Hội làng Thụ Ninh

Thụ Ninh xưa còn gọi là Thọ Ninh, thuộc xã Yên Xá, tổng Châm Khê, huyện Võ Giàng. Nay Thụ Ninh là một khu phố thuộc phường Vạn An, thành phố Bắc Ninh.

Ngoài làm ruộng người Thu Ninh xưa có nghề làm kẹo thủ công để đi bán ở các chợ xung quanh. Theo phong tục làng Thụ Ninh, một năm có ba tiết lệ chính: 21 tháng 3 âm lịch là ngày sinh thần; 11 tháng 10 âm lịch là ngày phong thần; 10 tháng Giêng âm lịch là ngày hóa thân.  Làng Thụ Ninh còn có mối giao lưu bền chặt với các làng khác, đó là tục kết nghĩa ba thôn: Thụ Ninh - Yên Mẫn - Thị Chung. Hàng năm vào ngày 10 tháng 8 âm lịch làng Thụ Ninh cử người lên Yên Mẫn rước sắc hàng xã về thờ. Thụ Ninh giữ sắc từ ngày 10 tháng 8 âm lịch đến 29 tháng Giêng.
Hội làng Thụ Ninh được tổ chức vào ngày 9 và 10 tháng Giêng âm lịch. Như vậy, hội mở vào ngày hóa thân. Theo thần tích thì Thành hoàng làng Thụ Ninh là một vị hoàng tử con vua Lý và vợ là Trinh Lang, người làng Thụ Ninh có công giúp đánh giặc và hy sinh, nhà vua ban sắc cho lập đình thờ phụng, phong là “ Đương cảnh Thành hoàng quốc triều minh thần linh hiển ứng thượng đẳng tối linh, mỹ nương đoan trang tôn linh công chúa”. Nơi thờ tự Thành hoàng Thụ Ninh ở đình. Đình Thụ Ninh nằm trên khu đất cao ở giữa làng, mặt quay hướng đông nam. Trong đình còn nhiều hiện vật có giá trị như kiệu bát cống, ngai thờ, bài vị, nồi hương....
Trong không gian lễ hội làng Thụ Ninh còn phải kể đến ngôi chùa làng. Chùa có tên là Linh Quang tự, nằm ở phía đông nam làng, cách đình khoảng 20m. Cả hai nơi này trong dịp hội thu hút đông đảo dân làng và khách thập phương trẩy hội.
Trước đây dân Thụ Ninh có 30 mẫu ruộng hậu và 60 mẫu tự điền để lo các tiết lệ trong năm. Để chuẩn bị cho ngày hội, hằng năm dân làng Thụ Ninh bầu ra một ông quan Đám là người đàn ông trong làng ở tuổi 49 có uy tín, vợ chồng song toàn, có con trai con gái... Ông quan Đám cùng với các cụ quan viên, chức sắc lo việc tổ chức lễ hội. Lễ vật là xôi, rượu, trầu cau và thủ lợn. Tham gia tế là các quan tư văn và ông Đám. Lễ tế được cử hành long trọng trong đình. Ở chùa, các già làm lễ dâng hương cúng phật. Bên cạnh những nghi thức lễ, làng mở các trò vui như chọi gà, hát chèo, hát Quan họ.
 Trong ngày hội Thụ Ninh xưa, các bọn Quan họ Thụ Ninh và các bọn Quan họ đi chơi hội vào làm lễ đình, lễ chùa sau đó tự giác tìm chỗ thích hợp ở sân chùa, cửa chùa hát đối đáp với nhau. Bên cạnh đó, trong ngày hội Thụ Ninh có mời Quan họ Yên Mẫn, Thị Chung, là những làng kết nghĩa dự hội làng, tổ chức hát Quan họ ở ao đình. Các bọn Quan họ Thụ Ninh  tổ chức hát Quan họ trong nhà với các bọn Quan họ bạn ở Đống Cao, Đọ Xá.