn được và không chỉ có thế mà còn có thể trải tình thương yêu đến mọi người.